وین، کانون رایزنی‌ها درخصوص بازگشت ایران به بازار جهانی نفت شده است
FATF و سرنوشت نامعلوم دلارهای نفتی
ایمان ربیعی
حالا وین به کانون مذاکرات دیپلماتیک میان ایران و دیگر کشورهای جهان تبدیل شده است . در حالی که مذاکرات برجامی یا به عبارت دیگر مذاکرات در خصوص بازگشت تمامی طرفین به برجام در وین در جریان است و همین امر سبب شده نگاه‌ها در شرق و غرب معطوف به وین باشد، این شهر کانون رایزنی‌هایی درخصوص بازگشت ایران به بازار جهانی نفت نیز هست. شاید از این روست که عراقچی صریحا اعلام کرده است نشانه‌هایی از لغو تمامی تحریمها آشکار شده است.
سئوال و ابهام مهم اما اینجاست که با توجه به قرارگیری ایران در لیست سیاه افایتیاف و عدم تعیین تکلیف لوایح مرتبط با آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیا فروش نفت میتواند مشکل ایران را برطرف کند یا عدم عضویت در این کنوانسیون چون سدی برابر ورود ارزهای نفتی به ایران عمل می‌کند؟ پیچیدگی عجیب ماجرا اینجاست. ایران در دهه 90 دو بار با تحریم‌های نفتی روبرو شد. یک بار در سال‌های پایانی فعالیت دولت احمدی‌نژاد و بار دیگر در زمانی که ترامپ از برجام خارج شد و سپس تحریم‌های نفتی را به مرحله اجرا گذاشت .
اقتصاد ایران از سال 1397 تاکنون فشارهای بسیار سخت و سهمگینی را تجربه کرده است. قیاس نرخ تورم در این سه سال به خوبی نشان از شدت فشار وارد شده به اقتصاد ایران دارد. تنها نگاهی به قیمت ارز نشان می‌دهد اقتصاد ایران متحمل چه تغییراتی شده است. قیمت ارز از محدوده 4 هزار تومان به 24 هزار تومان ورود کرده است و به تبع افزایش نرخ ارز، قیمت‌ها رودی افزایشی را تجربه کرده‌اند به طوری که بهای کالاها و خدمات در این دوره حتی رشدی بیش از قیمت دلار را شاهد بوده‌اند.
همه این‌ها تحت تاثیر کاهش شدید درآمدهای ارزی ناشی از تحریم نفتی رخ نموده است و حالا در وضعیت تازه، ایران درصدد آماده شدن برای بازگشت دوباره به بازارهای جهانی نفت است. پیش از این در ابتدای 90 نود، با تحریم همه جانبه نفتی ایران، این مذاکرات برجام بود که زمینه را برای بازگشت دوباره ایران به بازارهای جهانی نفت مهیا کرد. بازار جهانی نفت در شرایطی چشم به مذاکرات وین دوخته است که عاملی جهان شمول چون کرونا نیز وضعیت آن را دگرگون ساخته و تحت تاثیر کاهش تقاضای ناشی از پایین آمدن سطح فعالیت‌های اقتصادی، قیمت نفت در محدوده‌ای کمتر از پیش‌بینی‌ها قرار دارد .
بازگشت ایران به بازار جهانی نفت ممکن است؟
آن‌گونه که وزارت نفت اعلام کرده است رئیس هیئت عامل و دبیرکل اوپک درباره بازگشت ایران به بازار نفت درصورت حصول توافق گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند. امیرحسین زمانی‌نیا پس از دیدار با محمدسانوسی بارکیندو، دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در وین درباره محور این دیدار گفته است: دبیرکل اوپک در این دیدار اظهار امیدواری کرد که در نتیجه مذاکرات کنونی درباره برنامه هسته‌ای ایران که در وین ادامه دارد شرایط غیرعادلانه‌ای که بر ایران تحمیل شده است پایان یابد و تحریمها برطرف شود.
برخی از کارشناسان سفر قریبالوقوع نخست وزیر کره جنوبی به ایران را در راستای احیای روابط اقتصادی و نفتی ارزیابی می‌کنند هر چند این روزها مقامات ایران برای کشورهایی که در دوره تحریم همراهی مناسبی نداشتند، شروطی را برای بازگشت مطرح می‌کنند
زمانی‌نیا، معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت برای مذاکره در چارچوب گفت‌وگوهای ۱+۴ در وین به سر می‌برد. گلدمن ساکس نیز پیش بینی کرد رسیدن به توافقی که به برچیده شدن کامل تحریمها علیه ایران منجر شود، ماه‌ها زمان خواهد برد. گروه اوپک پلاس طی این مدت رویدادها را زیر نظر خواهد داشت و اگر لازم باشد سیاست‌ها را تغییر خواهد داد تا فضا را برای بازگشت نفت ایران به بازار فراهم کند. گلدمن ساکس همچنان به نفت خوش بین است و انتظار دارد علاوه بر دو میلیون بشکه در روز تولیدی که قرار است عربستان سعودی و متحدانش در فاصله ماه مه تا ژوییه احیا کنند، تقاضای قوی، افزایش تولید اوپک پلاس به میزان دو میلیون بشکه در روز دیگر در سه ماهه سوم را ایجاب کند.
