آتش به بازارهای جهانی نفت؟

امین قلعه‌ای، روزنامه نگار

«اولویت ما حفظ صادرات نفت است و فعلا برنامه‌ای برای توسعه تولید به غیر از قراردادهای جاری نداریم و به دنبال قراردادهای دیگر نیستیم.» این جملات  یک ماه پیش از زبان وزیر نفت ایران و در حاشیه اجلاس اوپک بیان شده است.  حالا چهارماه تا آغاز دور جدید تحریم های نفتی علیه ایران می‌توان گفت که  وزارت نفت  برای حفظ بازارهای خود، وارد یک جنگ نفس گیر شده است. در این راستا شرکت ملی نفت ایران قیمت فروش رسمی همه گریدهای نفتی ایرانی در سپتامبر که از جزیره خارک به مقصد آسیا بارگیری می شوند را کاهش داد. ایران همچنین قیمت فروش رسمی گرید «ایران لایت» به میزان ۸۰ سنت در هر بشکه نسبت به قیمت اوت کاهش داده شد و ۱.۲۰ دلار در هر بشکه بالاتر از متوسط شاخص قیمت عمان/دوبی که برای سپتامبر ارزیابی می شد، قرار گرفت. از سوی دیگر قیمت گرید «ایران هوی» به میزان ۶۰ سنت در هر بشکه نسبت به قیمت اوت کاهش داده شد و ۹۰ سنت در هر بشکه ارزانتر از متوسط شاخص قیمت عمان/دوبی که  برای سپتامبر ارزیابی شده بود، قرار گرفت در حالی که قیمت گرید فروزان ۷۵ سنت در هر بشکه کاهش پیدا کرد و ۷۵ سنت در هر بشکه ارزانتر از شاخص قیمت مذکور شد. قیمت فروش گرید سروش نیز ۸۰ سنت در هر بشکه نسبت به قیمت اوت کاهش یافته است و ۵.۵۵ دلار در هر بشکه ارزانتر از شاخص قیمت عمان/دوبی برای سپتامبر شده است.شرکت ها در خاورمیانه عمدتا نفت خود را تحت قراردادهای بلندمدت به پالایشگاه‌ها می فروشند. اکثر تولیدکنندگان نفت دولتی در خلیج فارس قیمت نفت خود را بالاتر یا پایینتر از شاخص قیمت تعیین می کنند، برای آسیا، شاخص قیمت میانگین قیمت گریدهای عمان و دوبی است. بر خی تحلیل گران بازار نفت معتقدند که  رفتار عرضه کنندگان بازار نفت  در ماه های آتی نقش به سزای در رشد اقتصادی جهان خواهد داشت.  رفتاری که حالا بیش از هر عاملی تحت تاثیر موضوع تحریم ها علیه ایران است.

چالش ترامپ

 و مشتریان نفت ایران

 اردیبهشت ماه  امسال  آن هنگام که ترامپ تصمیم به خروج یکجانبه از توافق  هسته ای و بازگشت تحریم‌های نفتی علیه ایران را به اطلاع رسانه‌ها رساند، شاید هرگز تصور نمی کرد چه مسیری دشواری را برای به انزوا کشاندن  ایران انتخاب کرده است. پیشتر سیاستمدارن اروپایی، کارشناسان حوزه اقتصاد انرژی و حتی رسانه ها به او هشدار داده بودند که شرایط امروز ایران هرگز قابل مقایسه با  دوران زمامداری اوباما نیست. چه اینکه اوباما نیز برای  ایجاد اجماع جهانی علیه  کشورمان  دشواری های  بسیاری را از سر گذارنده بود. چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه پنجشنبه  در دیدار با فرستاده ویژه رئیس جمهور  به این کشور گفت:« مواضع ایران در مسایل مختلف از جمله خروج امریکا از برجام را تقدیر می کنیم، ما صراحتا اعلام داشته ایم که تحریم ها علیه ایران را اجرا نخواهیم کرد.» ترکیه روزانه 176 هزار بشکه  نفت از  ایران خریداری  می کند که این خود  معادل 7 درصد از کل صادارت  روزانه نفت  کشورمان است. از سوی دیگر سخنگوی وزارت خارجه چین در ژوئن اعلام کرد:«این کشور بدون نقض تعهدات بین‌المللی به همکاری با ایران ادامه خواهد داد. چین همچنین در ژوییه به پرداخت پول واردات نفت ایران به یوان ادامه داد.» این همه در حالی است که روابط تجاری چین و آمریکا ، تاثیر جنگ تعرفه های  به شدت  آسیب دیده است . آنچنان که پلایشگاه های چینی  به دنبال وضع تعرفه 25 درصدی بر نفت آمریکا، اعلام کرده اند نفت ایران می تواند جایگزین مناسبی برای نفت وارداتی از آمریکا  باشد. نفتی که حالا با  تصمیسم شرکت ملی نفت  ایران با بهایی ارزان تر از  بازارهای جهانی  به دست چینی خواهد رسید. چین در حد فاصل ماه های ژانویه  تا ژوئن  روزانه 675  هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرده است که این خود 26درصد از صادرات نفت کشورمان را تشکیل می دهد. وضعیت صادارت نفت ایران به هندوستان  هم چندان تفاوتی با گذشته نکرده است. شرکت‌های ایندین اویل و بهارات پترولیوم به خرید نفت ایران در ژوییه ادامه دادند و سفارش نفت ایران برای تحویل در اوت را آغاز کردند. همچنین آمارهای بلومبرگ نشان می‌دهد شرکت ریلاینس اینداستریز که بزرگترین شرکت پتروشیمی هند است واردات نفت ایران را در ژوئن کاهش داد با این حال جریان تجارت ماه به ماه بسیار متغیر است. چین  در ماه های ژانویه تا ژوئن روزانه  597 هزار بشکه  نفت از ایران خرده است. رقمی  در حد 23 درصد کل صادارت نفت ایران در روز.  در میان  کشورهای خریدار نفت و فرآورده های نفتی اما جالب ترین  رفتار از آن  امارات متحده  عربی است.  بلومبرگ در مورد رفتار مقامات اماراتی  در قبال تحریم نفت ایران نوشت:« دولت امارات مطلب چندانی نگفته است. امارات متحده عربی روابط دیپلماتیک محدودی با ایران دارد و در سال ۲۰۱۶ سفیر خود را از تهران فراخواند. ولیعهد ابوظبی متحد نزدیک آمریکا به شمار می‌رود. دوبی قطب تجارت با بازرگانان ایرانی است و میعانات ایران را برای پالایشگاه‌های خود خریداری می‌کند. نشانه‌هایی از افزایش واردات این کشور از سایر کشورها در ژوییه مشاهده شده است.» 

