جلوِ ترخیص کانتینرهای بوش را بگیرید

نرگس رسولی

بوش بالاخره صدای تولیدکنندگان را بلند کرد. طی چند روز گذشته خبر ترخیص محموله ۴۲۰ کانتینری لوازم خانگی بوش چنان سر و صدایی به پا کرد که حالا می‌توان مدعی شد تقریبا تمام افراد مرتبط با این ماجرا به نحوی در مورد این موضوع اعلام‌نظر کرده‌اند، اما در عین ناباوری هنوز مقصر اصلی ماجرا روشن نیست. حالا اما کار به جایی رسیده که تولیدکنندگان دست به نامه‌نگاری زده‌اند تا شاید وزیر تازه‌نفس صمت مقابل واردات این حجم از لوازم خانگی بایستد. واردات این حجم لوازم خانگی در یکی از استثنایی‌ترین موقعیت‌های ارزی ایران از یک سو و در سایه ممنوعیت واردات این کالا به کشور داستان شگفت‌انگیزی است که به سادگی نمی‌توان از کنار آن عبور کرد. این قصه یادآور واردات پورشه در اوایل دهه 90 به کشور است، وقتی دارو و مواد اولیه در اختیار مردم نبود و ارز دولتی برای واردات پورشه تا آدامس تخصیص می‌یافت.

تولیدکنندگان چه می‌گویند؟

حالا تولیدکنندگان لوازم خانگی در نامه به وزیر صمت به مشکلات این صنعت از جمله تامین مواد اولیه، تحریم‌های آمریکا و شیوع ویروس کرونا اشاره می‌کنند و ترخیص این حجم از لوازم خانگی خارجی را به مثابه یک شوک ناعادلانه برای صنعت لوازم خانگی آن هم در بازار شب عید می‌دانند.

 آنها معتقدند که تامین ارز واردات مواد اولیه، اجزا و قطعات مورد نیاز تولید به مراتب از اولویت بالاتری برخوردار است تا واردات صرف که در حال انجام است. تولیدکنندگان بر همین اساس دست به دامن وزیر صمت شده‌اند و از وی خواسته‌اند که دستور ویژه‌ای درخصوص جلوگیری از ترخیص این گونه محموله‌ها و نظارت کافی جهت اجتناب از تکرار موارد مشابه صادر شود.

ماجرا از کجا آغاز شد؟

 نامه‌نگاری تولیدکنندگان لوازم خانگی نشان می‌دهد در تمام روزهایی که تولیدکنندگان به خاطر فشارهای ناشی از تحریم‌ها و نبود مواد اولیه پیگیر استمداد از وزارتخانه‌های ذی‌ربط بوده‌اند و مصرف‌کنندگان با قیمت‌های بهت‌آور از بازار بیرون رفته‌اند، روال ثبت سفارش و ورود ۴۲۰ کانتینر لوازم خانگی خارجی در حال انجام بوده است. آن‌طور که معاون فنی گمرک می‌گوید با وجود ممنوعیت واردات کالاهای گروه چهار از حدود دو سال پیش تاکنون، واردکننده لوازم خانگی بوش حتی تا آبان ماه سال جاری نیز کالاهای خود را وارد و اخیرا به گمرک اظهار کرده است.

مهرداد جمال ارونقی، در توضیح جزئیات بیشتر گفته است: کالاهای گروه چهار که از حدود دو سال پیش ورود آنها ممنوع بوده است فقط در جریان تعیین تکلیف حدود ۸۰ میلیون یورو از این کالاها که در گمرک و بنادر مانده بود، طی مصوبه هیات دولت در بهمن ماه سال گذشته امکان اظهار و ترخیص این کالاها تا پایان سال وجود داشت، اما طی این مهلت بار دیگر از خردادماه تا ۲۶ شهریور سال جاری مهلت سه ماهه‌ای برای ترخیص این کالاها تعیین شد که فقط مشمول کالاهایی بود که قبل از اعمال ممنوعیت وارد شده بودند؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که از زمان ممنوعیت واردات کالاهای گروه چهار تاکنون، واردات لوازم خانگی بوش ادامه داشته و برای این کالاها قبض انبار صادر شده‌ است.

معاون فنی گمرک ایران با اشاره به اینکه کانتینرهای لوازم خانگی بوش در ۱۹ فقره به گمرک اظهار شده است، ادامه می‌دهد: محموله لوازم خانگی بوش در آبان ماه سال ۱۳۹۶ ثبت سفارش شده است اما در سال ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و حتی تا آبان امسال این کالاها وارد و به بنادر مناطق ویژه اقتصادی تحویل شده است. ارزش لوازم خانگی بوش اظهار شده و موجود در بنادر حدود ۱۳.۴ میلیون یورو است که با توجه به بررسی های گمرک براساس ماده(۱۴) و (۱۵) گمرکی، ارزش این کالاها بیشتر خواهد بود.

