وضعیت عجیب بازارها در ۲۰ سپتامبر

ایمان ربیعی

 80 درصد نمادها در صف فروش قرار گرفتند، دلار از 27 هزار و 300 تومان در صرافی‌های بانکی عبور کرد.  قیمت سکه در بازار به 13 میلیون و 200 هزار تومان رسید و معامله‌گران خودرو قیمت‌های پیشنهادی‌شان را بین یک تا 5 میلیون تومان بالا بردند. این‌ها بخشی از اتفاقاتی است که دیروز رسانه‌های ایران پوشش دادند. اقتصاد ایران در مسیری صعب و سخت قرار دارد و اتفاقات رخ داده در حالی با واکنش کاربران در فضای مجازی همراه شد که بسیاری از آنها به استناد سخنان رئیس‌جمهوری انتظار پیروزی را داشتند. پیروزی بر تحریم‌ها.

 بازار سرمایه اما واکنش اولیه را به اتفاقات نشان داد، در اولین ساعات دیروز و همزمان با بازگشایی بورس تهران، ریزش شاخص آغاز شد و در پایان معاملات بورس در نیمه کانال یک میلیون و 600 هزار واحد ایستاد. قیمت دلار در صرافی‌های بانکی چهار بار تغییر کرد و هر بار افزایشی صد تومانی نسبت به قبل بر صفحه اعلان قیمت‌ها نقش بست.

رئیس‌‌جمهوری هفته گذشته وعده داده بود که روز شنبه و یکشنبه روز پیروزی بزرگ ملت ایران است و این روز در یادها ماندگار خواهد شد. درست از اولین ساعات پس از این اعلام برخی کاربران با شبیه‌سازی فضا با روزهای اعلام خبر گشایش اقتصادی از سوی رئیس‌جمهوری تاکید داشتند گرانی بیشتری در راه است. برخی کاربران قیمت‌ها را پیش و پس از اعلام طرح گشایش اقتصادی منتشر کردند تا نشان دهند احتمال افزایش قیمت‌‌ها چقدر بالاست.

عباس آرگون، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: سیاستمداران باید بدانند با گفتن یک خبر خوب، اتفاق خوب رخ نمی‌دهد بهتر است کمی صبر کنیم تا اتفاق رخ دهد و سپس نتیجه مثبت آن را مردم ببینند

 آنچه دیروز رخ داد البته نشان داد در روزی که شمارش معکوس برای پیروزی آغاز شده بود، بازارهای ایران رفتاری متفاوت را در پیش گرفتند اما آیا ایران پیروز شده است؟

پاسخ به این سئوال مثبت است، عباس آرگون، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی نیز معتقد است ایران اتفاقا درعرصه سیاسی توانسته است به این پیروزی‌های مهم دست یابد. در عین حال عبدالحمید انصاری، مقام اسبق بانکی و کارشناس اقتصادی نیز بر این موضوع مهر تایید می‌کوبد و می‌گوید ایران مقاومت قهرمانانه‌ای را در برابر سخت‌ترین تحریم‌های جهان از خود نشان داد، اما نکته اصلی اینجاست که باید پذیرفت فشار تحریم خود را در حوزه اقتصاد نیز نشان می‌دهد و نمی‌توان چنین نکته‌ای را نادیده گرفت.

 دیروز وزیر امورخارجه آمریکا مدعی شد که با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران از سر گرفته خواهد شد. این در حالی است که 13 کشور عضو شورای امنیت با درخواست آمریکا مخالفت کردند.

مایک پمپئو گفت اگر سازمان ملل متحد نتواند تحریم‌ها را اجرا کند، این موضوع «پیامدهایی» خواهد داشت. وزیر خارجه آمریکا جزئیاتی از تازه‌ترین تهدید دولت ایالات متحده علیه یک سازمان بین‌المللی را اعلام نکرد.

او همچنین گفت: آمریکا متعهد می‌شود کسانی که تحریم‌های ایران را نقض می‌کنند، مجازات کند. حالا اما عدم همراهی مقامات دیگر کشورها با این خواسته آمریکا چیست؟ سیامک قاسمی، کارشناس اقتصادی در یک توییت پاسخی کوتاه به این سئوال داده است. وی می‌گوید: مشکل انواع تحریم‌های امریکا این است که شاید سیاستمدارهای دیگر کشورها آنها را پذیرند اما شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خصوصی آنها را جدی می‌گیرند و کسی ریسک و دردسر مقابله با یک اقتصاد 21 هزار میلیارد دلاری را نمی‌پذیرد. به گفته وی اقتصاد را در جهان شرکت‌ها جلو می‌برند نه سیاستمدارها.

این پاسخ صریح دلیل واکنش بازارهای مالی و پولی ایران را به ماجرای تحریم تازه آمریکا روشن خواهد کرد.

