بازگشت ایران به لیست سیاه التهاب بازارهای مالی را درپی داشت
فراگیری تحریم‌ها در ایستگاه پایانی «FATF»
مهناز اعتدالی
ایران دوباره به لیست سیاه FATF برگشت. این خبر در شرایطی منتشر شد که از یک سو کشور در شوک ویروس کرونا و از دیگر سو در تب و تاب برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی بود. با اعلام این خبر اقتصاد کشور که در یک هفته اخیر تحت‌تاثیر التهاب تصمیم کارگروه ویژه اقدام مالی قرار داشت؛ در نهایت با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF با هیجان بسیار در بازارهای مالی مواجه شد.
روز جمعه، پیش از اعلام بیانیه رسمی گروه اقدام مالی ابتدا وال‌استریت ژورنال و سپس رئیس دفتر رئیس‌جمهور و بعد از آن خبرگزاری رویترز خبر بازگشت ایران به لیست سیاه را در پی تصویب نشدن «تأمین مالی تروریسم» منتشر کردند. محمود واعظی، در پیامی عنوان کرد براساس آن چه که تا الان به من اعلام شده، عملا از تعلیقی که در آن قرار داشتیم خارج می‌شویم و به شرایطی که در گذشته بودیم بازمی‌گردیم، شرایط از آن چه امروز هست بدتر می‌شود.
براین اساس با توجه به تصمیم گروه ویژه اقدام مالی که در نشست فوریه به ریاست دوره‌ای چین برگزار شد، اقدامات مقابله‌ای علیه ایران پس از حدود سه سال و نیم فعال شد. این بازگشت به لیست سیاه برخلاف آنچه که مخالفان داخلی پیوستن به FATF به آن دلخوش بودند، با اجماع همه کشورها انجام شد و در این زمینه چین و روسیه نیز مخالفتی نداشتند. پیش از این مخالفان مدعی بودند که حضور چین و روسیه در این نشست می‌تواند به واسطه مکانیزم رای‌گیری به ایران کمک کند که همچنان در حالت تعلیق از اقدامات مقابله‌ای باقی بماند، اما در عمل چنین نشد.
هرچند پیش از تشکیل این نشست با توجه به تشدید تحریم‌های امریکا علیه ایران، چین و روسیه با ارسال پیام‌هایی درباره عواقب عدم پذیرش اف ای تی اف به ایران هشدارهای لازم را داده بودند، اما گویا مدعیان داخلی به حمایت این دو کشور بیش از آنچه که باید خوش‌بین بودند.
در همان زمان سید محمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یادآورشد که اگر دو لایحه CFT و پالرمو از سوی ایران تصویب نشود به سمت تحریم‌های بین‌المللی خواهیم رفت و هیچ یک از کشورها با ایران همکاری نمی‌کنند. در این زمینه روسیه و چین به صورت رسمی به ایران پیغام داده‌اند که اگر این لوایح تصویب نشود در آینده نمی‌توانند با ایران همکاری کنند و درنهایت ایران در یک محاصره اقتصادی جدی قرار خواهد گرفت که بسیار زیانبار خواهد بود.
پس از آن رئیس کل بانک مرکزی نیز موضوع دریافت پیام از سوی مقامات چینی و روسی را تایید کرد و گفت: «پذیرش FATF به صلاح سیستم بانکی کشور است، چین و روسیه به ما اطلاع داده‌اند که وارد شدن ایران به لیست سیاه FATF تاثیر منفی بر مبادلات بانکی کشورمان با آنها خواهد داشت.»
اما با وجود تمام هشدارها، سیاستگذاران داخلی در این زمینه ابتدا با مخالفت آشکار و سپس اقدام به سکوت، فرجام این اقدام را با ورود به لیست سیاه رقم زدند. بنابراین تنها امتیازی که نشست اخیر کارگروه ویژه اقدام مالی برای ایران به همراه داشت این بود که ایران به شرایط پیش از تیر سال ۹۵ بازنمی‌گردد و به عبارت دیگر در بیانیه اخیر امکان تعلیق اقدامات تقابلی در صورت پیوستن به دو کنوانسیون CFT و پالرمو، در نظر گرفته شده است.
اما اولین واکنش متفاوت و رسمی را نسبت به قرار گرفتن ایران در لیست سیاه رئیس کل بانک مرکزی نشان داد. عبدالناصر همتی طی یادداشتی در حساب اینستاگرامی خود عنوان کرد: «بار دیگر، دشمنی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس با مردم ایران، خود را درقالب مخالفت با توصیه کارشناسان مجموعه FATF در مورد گام‌هایی که ایران در زمینه عمل به تعهدات خود در مورد مبارزه با تأمین مالی تروریسم و پول‌شویی انجام داده است نشان داد. مردم عزیزمان خوب می‌دانند که در این دوران سخت تحریم‌های ظالمانه و فشار حداکثری، نظام پولی و مالی کشورمان توانسته است ارتباطات تحریم‌ناپذیری با نظام پولی و مالی دنیا، خارج از چارچوبFATF، برقرار کند که تا حد زیادی تهدیدهای ناشی از سنگ‌اندازی و دشمنی آمریکا را مهار کرده است.»
البته همتی در ماه‌های اخیر با توجه به نزدیک شدن زمان برگزاری نشست FATF دیدگاه‌های مختلفی را نسبت به خطر قرار گرفتن در لیست سیاه نشان داد. در ۲۵ آذر ماه سال جاری با انتشار پیامی ضمن تاکید بر حساسیت موضوع تصویب لوایح FATF اعلام کرد: «یقین دارم اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، حتما حساسیت موضوع و ضرورت تداوم مناسبات بانکی و پولی در شرایط تحریم را در نظر می‌گیرند.»
