وضعیت معکوس در بازار ارز

 نرگس رسولی

 بازار ارزی کشور چنان متلاطم است که کوچکترین تصمیم یا فکری می‌تواند این بازار را تکان دهد. بانک مرکزی چندی پیش یکباره الزام به برگشت ارز حاصل از صادرات را به صادرکنندگان ابلاغ و اعلام کرد که طبق زمان‎بندی اعلامی صادرکنندگان ارز خود را وارد بازار کنند. دستورالعملی که به خاطر جذابیت بازار ارز در سلیمانیه منجر به فروش ارز حاصل از صادرات در آن بازار و تقاضای ارز در بازار داخلی شد. هر چند که برخی خبرها از تمدید چهار ماهه برای بازگشت ارز حاصل از صادرات خبر می‌داد تا شاید بازار داخل کمی روی ارامش به خود گیرد. روز گذشته یکی از خبرگزاری‌ها از اتمام زمان اعلام شده خبر داد و نوشت ٣١ تیرماه آخرین زمان برای واریز ارز حاصل از صادرات بود. حالا اما دو روزی است قیمت ارز در بازارها در حال ریزش است در حالی که گزارشی از میزان بازگشت ارز منتشر نشده و البته مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی که برای انجام مذاکرات بانکی به همراه هیأت وزارت امور خارجه به عراق سفر کرده‌ بود، از گسترش بیش از پیش همکاری‌های ارزی و بانکی میان دو کشور خبر داد.

حمید قنبری که روز یکشنبه هفته جاری به همراه وزیر امور خارجه برای انجام مذاکرات بانکی به عراق سفر کرده بود، گفت: در این دیدار مذاکرات مفید و سازنده‌ای با طرف عراقی انجام گرفت که نتایج آن در سفر نخست‌وزیر عراق و هیأت همراه به تهران نهایی می‌شود.

وی افزود: انتظار می‌رود در صورت تحقق این امر، حجم قابل‌توجهی از منابع ارزی که به چندین میلیارد دلار می‌رسد، وارد بازار شود که بخش زیادی از تقاضای ارز از این محل پوشش داده خواهد شد.

پاسخ بدهید

جالب اینجاست که در همین زمان یکباره رئیس کل اتاق بازرگانی تهران نیز خواستار پاسخگویی بانک مرکزی در مورد ٢٧ میلیارد دلار ارز صادراتی شد که هنوز به کشور بازنگشته است.

مسعود خوانساری در این باره گفته است: طی نامه‌ای از رئیس‌جمهور خواستار شده‌ایم تا در مورد جزئیات عدم بازگشت 27 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات که گفته می‌شود به اقتصاد کشور بازنگشته اطلاع‌رسانی شود.در هفته جاری بانک مرکزی با تاخیر دو ساله متغیرهای اقتصادی را اعلام کرد که امیدواریم این روندی که شروع شده ادامه یابد و از این پس کماکان به صورت ماهانه و فصلی در جریان متغیرهای اقتصادی قرار بگیریم.

وی  افزود: صادرات نفت خام، گاز و میعانات گازی در سال 98 نسبت به سال 97 با کاهش 52.2 درصدی مواجه بود که از رقم 56 میلیارد دلار به 39 میلیارد دلار کاهش یافته است. حجم تجارت خارجی در سه ماهه اول سال جاری براساس آمار گمرک 13.98 میلیارد دلار بود که 6.4 میلیارد دلار صادرات و 7.6 میلیارد دلار واردات بود که با 44 درصد کاهش در حجم تجارت خارجی روبرو بوده‌ایم؛ اما در مقابل نقدینگی افزایش یافته و در پایان سال 98 حجم نقدینگی 2 هزار و 470 هزار میلیارد تومان بوده که در سال گذشته، 31 درصد رشد داشته و در سه ماهه سال 99 نشان می‌دهد که اگر همین روند ادامه یابد رشد 32 درصدی را خواهیم داشت و در پایان سال 99 به رقم 3 هزار و 200 میلیارد دلار نقدینگی خواهیم رسید و بیش از 700 هزار میلیارد تومان افزایش نقدینگی را خواهیم داشت.

 ناتعادلی رشد و نقدینگی عامل افزایش قیمت‌ها

خوانساری با اشاره به رشد نقدینگی و پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول بیان داشت: رشد اقتصادی ایران در سال جاری 5.3 درصد منفی اعلام کرده که اگر این آمار صحت یابد با توجه به اینکه در سال 97 و 98 نیز رشد اقتصاد منفی بوده در پایان سال 99 اقتصاد کشور 17 درصد کوچک خواهد شد. وی افزود: اگر فرض کنیم که در پایان سال 96 تعادل بین نقدینگی و تولید ناخالص برقرار بوده است در طول سه سال گذشته از 96 تا 99 نقدینگی بیش از دو برابر خواهد شد درصورتی‌که تولید ناخالص فقط 83 درصد رشد خواهد کرد و این ناتعادلی موجب افزایش قیمت‌ها خواهد شد.

رئیس اتاق بازرگانی تهران گفت: به همین دلیل اگر شاخص‌ها را در 28 تیرماه سال 99 با 96 مقایسه شود بورس 369 برابر شده سکه 7 برابر دلار 5.3 برابر، پراید 3.6 برابر، مسکن 3.3 برابر و این نشان می دهد که با توجه به بازدهی بازار حبابی که ممکن است در بعضی از بازارها وجود داشته هر لحظه امکان جابجایی این بازارها وجود دارد.

