یارانه ۳۱ هزار میلیارد تومانی در راه است؟!

مریم شکرانی

 گرانی خبرساز مواد غذایی گرفتاری دیگری به انبوه مشکلات مردم و البته دولت اضافه کرده است. تورم سالانه خوراکی‌ها در ایران که گاهی تا سه رقم می‌رسد، این روزها با سرعت سرسام‌آوری در حال رشد است و البته حسن روحانی، رئیس‌جمهوری هم ظاهرا خبر دارد که مردم این روزها زیر فشار گرانی هستند. او در نشست اخیر هیات دولت به صراحت گفت که «مردم روزهای سختی را می‌گذرانند و اعتراف می‌کنم قیمت مواد غذایی در بازار غیرمنصفانه است و نباید بگذاریم مردم زیر بار فشار باشند.» اما این سخنان تاثیر چندانی بر بازار مواد غذایی نداشته است و قیمتها به سرعت و حتی روز به روز تغییر می‌کنند. اتحادیه‌های صنفی می‌گویند که دلار 29 هزار تومانی و اختلال در واردات به افزایش قیمت غذا دامن زده است و دولت تلاش می‌کند به صورت دستوری قیمت‌ها را کنترل کند، اما بازار قاعده خاص خود را دارد و از قیمت‌های فرمایشی نافرمانی می‌کند. از آن سو مجلس طرح پرداخت یارانه ۶۰ هزار تومانی خرید مواد غذایی را تصویب کرده است و دولت را در کوران مشکلات و کسری سنگین بودجه ناچار کرده تا ۳۱ هزار میلیارد تومان برای این طرح اختصاص دهد.

سرکشی گرانی در بازار مواد غذایی

مواد غذایی در روزهای گذشته صدرنشین خروجی اخبار رسانه‌ها بوده‌اند. از سهمیهبندی کره و گرانی عجیب تخم مرغ و مرغ و برنج گرفته تا خیارشور و قارچ که بحث‌های داغی در فضای مجازی به راه انداخته‌اند. این روزها البته گزارش‌های آماری افزایش قیمت مواد غذایی در بازه‌های زمانی هفتگی و یکساله کمتر در رسانه‌ها به چشم می‌خورد و آخرین گزارش مربوط به درصد تغییرات ماهانه قیمت مواد غذایی در شهریور است که مرکز آمار ایران منتشر کرده است.

براساس این گزارش نرخ تورم ماهیانه شهریور ۹۹ در گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب ۳درصد و ٣.٩ درصد بوده است.

ماه گذشته در بین اقلام خوراکی بیشترین افزایش قیمت مربوط به شیر، پنیر و تخم مرغ است که نسبت به مردادماه ۶.۸ درصد رشد بها داشتند. همچنین قیمت ماهی‌ها و صدف‌داران نیز در این دوره ۶.۶ درصد و چای، قهوه، کاکائو، نوشابه و آبمیوه هم ۵.۱ درصد افزایش نرخ را تجربه کردند.

در شهریورماه میوه و خشکبار با ۰.۸ درصد و گوشت قرمز و ماکیان با یک درصد رشد، نسبت به دیگر اقلام خوراکی کمترین رشد قیمت را داشتند.

تاثیر گرانی بر رژیم غذایی ایرانی‌ها

البته این درصدها به تنهایی گویای فشار گرانی در بازار مواد غذایی ایران نیستند و گزارش‌های سالانه از تغییرات قیمت مواد غذایی در ایران اغلب بالاتر از نرخ تورم بوده، به طوری که حتی گاهی تورم سه رقمی در این زمینه گزارش شده است.

در این میان گرانی رژیم غذایی مردم ایران را تغییر داده است، به گونه‌ای که نه تنها سرانه مصرف غذاهای آکنده از کربوهیدرات و قند مانند برنج، نان و شکر در ایران چند برابر میانگین جهانی است که میزان مصرف گوشت، ماهی و لبنیات حتی تا نصف و کمتر از نصف میانگین مردم جهان می‌رسد.

از آن سمت مرغ که ارزان‌تر از گوشت قرمز و ماهی است، جایگزین این دو نوع ماده غذایی شده است و حالا با افزایش قیمت غذاهای جایگزین مانند مرغ و تخم مرغ و حبوبات نگرانی برای سوءتغذیه افراد و افزایش هزینه‌های درمانی بالا گرفته است.

