«تنظیم» و «نظارت» دولت، چتری که بسته شده است؛
بازار؛ استوار بر پایه‌های صف و کمبود
مریم شکرانی
صف‌های روغن، مرغ، گوشت و سایر کالاهای اساسی این روزها خبرساز شده است و ویدئوهای متعددی از این صحنه‌ها از سمت کاربران ایرانی در فضای مجازی منتشر می‌شود. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که متولیان ستاد تنظیم بازار بارها گفته بودند که در آستانه سال نو بازار از کالاهای اساسی اشباع است و مشکل خاصی برای تامین این نوع اقلام وجود ندارد اما حالا صف‌ها و اخبار متعددی که در این زمینه منتشر شده‌اند، حکایت دیگری دارند. آخرین تصاویر منتشر شده از توزیع عجیب و غریب روغن در ارومیه حکایت دارد. صف‌های پرتعدادی که با توجه به جولان کرونا و احتمال رسیدن موج چهارم می‌تواند به قیمت جان مردم تمام شود.
چرا صف‌ها زیاد شده‌اند؟
در اینکه چرا صف‌ها زیاد شده‌اند متولیان صنفی و تنظیم بازار استدلال‌های متفاوتی دارند. تشکل‌های صنفی مرغ و تخم مرغ از ماه‌ها قبل نسبت به کمبود این اقلام در بازار شب عید هشدار داده و گفته بودند که کمبود نهاده‌های دامی و خوراک دام و طیور با نرخ مناسب موجب شده است که برنامه‌ریزی تولید بسیاری از تولیدکنندگان به هم بریزد.
آنها حتی در اعتراض به این موضوع مقابل ساختمان وزارت کشاورزی تجمع کردند و خواستار ساماندهی بازار خوراک دام و طیور شدند. تولیدکنندگان به رسانه‌ها گفتند که خوراک دام با نرخ دلار ۴۲۰۰ به حد کافی در دسترس‌شان نیست. این در حالی است که نهاده‌ها حدود ۷۰ درصد قیمت تمام شده اقلام پروتینی را تشکیل می‌دهند.
از آن سمت کمیسیون اصل 90 در گزارشی اعلام کرد که مواردی از تخلف و فساد را در واردات و توزیع نهاده‌های دام و طیور مشاهده کرده است و وزیر کشاورزی را برای توضیح به مجلس فرامی‌خواند. این در شرایطی بود که تولیدکنندگان می‌گفتند آنها باید از ابتدای فصل زمستان برای بازار شب عید برنامه‌ریزی کنند و به اندازه سه ماه نهاده دام و طیور در اختیار داشته باشند؛ اما ذخایر آنها بیشتر از ۴۰ روز کفاف نمی‌دهد. برخی از این تشکل‌ها از خودداری ۵۰ تا ۶۰ درصدی مرغداران از جوجه‌ریزی برای شب عید هم خبر دادند.
در مقابل اما وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار برای کنترل قیمت مرغ، نرخ مصوب مرغ را اعلام کرد و با اقداماتی نظیر ممنوعیت قطعه‌بندی مرغ یا فروش آنلاین و توزیع مرغ منجمد در فروشگاه‌های زنجیره‌ای تلاش کرد افزایش قیمت مرغ را مهار کند. اقداماتی که از نظر برخی مرغداران غیرکارشناسی و زیان بیشتر به تولید بود.
گوشت کمیاب شد
در این میان افزایش قیمت گوشت و فروش اقساطی آن بار دیگر خبرساز شد. گرچه اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفند فروش اقساطی گوشت را تکذیب کرد، اما از کمیابی آن و افزایش قیمتش خبر داد و گفت که دام زنده به کشورهای عربی قاچاق می‌شود و این موضوع موجب افزایش قیمت گوشت شده است.
