فراستی، هفت و نودهایی که دیگر نیست

آبان نامجو

آن روزها که «هفت» جیرانی در اوج بود، عده‌ای گفتند که قرار است نود سینمایی باشد. این از طنز روزگار است که خودِ نود تحمل نشد و احتمالا آن چه که از «هفت» مانده یک حالت ضعیف شده است. این روزها «هفت» نه جایی برای نقد و نظر درباره فیلم‌ها، بلکه بیشتر جایی برای ایجاد جنجال و تنش شده و این شاید متاثر از شرایط کلی فیلم‌های روی پرده هم هست. آثاری که عمدتا ضعیف و غیرقابل‌توجه هستند، اما خب این دلیل کافی نیست و به نظر از آن «هفت» در اوج پوسته‌ تنش‌هایش مانده با نقش‌آفرینی مسعود فراستی، حداقل در این هفته‌های اخیر. دو هفته پیش بود که فراستی درباره «شبی که ماه کامل شد» حرف‌هایی زد که جنجالی شد. او گفته بود: «مادر ریگی که دست دو بچه را گرفته و با چمدان به سمت ایران می‌آید، این سکانش ریشخند است. این دو بچه را زن مرموز توطئه‌گر و پشتیبان خاندان ریگی دارد برمی‌گرداند ایران که بزرگ‌شان کند. نرگس آبیار در این فیلم سر سفارش دهنده‌هایش را کلاه گذاشته، وقتی فیلم در میزانسن و حسش از دشمن ملی من دفاع می‌کند یعنی علیه منافع ملی من هست» فراستی دل پُری داشت و ادامه داد: «درسته گویا این فیلم هیچ حمایت دولتی نداشته اما حمایتی امنیتی و حمایت دستگاه امنیتی که دولتی نیست هست؟ فیلم «شبی که ماه کامل شد» مطلقا فیلم سفارشی است و مطلقا به این سفارش هم خیانت شده و دور زده شد‌ه. و فیلم فیلمی شده در دفاع از یک تروریست ضدملی. به نظرم فیلم «شبی که ماه کامل شد» غیر از اینکه فیلم ضد ملی است، ضد انسانی هم هست. سینمای ناچیزی دارد و طرفدار خشونت است.» او البته در ادامه یک جمله هم درباره خاندان ریگی می‌گوید که  جنجال به پا می‌کند. فراستی البته بعدتر توضیح داد که منظورش توهین به قوم خاصی نبوده و صرفا تروریسم را لعنت کرده. برخی هم این جنجال را تمهید سازندگان دانستند که با چنین اقدامی فیلم را در صدر رسانه ها قرار دادند تا شاید بیشتر بفروشد! غائله آبیار و ریگی و این‌ها داشت آرام می‌شد که سه روز پیش جنجال تازه‌ای رخ داد و این بار محمد تقی فهیم و فراستی درباره سینمای کیارستمی حرف‌هایی زدند که کمی عجیب بود: «کیارستمی همه‌اش آی‌کیو است، فیلسمازی نیست. آی‌کیوی هنری هم نیست! یه جور آی‌کیوی دیگر است که من نمی‌دانم اما آی‌کیوی فیلمسازی نیست، فیلم اساسا جایزه می‌خواهد و موفق هست. آن آی‌کیو اعمال می‌شود و پوستر فیلم هم در همان راستا است!» محمدتقی فهیم دیگر منتقد «هفت» هم در امتداد حرف‌های فراستی «طعم گیلاس» را ضعیف‌ترین کار کارنامه کیارستمی می‌داند که به هیچ قاعده‌ای وفادار نیست حتی قاعده‌ فیلم‌های خودِ کیارستمی. همین دو جنجال در دو هفته‌ اخیر نشان می‌دهد که اگر «هفت» قصد ادامه دارد باید دست به خانه تکانی بزند. اگر زمانی در کنار نقد و نظر و حضور مغتنم جیرانی نقدهای فراستی شنیده می‌شد و برنامه در تعادلی از نقد و خبرسازی قرار داشت، حالا آن وجه دوم ماجرا کاملا سیطره پیدا کرده و خبری از نقد  نیست. شاید گردش بیشتر منتقدان با طیف‌های متنوع‌تر حیاتی‌ترین ایده‌ای باشد که می‌تواند آبروی رفته‌ «هفت» را برگرداند، رنگ‌بندی نظرات احتمالا حال نزار «هفت» را خوب خواهد کرد.