بوی جنجال به مشام می‌رسد

ایمان ربیعی

بودجه سال آینده در حالی تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است که بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند وضعیت بررسی آن متفاوت از سال‌های گذشته باشد.

به محض تقدیم لایحه بودجه به مجلس نمایندگان انتقادات ویژه‌ای را نسبت به جزئیات بودجه مطرح کردند. شاید بتوان مهمترین انتقاد صورت گرفته را از سوی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس دانست

به محض تقدیم لایحه بودجه به مجلس نمایندگان انتقادات ویژه‌ای را نسبت به جزئیات بودجه مطرح کردند. شاید بتوان مهمترین انتقاد صورت گرفته را از سوی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس دانست. وی در توئیتی نوشت: «بودجه‌ای که یک بند آن با هدف حمایت از محرومان نوشته نشده باشد، تبعیض‌نامه علیه آرمان‌های انقلاب اسلامی است.» در این توئیت تاکید شده است: «مجلس مصمم به کاهش تبعیض‌های اقتصادی با اصلاح ساختار بودجه به نفع مردم است. گام اول اصلاح ساختار بودجه هم با لایه‌های موجود بودجه ۱۴۰۰ برداشته خواهد شد.» همین نکته کافی بود که بسیاری این نتیجه را بگیرند بودجه سال ۱۴۰۰ در شرایط غیرعادی بررسی خواهد شد. از سوی دیگر سید احسان خاندوزی، نماینده مجلس در توئیتر تاکید کرده است که رکوردهای لایحه بودجه ۱۴۰۰ نسبت به بودجه ۱۳۹۹ قابل بررسی است. وی در این توئیت نوشته است رشد بودجه عمومی و مخارج دولت ۴۵ درصد، حقوق ۲۵ درصد و فروش نفت یا اوراق نفت 250 درصد خواهد بود. سهم کسری تراز عملیاتی از سوی ۲۵ درصد بودجه اعلام شده است. پایین‌ترین رده‌های اخیرا اما سهم مالیات از بودجه عمومی است که ۲۹ درصد برآورد می‌شود. پیشنهاد؛ رد کلیات بودجه در مجلس است. با این حال روشن نیست انتقاد رئیس مجلس و دیگر نمایندگان به کدام قسمت از لایحه بودجه است، چراکه بسیاری از همفکران دولت دوازدهم نیز به مفاد پیش‌بینی شده در بودجه معترضند و تخصیص بودجه به ستاد راهیان نور و یا فرهنگستان هنر و ادب پارسی و مواردی از این دست را دستمایه اعتراض به دولت می‌دانند و معتقدند در شرایطی که کرونا فشار فراوانی را متوجه اقتصاد ایران کرده است و کسری بودجه قابل‌توجهی در سال آینده پیش‌بینی می‌شود، نمی‌توان همچون سال‌های گذشته نسبت به تخصیص بودجه به نهادهایی از این دست اقدام کرد. بر اساس این گزارش اما برخی از اعداد و ارقام پیش‌بینی شده در بودجه برای بسیاری از خانوارهای ایرانی اهمیت دارد.

 مالیات در بودجه سال ۱۴۰۰

بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ دولت نشان می‌دهد، تغییرات مهمی در اعداد و ارقام بودجه دیده می‌شود. به عنوان مثال در بودجه سال ۱۳۹۹ کف افزایش حقوق ۲۰ درصد اعلام شده بود اما در سال ۱۴۰۰ افزایش ۲۵ درصدی حقوق برای کارکنان شرکت‌ها و دستگاه‌های دولتی لحاظ شده است.

بر این اساس منابع کل بودجه با رقم ۲۴۳۵ هزار میلیارد تومان نسبت به بودجه ۱۳۹۹ حدود ۲۰ درصد رشد داشته است. همچنین درآمدها با ۳۱۷ هزار میلیارد تومان شاهد رشد ۱۰ درصدی بوده است. از سوی دیگر واگذاری دارایی سرمایه‌ای نیز با رقم ۲۲۵ هزار میلیارد تومان رشد ۱۰ درصدی و دارایی‌های مالی نیز با رقم ۲۹۸ هزار میلیارد تومان حدود ۷۰ درصد نسبت به بودجه ۱۳۹۹ رشد داشته است. گفتنی است، منابع عمومی دولت با ۸۴۱ هزار میلیارد تومان نسبت به ۵۷۱ هزار میلیارد تومان سال جاری، رشد ۴۷ درصدی داشته است. منابع بودجه عمومی دولت نیز با احتساب درآمدهای اختصاصی به ۹۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده که رشد ۴۳ درصدی را تجربه خواهد کرد.