محمد علی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک در گفتگو با توسعه ایرانی در پاسخ به این سئوال که آیا با توجه به شرایط کنونی و پر شدن جای ایران در بازارهای نفت ، ایران میتواند امیدوار به بازگشت به بازارهای جهانی در کوتاه مدت باشد؟ گفت: هر چند ممکن است ایران نتواند در کوتاه‌مدت به بازارهای جهانی بازگردد اما بی‌تردید برای همیشه نیز بیرون نخواهد ماند و استراتژی ما پس از لغو تحریمها بازگشت به بازارها خواهد بود. این کارشناس بازار نفت تاکید کرد: ایران دارای مشتریانی سنتی است که به دلیل تحریمها نتوانسته‌اند از ایران نفت بخرند و بی‌تردید پس از لغو تحریمها مجددا مشتری ما خواهند شد.
اشاره وی به هند و حتی کره جنوبی و ژاپن است چرا که این کشورها به شکلی سنتی مشتری نفت ایران محسوب می‌شوند . آمارها نشان می‌دهد ایران در ماههای اخیر با افزایش حجم صادرات نفت روبرو بوده و این مهم از سوی ناظران بین‌المللی نیز تایید شده است اما با این حال هنوز بسیاری از مشتریان سنتی ملاحظاتی را برای خرید نفت از ایران دارند چرا که بیم آن را می‌برند که در صورت عدم نتیجه‌بخش بودن مذاکرات برجامی با جرایم سنگینی از سوی آمریکا مواجه شوند.
آمادگی مصرف‌کنندگان نفت برای رویارویی با پساتحریم
خبرهای رسیده نشان می‌دهد هند ، کشوری که با تبعیت از تحریم‌های نفتی آمریکا خرید نفت از ایران را از دستور کار خارج کرد، حالا برای خرید نفت از ایران ابراز تمایل کرده است . این کشور که حالا خرید نفت از آمریکا را افزایش داده است، آماده می‌شود بار دیگر جایگاه خود را در میان مشتریان نفتی ایران احیا کند. بر اساس آمار رویترز، در حال حاضر، خرید نفت هند از عربستان در ماه فوریه 42 درصد کاهش یافته است. همچنین خرید نفت از عراق نیز کاهش 23 درصدی را در ماه فوریه ثبت کرده است. بسیاری از ناظران بین‌المللی بر این اعتقادند که اقدامات هند با هدف آماده شدن برای خرید نفت ایران صورت می‌گیرد از سوی دیگر برخی از کارشناسان نیز سفر قریبالوقوع نخست وزیر کره جنوبی به ایران را در راستای احیای روابط اقتصادی و نفتی ارزیابی می‌کنند هر چند این روزها مقامات ایران برای کشورهایی که در دوره تحریم همراهی مناسبی نداشتند، شروطی را برای بازگشت مطرح می‌کنند.
چین نیز طبق اخبار رسمی و غیررسمی حتی در دوره تحریم مشتری نفت ایران بوده است و انتظار دارد در دوره پساتحریم عنوان اول را در فهرست از آن خود کند. زنگنه، وزیر نفت ایران که همواره تاکید دارد با وجود تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت ایران، هیچگاه تولید نفت ایران متوقف نشد، میگوید: اگرچه صنعت نفت ایران از سال ۹۷ با سخت‌ترین تحریمها رو به رو بوده است، اما اکنون با تقویت احتمال رفع تحریمها، ایران با هدفگذاری صادرات روزانه ۲.۳ میلیون بشکه نفت، خود را برای بازگشت سریع به بازارهای طلای سیاه آماده می‌کند.
وین و تهران؛ کانون رایزنی‌ها
هر چند شمار اخبار منتشره در خصوص وضعیت مذاکرات برجامی در وین بسیار بالاست و گرم شدن تنور مذاکرات در وین، تهران را به کانون رایزنی‌های دیپلماتیک بدل می‌کند اما به نظر می‌رسد جدا از شکل مذاکرات و احتمال نتیجه‌بخشی آن، تهران باید با ورود به مساله افایتیاف تکلیف خود در پساتحریم ار روشن کند چرا که نشانه‌های آشکاری وجود دارد دال بر اینکه ادامه این روند میتواند مانع از ورود پول ناشی از فروش نفت به ایران شود . این مساله مهم البته پیش از پایان مذاکرات برجامی میتواند موضع ایران در دوران جدید را روشن کند .
دیدگاه تان را بنویسید