وی بیان داشت: به همین دلیل ضرورت توجه به نقدینگی و کسری بودجه از دو عنصری که باید بیش از پیش به آن توجه شود وگرنه آن ابر تورمی که نباید بوجود آید ممکن است با آن روبرو شویم.

ناتوانی در بازگشت ارز حاصل از صادرات نفت

خوانساری به موضوع ارز حاصل از صادرات اشاره کرد و بیان داشت: بانک مرکزی اعلام کرده که 27.5 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات به کشور بازنگشسته لذا رسانه‌ها به این مساله پرداختند و شاید جو خوبی ساخته نشد و متاسفانه مثل خیلی از مسائل موضوع قطبی شد و صادرکنندگان به یک طرف رانده شدند و حتی موضوع خائن بودن افرادی که ارز حاصل از صادرات را بازنگردانده اند مطرح شد؛ بدترین بحث صفر و یک و قطبی کردن جامعه است و کل صادرکنندگان خوب و بد را در یک صف قرار دادیم.

وی اظهار داشت: در این مقطع که نمی توانیم نفت صادر کنیم اگر صادرکننده هم در حال انجام کاری است با آن هم برخورد شود این موضوع روا نیست و منافع ملی به خطر می افتد.

رئیس اتاق بازرگانی تهران گفت: اتاق بازرگانی می خواهد که اجزای 27 میلیارد دلار و جزئیات میزان بازگشت ارز حاصل از صادرات به صورت دقیق اعلام شود زیرا با توجه به مراجعات طی هفته های اخیر و صادرکنندگان سال 97 که گفته می شد ارز را بازنگردانده و به آنها اعلام کردیم که برای بررسی مراجعه کنید وگرنه کارت بازرگانی تعلیق می شود، نشان داد اگرچه بازگشت ارز حاصل از صادرات این افراد در گزارشات بانک مرکزی صفر بوده است اما عدد و ارقام موجود ما این گونه نبود. وی بیان داشت:  27 میلیارد دلار جای بحث بسیار زیادی دارد و لذا دو هفته قبل نامه ای به رئیس کل بانک مرکزی از سوی اتاق بازرگانی تهران ارسال شد و از وی خواستار شدیم که جزئیات 27 میلیارد دلار عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات اعلام شود. خوانساری بیان داشت: ما می‌خواهیم به تفکیک شخص و بنگاه جزئیات اعلام شود اما هنوز آماری دریافت نشده است.

وی با اشاره به اینکه نامه ای نیز به رئیس جمهور ارسال شده است گفت: از رئیس جمهور هم خواسته ایم که جزئیات عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات اعلام شود زیرا این موضوع حق همه مردم و حداقل حق اتاق بازرگانی است که در جریان قرار گیرد که کدام عضو خطا کرده و کدام عضو درست عمل کرده است.

خوانساری بیان داشت: قطعا خطاهایی وجود دارد ولی همه را به یک چشم نگاه کردن قطعا خطایی بزرگ است. وی گفت: عدم بازگشت ارز باید مورد آسیب شناسی قرار گیرد و دلیل آن بررسی شود و علت اصلی آن است که بدون اینکه مشورت با ذینفعان انجام شود دستورالعمل تنظیم می شود و با این مشکلات برخورد می کنیم لذا از رئیس جمهور خواستار شدیم که با صادرکنندگان خوشنام جلسه آی برگزار شود و موانع عدم بازگشت ارز بررسی شود.

رئیس اتاق بازرگانی تهران یادآور شد: دولت مقادیر زیادی نفت صادر کرده است در حالی که که ارز حاصل از صادرات آن را ندارد. آیا اگر دولت توانایی بازگشت دلار را ندارد یا دیر برمی گردد، بخش خصوصی یا صادرکننده می تواند ارز را برگرداند؟ اگر عادی نیست و مشکل وجود دارد مشکل را حل کنم. فقط برخورد کردن موجب لطمه به صادرات می شود.

وی بیان داشت: از دولت می خواهیم که 27 میلیارد دلار به صورت دقیق تفکیک شود زیرا آنچه ما محاسبه کردیم و با توجه به قول و قرارهای بانک مرکزی با این ارقام مطابقت ندارد. موضوع بعدی اینکه باید قبول کرد که آوردن ارز به کشور دچار مشکل است لذا باید بررسی که چه راه هایی برای بازگشت ارز و تسهیل بازگشت وجود دارد ولی صرفا برخورد خشن مشکل را حل نمی کند. نکته بعدی این است که این موضوع را باید کاملا شفاف کرد و کسانی که ارز را بازنگردانده اند بصورت شفاف مشخص شود و با آن طیف خاص برخورد شود و همه را در یک صف قرار ندهیم.

 مسعود خوانساری: طی نامه‌ای از رئیس‌جمهور خواستار شده‌ایم تا در مورد جزئیات عدم بازگشت 27 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات که گفته می‌شود به اقتصاد کشور بازنگشته اطلاع‌رسانی شود

 دلار تا کی ارزان می‌شود؟

 با این وصف با توجه به ریزش قیمت دلار از روز دوشنبه هفته جاری از یک سو و اعلام رییس اتاق تهران مبنی بر اینکه آمار عدم بازگشت 27 میلیاردی ارز حاصل زا صادرات درست نیست، می توان چنین نتیجه رگفت گشایش ایجاد شده نه محصول اتفاقی اقتصادی که حالص توافقی سیاسی است از این رو ضرورت دارد بانک مرکزی با جدا کردن سرنوشت بازار ارز از سیاست راه را بر فشار دوباره بر بازار ارز ببندد و درباره موضوع بازگشت ارز صادرکنندگان گزاشی شفاف را به افکار عمومی ارائه کند.