افزایش ۷۰ درصدی استقراض دولتی

در لایحه بودجه سال آینده دولت در نظر دارد ۵/ ۲۹۸ هزار میلیارد تومان از منابع عمومی خود را با واگذاری دارایی‌های مالی تامین کند. دولت در قانون بودجه سال جاری حدود ۷/ ۱۷۴ هزار میلیارد تومان تامین مالی از راه واگذاری دارایی‌های مالی در نظر گرفته بود که ارقام لایحه بودجه ۱۴۰۰ به نسبت قانون بودجه ۹۹ رشد ۹/ ۷۰ درصدی را نشان می‌دهد. دولت پیش‌بینی کرده در سال آینده ۱۲۵ هزار میلیارد تومان از محل فروش اوراق دولتی، ۹۵ هزار میلیارد تومان از فروش شرکت‌های دولتی و ۵/۷۵ هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی تامین مالی کند. گفتنی است، دولت تا پایان آبان ماه سال جاری تنها توانسته است حدود ۱۱۰ هزار میلیارد تومان از محل فروش اسناد خزانه اسلامی و اوراق نقدی دولتی تامین مالی کند.

براساس لایحه بودجه ۱۴۰۰، از حدود ۳/ ۸۴۱ هزار میلیارد تومان منابع عمومی دولت، حدود ۶/ ۳۱۷ هزار میلیارد تومان آن (حدود۳۸ درصد) از محل مالیات‌ها و سایر درآمدها تامین می‌شود که ۹/ ۲۴۷ هزار میلیارد تومان آن از محل مالیات‌هاست.

لازم به ذکر است، در بخش مالیات بر درآمد که مربوط به فعالیت حقیقی‌های اقتصاد ایران است مجموع مالیات لحاظ شده یعنی بیش از ۴۹ هزار میلیارد تومان نسبت به مالیات درآمد سال قبل حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان افزایش داشته است. بیشترین افزایش مربوط به مالیات کارکنان دولت است که حدود ۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. همچنین مالیات کارکنان بخش خصوصی حدود ۵.۷ هزار میلیارد تومان رشد کرده است. گفتنی است، درآمدهای مالیاتی قانون بودجه ۹۹ حدود ۶/ ۲۰۴ هزار میلیارد تومان بوده که برای سال آینده دولت رشد ۲۱ درصدی را برای آن متصور شده است.

دعوا بر سر فروش نفت

معاون امور اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه تاکید کرده است: وزارت نفت نیز به هر روشی ۲ میلیون ۳۰۰ هزار بشکه نفت صادر کند. این پیش بینی در بودجه سا ۱۳۹۹ نیز صورت گرفته بود. همان زمان کارشناسان در این خصوص توضیح دادند که این پیش‌بینی بلندپروازانه است؛ اما حالا در شرایطی که ایران در شرایط تحریم نفتی به سر می‌برد این پیش‌بینی محل تعجب برخی کارشناسان است. منتقدان اصولگرا اما می‌گویند فروش نفت یا فروش اوراق نفتی خود عامل مهمی است که به استقراض دولت در سالیان آتی منجر می‌شود.

افزایش حقوق ۲۵ درصد

در لایحه بودجه سال آینده حقوق و دستمزد کارمندان، بازنشستگان و مستمری‌بگیران ۲۵ درصد افزایش یافته است و متناسب‌سازی حقوق و دستمزد همچنان ادامه خواهد یافت. حداقل حقوق ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شده و حقوق زیر ۴ میلیون تومان از مالیات معاف است.

دولت بجز یارانه‌ها در زمینه معیشت، ساخت مسکن برای محرومان، بیمه تکمیلی ایثارگران و بیمه سلامت برای حدود ۳۰ میلیون نفر را برای سال آینده در نظر گرفته است، اما این‌ها کافی نیست و بجز بودجه دولت برنامه‌های ویژه‌ای برای حمایت از اقشار محروم جامعه دارد.  در بودجه دستمزد و حقوق رشد ۲۵ درصدی دارد، اما دولت با همکاری مجلس و اختصاص منابع جداگانه روش‌های دیگری برای حمایت از دهک‌های پایین جامعه دارد.

 ۱۶ هزار میلیارد تومان درلایحه بودجه سال آینده برای حذف فقر مطلق در نظر گرفته شده است که از طریق سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها پرداخت می‌شود.