۸.۲ درصد از خانواده‌های ایرانی یکسال گوشت نخورده‌اند

در همین زمینه جالب است که بدانید بر اساس یک نظرسنجی که مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) در خصوص سبد غذایی خانوار ایرانی انجام داده، مشخص شده است که ۸.۲ درصد از خانوارهای ایرانی در یک سال گذشته گوشت قرمز مصرف نکرده‌اند.

در این بین فقط ۴.۳ درصد خانوارهای ایرانی هر روز گوشت قرمز مصرف می‌کنند. ۴۰.۲ درصد گفته‌اند در هفته چند روز و ۳۲.۸ درصد در ماه چند روز گوشت قرمز مصرف می‌کنند. شایان ذکر است ۱۴.۴ درصد خانوارها در سال گذشته چندبار گوشت قرمز مصرف کرده‌اند.  درخصوص میزان مصرف گوشت مرغ در خانوارهای ایرانی طبق نتایج نظرسنجی می‌توان گفت: ۴.۴ درصد خانوارها هر روز، ۶۲ درصد چند روز در هفته و ۲۸.۴ درصد چند روز در ماه گوشت مرغ مصرف می‌کنند. ۳.۷ درصد خانوارها طی سال گذشته چندبار گوشت مرغ مصرف کرده‌اند و ۱.۳ درصد گفته‌اند اصلاً گوشت مرغ مصرف نمی‌کنند.

 گوشت ماهی یکی دیگر از منابع پروتئینی است که میزان مصرف آن در بین خانوارهای ایرانی مورد سوال قرار گرفته است. ۰.۶ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند در یک سال گذشته در خانواده‌شان هر روز ماهی مصرف شده است. ۱۱.۴ درصد چند روز در هفته، ۳۰.۲ درصد چند روز در ماه و ۳۳ درصد چند روز در سال گذشته ماهی مصرف کرده‌اند. ۲۴.۶ درصد پاسخگویان گفته‌اند اصلاً در خانواده‌شان ماهی مصرف نمی‌کنند.

گرانی، رژیم غذایی مردم ایران را تغییر داده است. به گونه‌ای که نه‌تنها سرانه مصرف غذاهای آکنده از کربوهیدرات و قند مانند برنج، نان و شکر در ایران چند برابر میانگین جهانی شده که میزان مصرف گوشت، ماهی و لبنیات حتی تا نصف و کمتر از نصف میانگین مردم جهان رسیده است

کارت اعتباری غذا برای ایرانی‌ها

حالا مجلس طرح پرداخت یارانه غذا به ۶۰ میلیون نفر ایرانی را در دستور کار خود قرار داده است. آن هم درست در زمانی که دولت با کسری سنگین بودجه دست و پنجه نرم می‌کند و تخمین می‌زنند که امسال چیزی نزدیک به نصف بودجه کشور تامین نشود. دولت که این روزها گرفتار تحریم سنگین و هزینه‌های گزاف شیوع کروناست، ناچار است برای مواد غذایی هم یارانه بدهد.

جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره این موضوع به فارس توضیح داده است که در این طرح که تدوین آن نهایی شده ۴۰میلیون ایرانی یارانه کالایی 60 هزار تومانی و ۲۰میلیون ایرانی یارانه ۱۲۰هزارتومانی به‌صورت ماهانه دریافت می‌کنند. به گفته کوچکی‌نژاد این طرح در صحن علنی مجلس تصویب شده و دولت موظف است که حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه ۹۹ را به آن اختصاص دهد تا کارت‌های اعتباری خرید غذا از مهر ماه در اختیار خانواده‌های ایرانی قرار بگیرد. او توضیح داده است که هر ۳ یا ۴ ماه این کارت‌ها شارژ می‌شود و منابع نقدی آن قابل برداشت نیست و خانواده‌ها تنها می‌توانند با اعتبار این کارت کالاهای اساسی شامل برنج، روغن، شکر، چای و ... بخرند. کوچکی‌نژاد همچنین گفته است که خانواده‌های تحت‌پوشش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی دو برابر سایر افراد از این یارانه برخوردار می‌شوند و به ازای هر نفر ۱۲۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.

حالا اما با این شرایط مشخص نیست که اقتصاد کشور در گردنه دشوار سال ۹۹ دچار چه سرانجامی می‌شود؟