کتاب «رساله‌ آگوستین قدیس: درباره سفر پیدایش علیه مانویان» با ترجمه علی مرادی در نشر ورا منتشر شد. مترجم مقدمه مهمی را هم در شرح حال و اندیشه‌های آگوستین قدیس به کتاب اضافه کرده است.

آگوستین قدیس در دوره‌ای از زندگی خود به مدت ۹ سال پیرو کیش مانوی بود و در این مدت جهان‌بینی مانوی و زیر و بم این آیین را فراگرفت. او در پنج اثر به تفسیر و توضیح درباره سفر پیدایش پرداخته است که در برخی مستقیما و در برخی نیز تلویحا به نقد مانویت مبادرت می‌کند. اثر اول او عبارتست از «درباره سفر پیدایش علیه مانویان» که نگارش این اثر به سال‌های ۳۸۸ یا ۳۸۹ میلادی یعنی اوایل دوران فعالیت علمی آگوستین و پیش از اینکه به مقام اسقفی برسد، بازمی‌گردد.

اثر دوم عبارتست از تفسیر لفظی سفر پیدایش: کتابی ناتمام، او این رساله را حدود ۳۹۳ میلادی نگاشت، اما موفق به تکمیل آن نشد و به طور ناقص رهایش کرد. اثر سوم عبارتست از سه بخش پایانی کتاب «اعترافات» که در آنجا به بحث درباره پیدایش می‌پردازد. اثر چهارم نیز عبارتست از «درباره سفر پیدایش: تفسیر لفظی» که حدود ۴۰۴ میلادی به نگارش آن پرداخت و کمی قبل از کتاب درباره تثلیث، آن را منتشر کرد. نوشته پنجم عبارتست از کتاب یازدهم از اثر بزرگ «شهر خدا» که حدود ۴۱۷ - ۴۱۸ آن را نوشت.

رساله حاضر اولین اثر آگوستین در این زمینه است که بنا به کتاب «تجدید نظرات» او نهمین اثر وی از لحاظ گاهشماری نگارشی است. آگوستین در این رساله به تفسیر آیات ابتدایی سفر پیدایش می‌پردازد و رویکرد کلام دفاعی را به کار می‌گیرد و به عبارتی این تفسیر، پاسخی است به شبهات مانویان درباره این آیات. مانویان به عنوان نقادان کتاب مقدس همچون اشعریان بسیار ظاهر کلمات را در نظر می‌گرفتند و به زعم آگوستین همین عامل باعث انحراف آنها در فهم کتاب مقدس بویژه عهد عتیق شده است. رویکرد آگوستین در مقابله با این شبهات بر تفسیر لفظی، کلامی و فلسفی است و به‌هیچ‌وجه رویکرد متکلفانه را در نوع تفسیر و استدلال‌هایش به کار نمی‌گیرد و می‌توان علتش را این دانست که آگوستین همانطور که در ابتدای رساله می‌گوید آن را به گونه‌ای به نگارش درآورده که عموم مردم بتوانند از آن استفاده کنند.

این رساله در دو کتاب سامان یافته است. در کتاب اول آگوستین ابتدا در فصل اول به ضرورت مقابله با مانویان از طریق آگاهی یافتن افراد از معنا و مقصود اصلیِ نهفته در کتاب مقدس می‌پردازد، زیرا به زعم وی آنچه که باعث انحراف مسیحیان و گرایش آنها به مانویان می‌شود عبارتست از عدم آگاهی و تسلط آنها به کتاب مقدس. از فصل دوم تا پایان کتاب اول وی به تفسیر و پاسخ به شبهات مانویان درباره آیات سفر پیدایش تا آیه چهارم از فصل دوم سفر پیدایش می‌پردازد و در این رویارویی به نوعی به تفسیر تمثیلی نیز روی می‌آورد.

در ادامه او کتاب دوم را با خوانش فصل دوم و سوم سفر پیدایش آغاز می‌کند و به دنبال آن به تفسیر و شرح آیه چهارم از فصل دوم سفر پیدایش می‌پردازد و تا هبوط آدم و حوا ادامه می‌دهد و این شرحی بسیار گسترده‌تر با رویکرد مقابله با مانویان است. از ویژگی‌های کتاب دوم می‌توان به تفسیر و رویکرد خاص آگوستین به اغفال آدم و حوا توسط شیطان اشاره کرد. در آخر نیز آگوستین کتاب را با مقایسه آموزه‌ای کلیسا و مانویان پایان ‌دهد.

 

کپی شد