اتفاقی تازه در عرصه روابط ایران و جامعه بین‌الملل در پیش است؟
چراغ سبز ژاپن و کره‌جنوبی به ساختمان میرداماد
هانیه عسگری
دیروز تهران کانون رایزنی‌های اقتصادی و سیاسی بود. انتشار خبر توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در ساعات پایانی سومین روز اسفند ماه سبب شد روز گذشته به یکی از پرخبرترین روزهای ایران تبدیل شود.
در حالی که بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ با تاخیر در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار دارد، بخش مهمی از وقت پارلمان دیروز به موضوع توافق ایران و آژانس اختصاص یافت.
اخبار مثبت منتشر شده در خصوص توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، سبب شد بازار ارز در اولین ساعات روز گذشته روندی کاهشی را تجربه کند اما با آغاز جلسه مجلس کم کم فضا تحت‌تاثیر مخالفت‌های سیاسی با این توافق قرار گرفت و اصرار مجلس به خروج کامل ایران از پروتکل الحاقی، بازار ارز را نیز متاثر کرد به طوری که به رغم اخبار مثبت فراوان منتشر شده، بازار ارز در فاز احتیاط قرار گرفت و خرید و فروش به پایینترین حد ممکن رسید .فعالان بازار این وضعیت را فاز انتظار و بلاتکلیفی برای اقتصاد می‌دانند و معتقدند این کشمکش‌ها ریسک معاملات را در شرایط کنونی بالا می‌برد.
چشم‌ها به تهران خیره شد
در حالی که چشم‌های ناظران سیاسی و بین‌المللی معطوف به تهران بود، دیروز تهران به عرصه یکی از شدیدترین مخالفت‌های دو قوه با یکدیگر تبدیل شد. مجلس شورای اسلامی با مخالفت آشکار و جدی با اقدامات دولت، دست به شکایت از روحانی و صالحی زد تا اقتصاد بحران‌زده ایران حتی برای ساعاتی کاهش ریسک سیستماتیک را پذیرا نباشد.
فاصله از بهارستان تا میرداماد
هر چند نگاه‌ها دیروز خیره به بهارستان مانده بود اما میرداماد کانون خبرهای مثبت برای اقتصاد ایران بود. بر اساس اعلام بانک مرکزی، پس از مدت‌های طولانی رایزنی، بالاخره ایران و کره‌جنوبی به توافقی مشخص برای آزادسازی بخشی از منابع بانکی بلوکه شده ایران در این کشور دست یافتند. بر اساس آمارهای ارائه شده 9 میلیارد و 200 میلیون دلار از پول ایران در کره جنوبی بلوکه شده است اما با توجه به اعلام رئیس کل بانک مرکزی رویکرد این کشور در قبال ایران تغییر کرده است. کره زمانی یکی از مهمترین شرکای تجاری ایران محسوب می‌شد و بخش مهمی از بازار لوازم خانگی ایران در اختیار شرکت‌های کره‌ای قرار داشت. از سوی دیگر بخش مهمی از بازار موبایل ایران نیز در اختیار شرکت‌های کره‌ای است.
سهم بالای کرهایها در بازار ایران سبب شد همتی در مذاکرات متعدد خود با کرهایها آنها را تهدید کند که اگر دست به مقابله با ایران بزنند و برای آزادسازی پول‌های بلوکه شده همکاری نکنند، از بازار ایران محروم می‌شوند. البته وی تاکید داشت به دلیل آنکه بخش مهمی از این کالاها به صورت قاچاق به بازار ایران می‌آید امکان استفاده از این اهرم برای ایران وجود ندارد.
حالا بسیاری از ناظران بین‌المللی معتقدند توافق کره جنوبی با ایران بر سر آزادسازی بخشی از منابع، به منزله چراغ سبز آمریکا برای عادی‌سازی شرایط ایران و بازگشت به دوران پیش از ترامپ است. برخی کارشناسان با تکیه بر همین اتفاق می‌گویند احتمالاً دولت آمریکا در قبال صادرات نفت ایران نیز چنین رویه‌ای را پیش خواهد گرفت.
در دیدار با شرکای پیشین چه گذشت؟
رئیس کل بانک مرکزی ایران دیروز در دیدار با سفیر کره جنوبی در جلسه‌ای که به درخواست سفارت این کشور برگزار شد از توافق بر سر نحوه جابجایی و مصرف بخشی از منابع بانکی ایران در این کشور خبر داد .
