قیمت یک مرغ برابر یک ماه یارانه است

ایمان ربیعی

 در حالی که ستاد تنظیم بازار قیمت هر کیلو مرغ را برابر با 20 هزار و 400 تومان تعیین کرده است، قیمت این ماده غذایی در بازار آزاد به هر کیلو 30 هزار تومان رسیده است.

 به این ترتیب خرید یک مرغ یک و نیم کیلویی با یارانه یک ماه پرداختی برای هر نفر برابری می‌کند، یعنی 45 هزار و 500 تومان. بر این اساس قیمت بالای مرغ و رقم پایین یارانه‌های پرداختی به هر نفر اینجا خود را به شکلی آشکار نمایان می‌کند.

 افزایش قیمت مرغ در حالی اتفاق افتاده است که طی ماه‌های گذشته دولت با هدف پایین نگه داشتن قیمت مرغ نسبت به پرداخت یارانه‌ای سنگین در راستای واردات دان مرغ با ارز 4200 تومانی اقدام کرده است اما در عمل تخصیص ارز 4200 تومانی نتوانسته است ثمری برای سفره خانوار ایرانی داشته باشد. تخصیص ارز 4200 تومانی برای واردات نهاده‌های دامی همچنان ادامه دارد و بر اساس اعلام نوبخت، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی این روند در بودجه سال آینده نیز تداوم خواهد داشت.  

 گزارش‌های تکان دهنده‌ای نشان از ناکارآمدی این سیاست دارد.

 یکی از تکان‎دهنده‌ترین اتفاقات رخ داده در سال جاری جوجه‌کُشی یا دفن جوجه‌ها با هدف اعتراض به وضعیت تولید مرغ در کشور بود و اتفاق دوم را می‌توان جوجه‌کُشی با گاز در واحدهای تولید مرغ دانست؛ اقدامی که با هدف دریافت سهمیه دان مرغ و فروش آن در بازار از سوی برخی مرغداران متخلف صورت گرفته است. به عبارت دیگر در شرایط کنونی دریافت سهمیه دان و فروش  آن در بازار آزاد سود بسیار بالاتری از تولید مرغ و فروش گوشت مرغ در بازار دارد و این اتفاق خود نشان از ناکارآمدی وضعیت تولید مرغ در کشور دارد.

با یک حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که سرانه سالانه مصرف گوشت در ایران حدود ۱۳ کیلوگرم است که تقریبا یک‌سوم استاندارد جهانی است

دان‌هایی که خوراک مرغ نمی‌شوند

 در حالی که قوانین سفت و سختی از سوی ستاد تنظیم بازار با هدف پیشگیری از عرضه دان مرغ در بازار آزاد تدوین شده است و سامانه‌ای به نام بازارگاه با هدف نظارت بر این بازار راه‌اندازی شده است تا سهمیه تخصیصی به هر مرغدار مشخص شود و در نهایت گوشت مرغ تولیدی با دان دریافتی گره بخورد اما به نظر می‌رسد این سیاست چندان نتوانسته است کارا باشد.   به عبارت دیگر معاون بازرسی و نظارت سازمان صمت استان تهران با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد نهاده‌های دامی در مرغداری‌های استان تهران، برای توزیع در شبکه‌های رسمی تبدیل به مرغ نشده، گفت: بر اساس اعلام وزارت جهاد کشاورزی، طی ماه‌های مرداد و شهریور۵۲ واحد تولیدکننده مرغ بر مبنای میزان نهاده‌های دامی دریافتی باید ۲۳۱۷ تن مرغ تحویل شبکه توزیع کشور می‌دادند، اما این امر محقق نشده است.

شاید همین اتفاق است که سبب شده قیمت هر کیلو مرغ در بازار آزاد به 30 هزار تومان برسد و در نتیجه بهای مرغ بسته‌بندی و قطعه شده نیز در بازار افزایش قابل توجهی را تجربه کند. البته واحدهای مرغداری متخلف که نهاده‌های دامی را تبدیل به مرغ نکرده و به شبکه توزیع تحویل نداده‌اند،۲۴۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال جریمه شده و پرونده آنها به سازمان تعزیرات ارجاع شده است.

