با شروع ممنوعیت‌های فصلی؛
قد برنج وارداتی آب رفت
نرگس رسولی
«واردات برنج ممنوع شد». رسمی که دولت برای حمایت از تولید داخل چند سالی است به صورت فصلی انجام می‌دهد. البته طبق وعده‌های قبلی قرار بود این ممنوعیت از ابتدای مردادماه انجام شود که به اول شهریور موکول شد. براین اساس از دیروز (شنبه) واردات و ترخیص برنج تا اول آبان‌ماه ممنوع خواهد بود.
روالی که البته اگرچه به اسم حمایت از تولید داخل صورت می‌گیرد اما صدای واردکننده‌هایی که برنج‌های دپوشده‌شان در گمرک باقی مانده را بلند کرده است. طبق آماری که تاکنون منتشر شده حدود 300 هزار تن برنج وارداتی در گمرک‌های کشور دپو شده است. دولت اعلام کرده که واردکنندگان با رعایت قوانین و حقوق مکتسبه می‌توانند برنج‌های خود را ترخیص کنند؛ اما صورت مساله نه موضوع ترخیص که بحث مسائل ارزی مرتبط با واردات برنج است و موجب شده تا بخش عمده‌ای از برنج‌های وارداتی در صف تخصیص ارز و یا در مرحله تامین ارز قرار بگیرند.
این در حالی است که پیش از این جمال ارونقی، معاون فنی و امور گمرکی گفته بود که "بعد از اجرا شدن «ممنوعیت فصلی ورود برنج» به کشور، اگر مشکلات واردکنندگان برنج در حوزه ارز برطرف شود، ترخیص برنج امکان‌پذیر نخواهد بود."
ارونقی: بعد از اجرا شدن «ممنوعیت فصلی ورود برنج» به کشور، اگر مشکلات واردکنندگان برنج در حوزه ارز برطرف شود، ترخیص برنج امکان‌پذیر نخواهد بود
آمارها تاکید می‌کند که سال گذشته حدود ۸۰۰ هزار تن برنج به ایران وارد شده و عملیات ترخیص این مقدار انجام شده است. البته ارونقی می‌گوید که "حدود ۳۹۰ هزار تن برنج از طریق گمرک ترخیص شده‌اند و مقداری دیگری از برنج‌ها هنوز در گمرک دپو هستند. همچنین سازمان گمرک باید در پروسه واردات برنج‌ها، کد رهگیری بانک را داشته باشد و بعد از دریافت این کد اجازه صدور پروانه را ارائه دهد. بخش عمده‌ای از برنج‌های وارداتی در حال حاضر یا در صف تخصیص ارز قرار دارند و یا در مرحله تامین ارز. کسانی که در صف تخصیص ارز هستند باید به نحوی منشا ارز خود را از طرف بانک مرکزی به تایید برسانند. کسانی که در صف تامین ارز هستند نیز تا زمانی که وجه جا به جا نشود و تامین اتفاق نیافتد؛ اعلامیه تامین ارز صادر نمی‌شود و اگر اعلامیه و کد رهگیری بانک صادر نشود، گمرک نمی‌تواند اجازه ترخیص را صادر کند."
این شرایط در حالی است که بازار قیمتی برنج در حال قد کشیدن است و هر روز شاهد افزایش قیمت برنج در بازار هستیم. حال آنکه با تمام توصیه‌ها برای عدم پخت و پز نذری در ماه محرم اما افزایش تقاضا برای خرید برنج موجب شده تا با رشد تقاضا شاهد افزایش قیمت ناشی از کمبود برنج باشیم.
این روال البته مورد نگرانی دست‌اندرکاران و تصمیم‌گیران این بخش هم بود که موجب شد تا جلسه‌ای در وزارت صمت با حضور دستگاه‌های مرتبط از جمله گمرک و بانک مرکزی برگزار و در رابطه با برخی مسائل از جمله وضعیت رسوب و ترخیص برنج تصمیم‌گیری شود؛ جلسه‌ای که خروجی‌اش به مذاق واردکنندگان خوش نیامد. آمارها اعلام می‌کند که واردات برنج در سال 99 ، 20 درصد کاهش داشته است و این یعنی کاهش ورودی برنج با وجود رشد تقاضا و نتیجه آن تنها به یک خانه ختم می‌شود «رشد قیمت»؛ شتری که این روزها پای برنج ایرانی و وارداتی خوابیده و بازار این کالای اساسی را به سکوت و سکون فرو برده است. نیم نگاهی به فروشگاه‌های بزرگ و کوچک عرضه کننده برنج نیز به خوبی نشان می‌دهد که حال بازار برنج زیاد خوب نیست. خریداران مجبورند برنجی که سال گذشته خریده‌اند را امسال با حداقل 3 تا 5 هزار تومان گران‌تر تهیه کنند آن هم اگر همان کیفیت قبلی را داشته باشد.
