فرار بزرگ سهامداران خرد

مریم شکرانی

سومین هفته کاری بورس دوباره سرخ‌پوش شد و حالا سهامداران خرد هراسان شده‌اند. دیروز خبرهای بورسی در فهرست پربازدیدترین اخبار رسانه‌ها نشستند و کاربران فضای مجازی نگرانی‌هایشان را برای بازار سرمایه با یکدیگر به اشتراک گذاشتند.

بسیاری از آنها نوشتند که دیگر به وعده‌های اقتصادی دولت بی‌اعتماد شده‌اند و بورس ضربه کاری بود. برخی نوشتند که سهام‌شان را با ضررهای سنگین فروخته‌اند و برخی، دیگران را تشویق کردند که پشت بقیه سهامداران را خالی نکنند و هیجانی نفروشند. در لابه‌لای بحث‌های داغ و گاهی دعوای لفظی سهامداران خرد، سهامداران آخرین نقل‌‌قول‌های دولتی‌ها را درباره بورس توییت و ری‌توییت و البته تاکید می‌کردند که وعده‌ها محقق نشد و ریزش بازار با وجود تاکید چهره‌های عالی دولت، ادامه‌دار شده است.

محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری به یک برنامه تلویزیونی گفته بود که: «بورس دارد خودش را اصلاح می‌کند و این ریزش نیست. بورس برای کشور خوب است و نظر دولت بر صیانت و حمایت بر بورس است و دولت بورس را رها نمی‌کند. وقتی بورس با سرعت افزایشی شد همه می‌گفتند این بورس خودش را اصلاح می‌کند.»

حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس هم دیروز در نشست شورای عالی بورس در واکنش به ریزش‌های بورس گفت: «ما با حقوقی‌ها صحبت می‌کنیم، بازار سرمایه هم صعود دارد هم نزول، ولی هر چقدر این روند کاهشی با شیب ملایم‌تری صورت بگیرد، مناسب‌تر است. در چند هفته گذشته با وجود ریزش در بازار متغیرهای بنیادی بازار تغییری نکرده است.» او خطاب به سهامداران خرد تاکید کرده است: «بازار سرمایه نیازمند صبر و حوصله است، کسانی در بازار سود می‌برند که صبر و شکیبایی پیشه کنند. در بلند مدت بازده بازار سرمایه بیشتر از دیگر بازارها است.»

بورس همچنان در سراشیبی

شاخص بازار سرمایه که امسال تا مرز دو میلیون و 100 واحد صعود کرده بود دیروز با نزدیک 25 درصد ریزش به کانال یک میلیون و 600 هزار واحد رسید. این اتفاق در شرایطی است که بازار از دو هفته پیش روند ریزشی خود را از سر گرفته بود و هفته جاری هم دو روز کاری‌اش را سرخ‌پوش پشت سر گذاشته است. ریزش شاخص بازار سرمایه در این مدت به حدی بوده که رکوردهای تازه‌ای به جا گذاشته است.

بورس هفته گذشته رکورد بی‌سابقه افت هفتگی 11 درصدی را به نام خود ثبت کرد و در چهارشنبه گذشته به سطحی از افت شاخص کل رسید که دی ماه 98 یک روز پس از شهادت سردار سلیمانی، آن را تجربه کرد.

بورس اما به این سراشیبی تند قانع نشد و شاخص کل که روز شنبه هفته جاری نزدیک به 30 هزار واحد ریزشی شده بود، دیروز یکشنبه با شدت بیشتر و افت حدود 65 هزار واحدی مواجه شد. بازار سرمایه صبح دیروز در کمتر از یک ساعت  افت سنگین ۵۲ هزار واحدی را تجربه کرد.

در این روز شاخص کل بازار سرمایه با افت ۳/۷ درصدی به کانال یک میلیون و ۶۶۰ هزارتایی سقوط کرد و ارزش کل معاملات هم ۳۰ درصد کم شد. در پایان معاملات دیروز شاخص کل بورس تهران با افتی 65 هزار واحدی به پایین‌ترین مقدار خود از 15 تیرماه رسید.  این ریزش‌های مکرر بورس اما نه با تلاش حقوقی‌های بازار کنترل شد و نه وعده و وعید مقام‌های عالیرتبه دولت توانست اطمینان را به بازار برگرداند.