افزایش قیمت گوشت و فروش اقساطی آن این روزها بار دیگر خبرساز شده است. گرچه اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفند فروش اقساطی گوشت را تکذیب کرد، اما از کمیابی آن و افزایش قیمتش خبر داد و گفت که دام زنده به کشورهای عربی قاچاق می‌شود و این موضوع موجب افزایش قیمت گوشت شده است
هرچند که تولیدکنندگان گوشت هم به کمبود نهاده‌های دامی به قیمت یارانهای بارها اشاره کردند اما در این بخش هم ستاد تنظیم بازار تصمیم گرفت با توزیع گوشت منجمد در فروشگاه‌های آنلاین و فروشگاه‌های زنجیره‌ای سرکشی قیمت‌ها را مهار کند.
در این میان کمبود روغن و صف روغن هم بارها خبرساز شده است، اما وزارت صنعت کمبود روغن را رد می‌کند. با این حال بسیاری از کاربران فضای مجازی و رسانه‌ها گزارش‌هایی از صف‌های روغن منتشر کرده‌اند. تشکل‌های صنفی اما درباره کمبود روغن به کاهش واردات و احتکار برخی تولید و توزیع‌کنندگان اشاره کرده‌اند.
مصرف برنج نصف شد
در این میان قیمت برنج هم رشد قابل‌توجهی داشته است. مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج در گفتگو با تجارت نیوز به دپوی برنج در گمرک اشاره کرده و گفته است که امسال واردات برنج کاهش داشته است اما از آنجا که مصرف برنج حدود ۵۰ درصد کاهش داشته این مساله محسوس نشده است.
علاوه بر برنج، گزارش‌هایی درباره افزایش قیمت و کمبود شکر هم شنیده شد. تورم مواد غذایی سه رقمی شده و حالا علاوه بر کمبود؛ افزایش قابل‌توجهی در قیمت مواد غذایی رخ داده است.
مرکز آمار ایران در گزارشی اعلام کرد که تورم مواد غذایی سه رقمی شده است. بر اساس این گزارش در ماه جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته نوشابه ۱۰۱، سیب ۱۰۳، کدو ۱۰۶، لیموترش۱۰۸، لوبیاقرمز ۱۱۰، کره ۱۱۳، تخم‌مرغ ۱۱۷، خامه ۱۲۳، نخود ۱۲۴، روغن ۱۳۹، برنج خارجی ۱۴۰، لپه ۱۴۳، هویج ۱۵۳، عدس ۱۵۶، پرتقال ۱۷۱،موز ۱۹۳ و خیار ۱۹۷ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
اتفاقی که بارها کارشناسان نسبت به آن هشدار داده و از تبعات کاهش مصرف مواد غذایی در سبد مصرفی خانوار ابراز نگرانی کرده‌اند. این در شرایطی است که دولت بارها اعلام کرد که دلار ۴۲۰۰ تومانی را برای واردات کالاهای اساسی اختصاص داده است تا قیمت این اقلام را در بازار کنترل کند اما این سیاست ناموفق بود و تورم در بازار مواد غذایی نسبت به تورم عمومی کشور افزایش قابل توجه داشت.
حالا اما علاوه بر تمام دلایلی که برای تنظیم ناموفق بازار مواد غذایی گفته شده است باید به یک نکته دیگر هم اشاره کرد و آن کاهش قابل‌ملاحظه واردات است. بر اساس گزارشی که گمرک منتشر کرده است در ۱۱ ماهه سال ۹۹ رقمی حدود ۳۲ میلیارد دلار کالا به کشور وارد شده است.
این در شرایطی است که در سال‌های گذشته که کشور در شرایط تحریم به سر نمی‌برد، واردات کالا به ایران سالانه حدود ۵۰ تا ۵۵ میلیارد دلار بود و از این نظر تقریبا واردات کالا به حدود نصف آن سال‌ها رسیده است. گرچه وزارت صمت مدعی است که بیشتر کالاهای واسطه‌ای را به کشور وارد می‌کند و نه کالای مصرفی؛ اما بسیاری از همین کالاهای واسطه‌ای از جمله نهاده‌های تولید مواد غذایی مانند سم و کود و خوراک دام، واکسن و ... است.
دیدگاه تان را بنویسید