نوسانات قیمتی بازار نفت را پیش پینی ناپذیر می کند

ایالات متحده  و  عربستان جنگ نفت علیه ایران را در حالی آغاز کرده اند که تحولات ماه های اخیر به خوبی نشان داده است که  خود این دو کشور از بزرگترین تولیدکنندگان نفت در جهان به شمار می روند. حالا با تحولات  یک ماه اخیر  می توان گفت که  میزان ضضر  و زیان این دو کشور از  صادارت نفت نیز  همسان با ایران  خواهد بود.چرا که پیش بینی ناپذیر بودن رفتار ایران چه از حیث تحرکات نظامیِ موسوم به « جنگ تنگه ها»  و از چه لحاظ تخفیفات بزرگی که کشورمان برای   فروش خویش در نظر گرفته  بازارهای نفت را  دچار نوسانات شدید کرده و احتمالا خواهد کرد. امری که وضعیت  عرضه نفت در بازارهای جهانی را  به لحاظ اقتصادی در شرایطی پر ابهام قرار خواد داد. از سوی دیگر اقدامات اخیر آمریکا علیه روسیه  نیز جنگ نفت در بازارهای بین المللی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.  دو روز پیش آمریکایی ها از طریق یک فرستاده ویژه به اطلاع روسیه رسانده بودند که  به دلیل رفتارهای روسیه در اروپا احتمالا دور جدید تحریم های این کشور  شامل حال نفت این کشور خواهد شد. اتفاقی که ممکن است به انفجار در بازارهای جهانی نفت منجر شود. در همین حال “واسیلی تانورکوف” معاون مدیر گروه شرکت‌های سهامی «آ.ک.ر.ا» به این یک روزنامه  روسی  گفته است، کشورهای آسیایی حتی در صورت اعمال تحریم‌های جدید از سوی آمریکا، به وارد کردن نفت از ایران ادامه خواهند داد. ضمن اینکه هنوز مشخص نیست اروپا بعد از تهدید آمریکا، از واردات نفت ایران صرف‌نظر کرده باشد. بنابراین صادرات نفت ایران ممکن است کاهش یابد، ولی به طور کامل متوقف نخواهد شد.یوشکوف یادآور شد، وضعیت برای کشور چین راحت تر از سایر کشورهاست، برای اینکه نفت ایران را برای رفع نیازهای داخلی خود خریداری کرده و در عین حال سیاست مستقل‌تری را نیز  اجرا می کند. به گفته وی، مقامات پکن می‌توانند به گونه‌ای معامالات نفتی خود با ایران را تنظیم کنند که تحریم‌های آمریکا تاثیری بر آن نداشته باشد. ضمن اینکه اوضاع در نهایت ممکن است به نفع چینی‌ها تمام شود. برای اینکه بعد از خروج شرکت‌های اروپایی و آمریکایی از بازار نفتی ایران، چین می‌تواند این بازار پرسود را به خود اختصاص داده و در سایر بخش‌های اقتصادی ایران نیز سرمایه گذاری کند.