تشدید نگرانی سهامداران خرد عامل ریزش بود

محمدعلی حقانی نسب، تحلیلگر ارشد بورس در گفت و گو با «توسعه ایرانی» تاکید می کند که بورس به صورت توده‌وار عمل می‌کند و با افزایش بی‌اعتمادی سهامداران خرد صف‌های فروش تشدید شده است و تعداد زیادی از سهامداران خرد در حال خروج از بازار سرمایه هستند.

او توضیح می‌دهد که تحلیل اشتباهی حبابی بودن بازار سرمایه تصمیم‌گیران را به سمتی برد که با رفتارهایی مانند عرضه آبشاری 30 درصد دوم سهام عدالت و خبرهای ضد و نقیض درباره عرضه دارا دوم و فروش اوراق سلف نفتی تلاش کنند تا حباب بازار را تخلیه کنند اما این برخورد با بورس موجب بی‌اعتمادی سهامداران خرد شد و صف‌های فروش حتی با ضرر سهامدار، تشدید شده است.

سایر کارشناسان بازار سرمایه نیز در گفت و گو با دیگر رسانه‌ها به موضوع هیجان سهامداران خرد و خروج از بازار اشاره کرده و گفته‌اند که این موضوع نمی‌تواند به اندازه خروج سرمایه حقوقی‌ها از بازار خطرناک باشد. زیرا با خروج سرمایه حقوقی‌ها از بازار و هزینه‌کرد آن به جای کسری بودجه، بخش بزرگ‌تری از بازار دچار مشکل می‌شود.

بورس پربازده‌ترین بازار  مانده است

این تحلیل‌ها در شرایطی است که برخی دیگر از کارشناسان بورس سهامداران خرد را دعوت به آرامش کرده و گفته‌اند که انتظارات هیجانی و غیرواقعی‌شان را از بازار اصلاح کنند و به بورس به عنوان یک سرمایه‌گذاری بلند مدت نگاه کنند. آنها می‌گویند که بورس همچنان سودآورترین بازار ایران است و برای این گفته خود به آمار بلندمدت بازدهی بازارها رجوع کرده‌اند.

بر اساس این آمارها از ابتدای فروردین تا پایان مرداد امسال، در میان چهار بازار مالی بورس با 243 درصد بیشترین و دلار با 51 درصد کمترین رشد را داشته و بازار سکه و طلای 18 عیار نیز به ترتیب 82 و 74 درصد بازدهی داشته‌اند.

براساس داده‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، شاخص کل این بازار در طول پنج ماهه نخست یک میلیون و 245 هزار واحد رشد کرده است و از سطح 512 واحدی در پایان اسفند 98 به سطح یک میلیون و 757 هزار واحدی در پایان مرداد ماه سال 99 رسیده است.

محمدعلی حقانی نسب، تحلیلگر ارشد بورس در گفت و گو با «توسعه ایرانی»: تحلیل اشتباهی حبابی بودن بازار سرمایه تصمیم‌گیران را به سمتی برد که با رفتارهایی مانند عرضه آبشاری 30 درصد دوم سهام عدالت تلاش کنند تا حباب بازار را تخلیه کنند، اما این برخورد با بورس موجب بی‌اعتمادی سهامداران خرد طویل شدن صف‌های فروش شده است

شاخص کل بورس در مرداد ماه تا سطح دو میلیون و 79 هزار واحدی نیز بالا رفت، اما در دهه سوم ماه با افتی که متحمل شد پایین‌تر از آخرین سطح شاخص در تیر ماه قرار گرفت.

اگر چه بورس در پنج ماهه نخست سال جاری پربازده‌ترین بازار مالی بود، اما از میزان رشد آن در مرداد ماه کاسته شد، در حالی که بازدهی این بازار چهار ماهه 274 درصد بوده، در بررسی پنج ماهه با 31 پله افت به 243 درصد رسیده است. پس از بورس، سکه پربازده‌ترین بازار پنج ماهه نخست شد و در این مدت تا پایان مرداد ماه رشد 82 درصدی داشته است. در پنج ماه گذشته دلار هم بازده 51 درصدی را به ثبت رساند. بنابراین به گفته این دسته از کارشناسان بازار سرمایه همچنان بازار جذابی برای سرمایه‌گذاری است و دولت باید با عمق بخشیدن به آن، خطرهای احتمالی را از این بازار دور کند.