عباس آرگون، کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران از زاویه‌ای دیگر ماجرا را مورد بررسی قرار داد و به «توسعه ایرانی» گفت: ما در موقعیت خاصی قرار داریم و سختی این موقعیت برای همه ما آشکار شده است.  وی تاکید کرد: در حالی که ما نیاز به تثبیت اقتصادی داریم برخی گفتمان‌ها و شیوه اعلان برخی اخبار، اقتصاد را دستخوش فضای منفی می‌کند.   وی در توضیح این مطلب ادامه داد: سئوال اساسی ما این است که موضوع گشایش اقتصادی چه شد؟ چرا توضیحی در این باره داده نمی‌شود؟ آیا وقتی ما از گشایش اقتصادی حرف می‌زنیم و این دست اتفاقات رخ می‌دهد، به بی‌اعتماد شدن مردم کمک نکرده‌ایم.

وی تاکید کرد: سیاستمداران باید بدانند با گفتن یک خبر خوب، اتفاق خوب رخ نمی‌دهد. بهتر است کمی صبر کنیم تا اتفاق رخ دهد و سپس نتیجه مثبت آن را مردم ببینند. وقتی از پیروزی صحبت می‌شود اما در عمل اقتصاد واکنش دیگری دارد، مردم بی‌اعتماد می‌شوند و کاش سیاستمداران به این موضوع دقت کنند که اخبار پیروزی باید پس از وقوع پیروزی منتشر شود و پیش خبر دادن، تنها منجر به بروز مشکل و بی‌اعتمادی می‌شود.

 واکنش کاربران در فضای مجازی اعم از فضای فیلتر شده و غیر فیلتر شده، خود نشان می‌دهد که موضوع کاهش اعتماد اتفاقی جدی است.

عدم همراهی کشورها با امریکا اتفاق بزرگ دیپلماتیک برای ایران است که شاید اگر با انتظار برای اعلام خبر خوب همراه نمی‌شد، تاثیری این چنین را در فضای ذهنی جامعه به جا نمی‌گذاشت.

عبدالحمید انصاری، مدیرعامل اسبق بانک ملی ایران، نیز با تایید دستاوردها و پیروزی‌های ایران در عرصه دیپلماسی به برهم خوردن دوباره تعادل قیمت ارز اشاره کرد و گفت: ببینید اگر بخواهیم خیلی ریشه‌ای به مساله نگاه کنیم آن‌گاه یک نقد متدلوژیک به دولت وارد است. این نقد عبارت از این است که دولت آقای روحانی ریشه مشکلات داخل را در خارج دید و اینطور تصور کرد که با مذاکره و توافق می‌توان مشکلات اقتصاد ایران را برطرف کرد. بنابراین تمام تلاش خود را معطوف به مذاکره با توافق با غرب و به ویژه آمریکا کرد.

او ادامه داد: این برداشت غلط سبب شد تا با عهدشکنی ایالات متحده عملا دولت دچار سردرگمی شد و هنوز هم می‌توان این سردرگمی را در رفتارهای ضد و نقیض دولتمردان مشاهده کرد. درواقع تکانه‌های اخیر قیمت ارز در بازار ایران پس‌لرزه‌های نگرش غلطی است که اکنون راهکار جایگزین برای وضعیت به وجود آمده ندارد.

 روز عجیب بازارهای ایران در حالی به پایان رسید که رئیس‌جمهوری به درستی دستاورد دیپلماتیک ایران را مورد استناد قرار داد. حسن روحانی طی سخنانی در جلسه دیروز هیات دولت با بیان اینکه همان‌طور که در روزهای قبل پیش‌بینی می‌کردیم 30 شهریور به عنوان یک روز به یادماندنی در تاریخ دیپلماسی کشور خواهد بود، اظهار کرد: آمریکا به عنوان یک کشور زورگو در سطح جهان از دو سال پیش تلاش سرسختانه برای تحمیل مجدد تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را آغاز کرد که امروز به نقطه شکست خود رسید.

وی افزود: آمریکایی‌ها در همه این مدت و از روزی که از توافق هسته‌ای خارج شدند فکر می‌کردند که می‌توانند اتحادیه اروپا را به سمت خود بکشانند یا با تحریکاتی که انجام می‌دهند جمهوری اسلامی را به جایی برسانند که بتوانند بهانه‌ای برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت داشته باشند اما آمریکا نه توانست ائتلافی علیه ما ایجاد کند و نه توانست تلاشی که برای لغو محدودیت‌های تسلیحاتی ایران داشت را به ثمر برساند.  به گفته وی از از 15 عضو سازمان ملل 13 عضو مقابل امریکا ایستادند.