پس از آن در چهارم دی ماه گفت «من به صلاح سیستم بانکی کشور می‌دانم که عضو FATF شویم تا از قرار گرفتن در لیست سیاه آن جلوگیری کنیم. چین و روسیه به ما اطلاع داده‌اند که وارد شدن ایران به لیست سیاه FATF ، تاثیر منفی بر مبادلات بانکی کشورمان با آنها خواهد داشت.»
و در۲۰ بهمن ماه با یک تغییر رویکرد آشکار اعلام کرد: « تصمیم آتی FATFاعم از تمدید یا عدم تمدید نمی‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر شرایط ارزی کشورمان داشته باشد.»
آنچه که مسلم است بازگشت اقدامات مقابله‌ای یا اصطلاحا ورود ایران به لیست سیاه، به این معنی است که کشورها در تبادلات مالی و بانکی با ایران باید حساسیت بیشتری به خرج دهند که این به معنی آن است که هزینه مبادله برای ایران بسیار بالا می‌رود.
آثار روانی دو رویداد قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF و ورود ویروس کرونا بر بازارهای مالی ایران با رکورد جهشی قیمت دلار به کانال ۱۵ هزار تومان و صعود سکه و طلا همراه شد. بورس تهران نیز روز گذشته در آغاز معاملات با سقوط ۱۱۴۲۳ واحدی شاخص ریزش پنج رقمی بازار سهام را تجربه کرد
بازارهای مالی و التهاب قرار گرفتن در لیست سیاه FATF
به گفته اقتصاددانان تأثیر FATF بر قیمت دلار و بازارهای مالی در کوتاه‌مدت بیشتر وجهه هیجانی دارد، اما در بلندمدت آثار ورود ایران به لیست‌سیاه گروه ویژه اقدام مالی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد زیرا در اولین اقدام نقل و انتقال پول حتی با چین و روسیه با موانع بسیار همراه خواهد شد.
آثار روانی قرار گرفتن ایران در لیست سیاه بر بازارهای مالی ایران از یک هفته گذشته از یک سو با رکورد جهشی قیمت دلار و سکه آغاز شد و از سوی دیگر بازار سرمایه در واکنش به تصمیم FATF با افت ارزش سهام بخشی از شرکت‌های تولیدی مواجه شد. در اولین روز نشست FATF بازار سهام در نخستین واکنش با فشار عرضه شدید در گروه‌های بانکی، خودرویی و پس از آن سهام پتروشیمی و پالایشگاه‌ها مواجه شد و این نمادها بیشترین تأثیر را در افت شاخص کل بازار سهام برعهده گرفتند.
قیمت دلار نیز در مسیر صعودی قرار گرفت و در آخرین رکوردزنی روز گذشته در بازار غیررسمی تهران با رشد ۶۱۰ تومانی به کانال ۱۵ هزار تومان وارد شد و (پانزده هزار و سی) تومان قیمت خورد.
هرچند که بازارساز در مصاحبه‌های مکرر در این روزها علت رشد قیمت دلار را کاسبی دلالان با FATF دانسته و گفته بود که FATF هیچ ارتباطی با قیمت ارز ندارد و بانک مرکزی به‌زودی قیمت دلار را به زیر ١٤هزار تومان برمی‌گرداند. روز گذشته نیز با مانور در بازار ارز با حساسیت بالا کانال‌شکنی دلار را رصد کرد و به فعالین این بازار هشدارهای لازم را داد، اما این بازار در مسیر ثبت رکوردهای تازه، بازار سکه و طلا را نیز به روند پرشتاب هدایت کرد.
تحریم‌ها و قرار گرفتن در لیست سیاهFATF شرایط بروز فسادهای مالی در سطح گسترده را فراهم می‌کند، امری که مشابه آن را باید در سوابق پرونده بابک زنجانی دنبال کرد
پس از انتشار خبر ورود ایران به لیست سیاه FATF و اثر منفی التهاب ارزی بر سهام، مهم‌ترین نگرانی سازمان بورس خروج سرمایه از این بازار و جریان آن به سمت بازار ارز بود که در اولین اقدام طی پیامکی به سهامداران و فعالان بازار سرمایه از آنها خواست تا به شایعات مطرح شده در فضای مجازی توجه نکنند.
اما بورس تهران روز گذشته در آغاز معاملات با سقوط ۱۱۴۲۳ واحدی شاخص با روند نزولی همراه شد. انتشار خبر ورود ویروس کرونا در ایران و همچنین قرار گرفتن ایران در فهرست سیاه FATF دو رویدادی بود که موجب ریزش پنج رقمی بازار سهام شد.
به گفته کارشناسان واکنش بازارهای مالی در هفته اخیر نشان‌دهنده تاثیر کوتاه‌مدت ورود ایران به لیست‌سیاه FATF است؛ اما در بلندمدت اثر آن بر قسمت عمده‌ای از عملیات بانکی و به تبع آن قفل شدن اقتصاد ایران مشهود خواهد بود. به بیان دیگر تحریم‌ها از یک سو و قرار گرفتن در لیست سیاه FATF از دیگر سو، شرایطی را ایجاد می کند که زمینه بروز فسادهای مالی در سطح گسترده فراهم شود امری که مشابه آن را باید در سوابق پرونده بابک زنجانی دنبال کرد.
دیدگاه تان را بنویسید