رئیس جدید هم بورس را مهار نکرد

مریم شکرانی

حدود 20 روزی از استعفای حسن قالیباف‌اصل، رئیس سازمان بورس ایران می‌گذرد. او دومین رئیس این سازمان است که امسال جابه‌جا می‌شود؛ اما نتیجه کماکان همان است که بود. فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد درست در روزهای اوج بازار سرمایه شاپور محمدی را از ریاست سازمان بورس برکنار کرد. برکناری او واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت تا حدی که علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم نامه سرگشاده‌ای نوشت و به عزل محمدی به عنوان یک مدیر توانمند انتقاد کرد.

دژپسند اما راه خود را رفت و حسن قالیباف اصل را به تالار سعادت‌آباد فرستاد. ورود قالیباف به بورس با شروع ریزش شاخص کل مقارن شد و کار به جایی رسید که شاخص کل 2 میلیون واحدی با عقب‌گرد حدود 50 درصد مواجه شد. این مساله بارها سهامداران معترض را به جلوی تالار سعادت آباد کشاند و نمایندگان مجلس را به واکنش واداشت. سرانجام درست زمانی که قالیباف اصل و وزیر اقتصاد برای پاسخگویی به نمایندگان در بهارستان حاضر شده بودند، متن استعفای قالیباف منتشر شد و حواشی زیادی را به همراه آورد.

ریزش بورس ادامه دارد

وزیر اقتصاد برای دومین بار در سال 99 رئیس سازمان بورس را تغییر داد و حالا سکان را به دست محمدعلی دهقان‌دهنوی، معاون سابق خود در وزاتخانه سپرده است. انتصاب دهقان‌دهنوی هم خالی از حاشیه نبود و بسیاری از فعالان بورس با اشاره به سابقه اجرایی او اعتقاد داشتند که در چنین شرایط حساسی سکان نباید به دست مدیری سپرده می‌شد که هیچ سابقه اجرایی در بازار سرمایه ندارد. با این حال برخی دیگر از سهامداران اعتقاد داشتند که رئیس سازمان بورس قدرت اجرایی چندانی ندارد و ریشه اتفاقات بازار سرمایه را باید از جای دیگری جستجو کرد. این دسته از منتقدان بورس می‌گویند که دولت با تامین کسری بودجه از بازار سرمایه و رفتارهای غیراصولی که در قبال این بازار، باعث ریزش شاخص و خروج سهامداران از این بازار شده است و رئیس سازمان بورس هم از نظر اجرایی چندان قدرت چانه‌زنی در این زمینه را ندارد.

انتقادی که به گفته برخی کارشناسان درست است و وحید هلالات، کارشناس بازار سرمایه هم با تاکید بر این نکته به تجارت نیوز گفته است که رئیس سازمان بورس منتهای کاری که می‌تواند انجام دهد تنظیم پاره‌ای از مقررات برای بازار سرمایه است و نقش چندانی در کلیت اتفاقات رخ داده برای بازار سرمایه ندارد.

به اعتقاد فعالان بازار سرمایه هر اتفاقی برای آینده سیاسی ایران رخ دهد جلب دوباره اعتماد به بازار سرمایه دشوار است و سهامداران نباید انتظار رشدهای شارپی را داشته باشند

حالا با گذشت حدود 20 روز از حضور رئیس جدید در سازمان بورس، شاخص کل سرمایه همچنان می‌ریزد. شاخص کل بازار سرمایه که تا مرداد امسال به بالاتر از 2 میلیون واحد صعود کرده بود حالا با ریزش سنگین به ابتدای کانال یک میلیون واحد رسیده است و دیروز هم با شروع هفته جدید کاری شاخص کل بورس با افتی 3.2 درصدی وارد کانال یک میلیون و ۱۳۵هزار واحدی شد. افت ۳۷ هزار واحدی شاخص کل در حالی رخ داده که سه نماد فارس، فولاد و فملی بیشترین تاثیر منفی را در این افت داشتند و در واقع همچنان صف فروش برای شاخص سازهای بازار تشکیل می‌شود.

همچنین ارزش معاملات بورس دیروز ۷ هزار میلیارد تومان به ثبت رسید که ۱۷ درصد کمتر از چهارشنبه بود.

سیگنال‌های منفی دولت به بازار سرمایه

تداوم ریزش شاخص بورس در شرایطی رخ می‌دهد که وزیر اقتصاد چند روز پیش در صدودومین جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در اتاق بازرگانی ایران گفته بود که «هر سال هزار هزار میلیارد تومان‌ باید تامین مالی اقتصادی داشته باشیم، که باید ۵۰ درصد آن در بازار سرمایه محقق شود، با افتخار می‌گویم که در ۱۰ ماه امسال ۵۰۰ هزار میلیارد تومان در بازار سرمایه تامین مالی شده است.»

بنا به گفته دژپسند این در حالی است که در کل سال گذشته فقط ۲۶۴ هزار میلیارد تومان تامین مالی شده بود.

وزیر اقتصاد همچنین با اشاره به اینکه سال آینده وارد قرن جدید خواهیم شد، تاکید کرد: به میمنت سال آینده باید تلاش کنیم تا با کمک بخش خصوصی به هزار و ۴۰۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی برای اقتصاد دست یابیم که اگر بتوانیم به این هم دست یابیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که برای رشد اقتصادی نیز برداشته‌ایم.

گفته‌های وزیر اقتصاد اما از سوی سهامداران به سیگنال منفی تلقی شد و بسیاری از آنها این موضوع را به برداشت 500 هزار میلیارد تومانی دولت از بورس تعبیر کردند! تعبیری که اگرچه دقیق نیست، اما موجب شد که شاخص کل بلافاصله پس از آن دوباره منفی شود.

این اتفاق زمانی تشدید شد که محدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه به صراحت در مجلس اعلام کرد که ذخایر ارزی تمام شده و فروش نفت به چند دلار نمی‌رسد.

حالا جو منفی حاکم شده بر بورس به شرایطی رسیده که برخی گمانه‌زنی می‌کنند که شاخص حتی به زیر یک میلیون واحد هم برسد. کارشناسان بازار سرمایه اما اعتقاد دارند که دلیل عمده ریزش شاخص بورس خروج سهامداران حقیقی از بازار است و بورس برای اینکه دوباره صعودی شود، نیاز دارد تا اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند. اتفاقی که به گفته آنها راحت نیست و البته باید منتظر ماند که وضعیت سیاست خارجی ایران هم روشن شود.

گرچه در حال حاضر جو بایدن، رئیس‌جمهوری امریکا درباره آینده مراودات سیاسی با ایران سکوت کرده و نکاتی اضافه‌تر از اظهارنظرهای اولیه نداشته است اما برخی اعضای کابینه او از شرایط سختگیرانه‌اش درباره ایران صحبت می‌کنند.

شرایطی که هنوز نمی‌توان با قطعیت درباره آن نظر داد اما به اعتقاد فعالان بازار سرمایه هر اتفاقی هم که برای آینده سیاسی ایران رخ دهد جلب دوباره اعتماد به بازار سرمایه دشوار است و سهامداران نباید انتظار رشدهای شارپی را داشته باشند.

به گفته آنها بورس در آینده رشد آهسته و پیوسته خواهد داشت و به مرور زمان زیان سهامداران صبورتر را جبران می‌کند. هرچند که از نظر آنها چشم‌انداز سایر بازارهای موازی با بورس چندان روشن نیست.