 و باز هم مردم مقصرند

 هر چند ساختار تخصیص دان مرغ با ناکارآمدی‌های فراوانی روبروست و بسیاری از مرغداران پیش از این حتی می‌گفتند دانی برای مرغ‌هایشان نیست و جوجه‌ها گرسنه مانده‌اند اما با این حال برخی از فعالان صنفی دلایل دیگری را نیز برای این گرانی اعلام کرده‌اند. اینجا نیز مانند همیشه مردمی مقصر شناخته شده‌اند که برای خرید مرغ اقدام کرده‌اند.

 محمدعلی کمالی‌سروستانی، مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی در این خصوص به تجارت نیوز گفته است: در دو روز گذشته ستاد مبارزه با کرونا اعلام کرد که محدودیت‌های جدید کرونا از اول آذر اعمال می‌شود و همین محدودیت‌ها تقاضای خرید در بازارهای کالاهای اساسی را افزایش داده است.

وی می‌گوید: مرغدارها کماکان با مشکل تامین نهاده مواجه هستند و آنها که دوباره جوجه‌ریزی کرده‌اند همچنان گرفتار این مشکل هستند که خوراک به مرغ‌ها نمی‌رسد. برخی‌ مرغداران هم گزارش داده‌اند که برای دریافت نهاده از دولت دچار مشکلاتی شده‌اند که به عنوان مثال اسم‌شان در سامانه وجود ندارد و در این رابطه هم کسی پاسخگو نیست اما با این حال معتقد است که گرانی این چند روزه به صف‌های تشکیل شده برای خرید مرغ و احتمال تشدید محدودیت‌های کرونایی و رشد تقاضا در بازار باز می‌گردد .

 ایرانی‌ها چقدر مرغ می‌خورند؟

معاون امور تولیدات دامی وزیر جهاد کشاورزی درباره سرانه مصرف مرغ در ایران گفته است: میانگین سرانه تولید و مصرف گوشت مرغ در کشور ۲۵ کیلوگرم و ۲ برابر میانگین جهانی است.

 البته بالا بودن آمار مصرف مرغ در ایران نشانه‌ای از رفاه نیست، در سال‌های اخیر با افزایش شدید قیمت گوشت در بازارهای داخلی، سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانیان کاهشی چشمگیر را تجربه کرده است. در حالی که قیمت هر کیلو گوشت در محدوده صد هزار تومان قرار دارد، دهک‌های کم درآمد این ماده پروتئینی را از سفره خود حذف کرده‌اند.

مرکز آمار ایران مدت‌هاست آماری درخصوص سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران ارائه نکرده است اما معاون وزیر جهاد کشاورزی، مرتضی رضایی سرانه مصرف روزانه پروتئین حیوانی برای هر ایرانی (با احتساب محصولات شیلاتی و گوشت وارداتی) را ۳۶ گرم و بدون در نظر گرفتن محصولات شیلاتی، ۲۹.۵ گرم ارزیابی کرده است. با یک حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که سرانه سالانه مصرف گوشت در ایران حدود ۱۳ کیلوگرم است. این رقم به آن معناست که سرانه مصرف گوشت کشور تقریبا یک‌سوم مقدار جهانی است. سرانه مصرف گوشت در جهان در محدوده 41 کیلوگرم قرار دارد. به این ترتیب گرانی گوشت، سبب شده است کالای جایگزین در سفره خانوار ایرانی جای گیرد اما گرانی بیش از پیش مرغ بیاری از دهک‌های کم‌درآمد را برای خرید این کالا نیز به زحمت می‌اندازد. باید توجه شدت که قیمت حبوبات اعم از لوبیا و عدس و ... نیز در سال گذشته و امسال با رشدی چشمگیر مواجه شده است در نتیجه جایگزینی حبوبات نیز برای بسیاری از خانوارها مقدور نیست. با توجه به اینکه خانوار ایرانی یک سوم استانداردهای جهانی مواد لبنی مصرف می‌کند، کاهش مصرف مرغ و حبوبات در شرایط کنونی می‌تواند زنگ خطری برای سلامت جامعه در آینده‌ای نزدیک محسوب شود.