البته روابط عمومی بانک مرکزی ایران به انتشار خبری کلی از مراودات صورت گرفته بسنده کرد.
در بخشی از این خبر آمده است: در این جلسه توافقات لازم در خصوص انتقال منابع به مقاصد موردنظر انجام و تصمیمات بانک مرکزی در خصوص حجم منابع مورد انتقال و بانک‌های مقصد به طرف کره‌ای اعلام شد.
کرهایها هرچند منافع آشکاری را در بازار ایران دارا بودند اما پس از تحریم‌های آمریکا نسبت به خروج از بازار لوازم خانگی اقدام کردند و همچنین با استناد به تحریم‌ها و از یک سو و عدم عضویت ایران در اف‌ای‌تی‌اف از سوی دیگر نسبت به بلوکه کردن ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار از منابع بانکی ایران اقدام نمودند.
توافق ایران و کره در کنار توافق ایران و ژاپن برای آزادسازی منابع بلوکه شده ایران و توافق اخیر با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای حکایت از پایان فشار حداکثری آمریکا و آغاز دوره جدیدی در اقتصاد ایران دارد
این اما همه ماجرای ایران و کره جنوبی نبود. عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام البته نارضایتی خود از رفتار کره‌جنوبی را اعلام و تاکید کرد: این توافق عاملی برای چشم‌پوشی از اقدامات کره جنوبی نیست.
وی اعلام کرد: ضمن استقبال از تغییر رویکرد کره جنوبی تأکید کردم، اگرچه جمهوری اسلامی ایران از تغییر رویکرد کشورها و افزایش همکاری‌ها استقبال می کند، اما پیگیری‌های حقوقی این بانک به منظور مطالبه خسارات ناشی از عدم همکاری بانک‌های کره‌ای در سال‌های اخیر به قوت خود باقی خواهد بود و طرف کره‌ای باید تلاش زیادی انجام دهد تا این سابقه منفی از بین برود.
چراغ دوم روشن شد
ژاپن که روزگاری یکی از مهمترین خریداران نفت ایران بود، به واسطه تحریم‌های آمریکا علیه ایران در حوزه صادرات نفت، نسبت به قطع واردات نفت ایران اقدام کرد.
روابط عمومی بانک مرکزی در این خصوص نیز بدون اشاره به جزییات اتفاق رخ داده اعلام کرد: در این دیدار که به درخواست سفارت ژاپن در ایران برگزار شد، «عبدالناصر همتی» رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به ملاقات پیشین با مقامات ارشد کشور ژاپن و یادآوری تاکیدات خود مبنی بر پایان دوران فشار حداکثری دولت پیشین آمریکا، گفت: کشورهای دوست باید فارغ از فشارهای سیاسی به همکاری با یکدیگر اهتمام ورزند. وی در ادامه بر لزوم استفاده از منابع ارزی ایران در ژاپن تاکید کرد و افزود: طرف ژاپنی باید در خصوص استفاده ایران از منابع مذکور و انتقال آنها به سایر مبادی موردنیاز بانک مرکزی ایران ابتکار عمل داشته باشد.
سفیر ژاپن در ایران نیز ضمن قدردانی از تلاش بانک مرکزی برای تسریع در پرداخت بدهی‌های شرکت‌های ایرانی به طرف‌های ژاپنی، پیشنهاد استفاده از منابع موجود برای خرید واکسن کرونا را مطرح و بر اهتمام سفارت ژاپن در ایجاد ارتباط بین بانک‌های مرکزی دو کشور به منظور پیشبرد بهتر امور و حل مسایل بانکی تاکید کرد.
در این خبر نیز اشاره‌ای به میزان منابع بانکی ایران در ژاپن نشده است. همزمانی این دو اتفاق با توافق نامه ایران و آژانس، قطعات پازلی است که پس از قرارگیری در کنار هم این نشانه‌ها را آشکار میکند که اتفاقی تازه در عرصه روابط ایران و جامعه بین‌الملل در پیش است. با این حال اما مشکلات متعدد داخلی مانند مخالفت نمایندگان مجلس با قرارداد اخیر ایران و آژانس، میتواند در روند ایجاد شده خللی جدی ایجاد کند. شمارش معکوس آغاز شده است، باید صبر کرد و نتیجه زورآزمایی قوه مققنه با قوه مجریه را دید. کدام طیف پیروز می‌شود؟ گذشت زمان به زودی برنده را مشخص خواهد کرد.
دیدگاه تان را بنویسید