از سوی دیگر خبرها از مزارع برنج حکایت از ماندن شالیزارها زیر آب و نبود کارگر برای نجات مزارع برنج دارد. روالی که افزایش بیشتر قیمت برنج داخلی را در پی خواهد داشت. البته مهم‌ترین دلایلی که در بازار برای گرانی برنج مطرح می‌شود چیزی جز «حذف ارز دولتی»، «محدود کردن واردات از سوی دولت» و «سودجویی برخی از تجار» نیست.
مطابق ارزیابی فعالان، نیاز کشور ۳ میلیون تن است و بنابراین تنها ۶۰۰ هزار تن کسری برنج در کشور وجود دارد که باید از طریق واردات تامین شود. در حال‌حاضر در استان‌های ایلام، کهگیلویه، لرستان، چهارمحال و بختیاری برنجکاری‌های بسیار خوبی انجام می‌شود. در اصفهان هم زاینده‌رود پُر آب است، برای همین در حاشیه آن برنج تولید می‌شود. در سیستان و بلوچستان نیز به‌دلیل بارندگی‌هایی که اتفاق افتاد، سطح کشت به شرایط قبل بازگشته است. یکی از رسانه‌ها در این باره می‌نویسد: «دست‌اندرکاران و تولیدکنندگان برنج تصریح می‌کنند که دلیلی برای این افزایش قیمت وجود ندارد، چراکه اگرچه واردات برنج با ارز دولتی متوقف شده است، اما در عمل هنوز واردات با دلار ۴۲۰۰ تومانی از سوی برخی واردکنندگان انجام می‌شود. از سوی دیگر شرایط تولید و سطح زیرکشت برنج در سه سال اخیر مثبت بوده و بارندگی‌های زیاد باعث شده است که در استان‌هایی مانند خوزستان که تا چندی پیش کشت برنج در آن‌ها متوقف شده بود، بار دیگر سطح کشت به نقطه مطلوب برسد، به‌طوری که طی سال ۹۸ در کل کشور ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج تولید شد که عدد قابل‌قبولی است.»
از سوی دیگر اعلامی‌های قبلی از سوی دست اندرکاران دولتی نشان می‌دهد که میزان واردات برنج خارجی به نصف رسیده، کشف قیمت برنج وارداتی بر پایه سه مولفه قیمت ارز، قیمت جهانی و تعرفه گمرک استوار است. در چند ماه اخیر قیمت جهانی به سبب کرونا کاهش داشته و تعرفه نیز به حداقل خود رسیده، اما به دلیل حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و اختصاص ارز نیمایی قیمت آن در اردیبهشت ماه دوبرابر شد.
با این وجود باز هم بانک مرکزی نتوانست ارز آن را تامین کند و قیمت دلار نیمایی از ۱۴ هزار تومان به ۱۸ هزار تومان رسید و اکنون قیمت برنج باسماتی هندی با پایین‌ترین کیفیت در بازار کیلویی ۲۰ هزار تومان است که نسبت به ابتدای سال ۳ برابر افزایش قیمت داشته است.
برخی منابع اعلام می‌کنند که پاکستان به‌عنوان یکی از مبادی عمده تامین برنج وارداتی مشکلات زیادی را برای تجار ایرانی به‌وجود آورده و هنوز حاضر نیست به‌صورت مستقیم مجوز تجارت و نقل و انتقال پول از طریق سامانه‌های بانکی را با ایرانی‌ها صادر کند. گفته می‌شود پاکستان تحریم‌های آمریکا و حضور ایران در لیست سیاه FATF را مهم‌ترین علت این اقدام اعلام کرده است. بر همین اساس تاجران ایرانی با صرف هزینه ۱۴ تا ۱۵ درصدی پول را به حساب فروشنده پاکستانی حواله می‌کنند و در نهایت مابه‌التفاوت آن‌را از مصرف‌کننده می‌گیرند. به گفته مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج، ۶ دهک جامعه یعنی نزدیک به ۵۰ میلیون نفر نمی‌توانند برنج ایرانی بخورند و اگر سیاست‌های حمایتی دولت در برنج وارداتی نباشد برنج از سفره این افراد حذف خواهد شد.
کمبود داریم ؟
مسئله‌ای که دبیر انجمن واردکنندگان برنج نیز احتمال آن را رد نکرده بحث کمبود برنج با توجه به شروع محرم است، او معتقد است که " در پنج ماهه امسال حدود ۴۵۰ هزار تن برنج وارد کشور شده؛ این در حالی که واردات برنج در مدت مشابه سال گذشته به ۹۱۰ هزار تن رسیده است. این آمارها نشان می‌دهد واردات برنج نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است؛ بنابراین با توجه به کاهش واردات برنج‌های خارجی قیمت برنج‌های ایرانی نیز از این موضوع تاثیر خواهد گرفت و برنج ایرانی نیز در ماه‌های آینده احتمالا دچار نوسان قیمت خواهد شد."
دیدگاه تان را بنویسید