ارز بی‌منشا

 نکته جالب توجه در این میان مشخص نبودن منشا ارز تخصیصی به این واردات است به گونه‌ای که ارونقی درباره آن گفته است: منشا ارز واردات این کالاها تأیید و اسناد مربوطه و کد ساتا بارگذاری شده است ولی منشا ارز هنوز برای گمرک مشخص نیست و در صورت لزوم باید بانک مرکزی به عنوان مرجع تخصصی در این زمینه اظهارنظر کند. بعد از رای دیوان عدالت اداری مبنی بر تکلیف گمرک ایران بر ترخیص لوازم خانگی بوش، این سازمان اعلام تجدیدنظرخواهی کرده است. بر این اساس دیوان عدالت اداری با توجه به ادله گمرک مبنی بر ممنوعیت واردات این کالاها و تبعات ورود آن، ممنوعیت ترخیص را به گمرک اعلام کرد که در ادامه به گمرکات اجرایی ابلاغ و از ترخیص این کالاها جلوگیری شده است. در حال حاضر با توجه به دستور مقام قضایی استان هرمزگان، محموله لوازم خانگی بوش توقیف شده است.

 نامه‌نگاری تولیدکنندگان لوازم خانگی نشان می‌دهد در تمام روزهایی که تولیدکنندگان به خاطر فشارهای ناشی از تحریم‌ها و نبود مواد اولیه پیگیر استمداد از وزارتخانه‌های ذی‌ربط بوده‌اند و مصرف‌کنندگان با قیمت‌های بهت‌آور از بازار بیرون رفته‌اند؛ روال ثبت سفارش و ورود ۴۲۰ کانتینر لوازم خانگی خارجی در حال انجام بوده است

سرگذشت خودروهای متروکه در انتظار بوش

 گفته می‌شود اگر لوازم بوش را صاحب کالا نبرد، متروکه می‌شود. این بدان معناست که با توجه به ممنوعه بودن این کالاها، طبق ماده (۳۵) قانون امور گمرکی ابتدا به صاحب کالا ابلاغ خواهد شد که این کالاها را ظرف دو ماه از کشور خارج کند، اما در صورتی که در فرصت اعلام شده در این رابطه اقدام نشود با اعمال مقررات متروکه تمامی این محموله برای تعیین تکلیف در اختیار سازمان اموال تملیکی قرار خواهد گرفت. سازمان اموال تملیکی نیز بعد از اخذ مجوز از دستگاه‌های مربوطه از جمله وزارت صمت برای مصرف در داخل اقدام به فروش خواهد کرد، ولی اگر با اعلام‌نظر مراجع ذی‌ربط، امکان فروش و مصرف داخل وجود نداشته باشد این کالاها به شرط صادرات به مزایده گذاشته می‌شود.

تجربه‌ای که پیش از این بارها تکرار شده و زمانی که خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی سی وارد کشور و در گمرک توقیف شدند، قرار شد تا این خودروها به سفارتخانه‌ها و وزارت امور خارجه برای امور تشریفاتی واگذار و یا حتی به سفارتخانه‌های ایران در سایر کشورها ارسال شوند، اما هیچ وقت هیچ خبری از سرگذشت آنها منتشر نشد و تصاویر خودروهای رنگ و رو رفته در گمرک نشان می‌دهد ثروت کشور در چه نقطه‌ای از میان رفته است.

گشایش‌ خطرناک

تولیدکنندگان داخلی که چندی است به دلیل فشار تحریم و برخی خودتحریمی‌های داخلی با افزایش قیمت‌ تمام شده مواجه شده‌اند؛ حالا در شرایطی قرار دارند که با توجه به احتمال وقوع گشایش‌های سیاسی؛ نگران تکرار موارد مشابه بوش هستند، به گونه‌ای که عباس هاشمی، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی معتقد است:« تکرار چنین اتفاقاتی با توجه به احتمال گشایش‌های سیاسی و برداشته شدن تحریم‌ها، می‌تواند همه دستاوردهای داخلی‌سازی را از بین ببرد. با توجه به چشم‌انداز مثبت ایجاد شده در فضای سیاسی بین‌المللی با برگزاری انتخابات آمریکا، امیدواری به رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی و احتمال بهبود درآمدهای ارزی کشور؛ تولیدکنندگان نگرانند تا همچون ادوار گذشته با بهانه‌هایی همچون تامین بازار، اجازه واردات کالاهای نهایی داده شود که می‌تواند برای صنایع کشور خطرناک باشد. این در حالی است که با توجه به محدودیت‌های کرونایی، صنایع داخلی آسیب زیادی دیده‌اند و دولت باید همه این موارد را مدنظر داشته باشد.»