وزیر ارشاد: مطابق قانون توقیف شد
چه اتفاقاتی «برادران لیلا» را به بن‌بست کشانید؟
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره توقیف فیلم سینمایی برادران لیلا و ممنوع‌الکار شدن برخی بازیگران این فیلم، گفت: مجموعه افرادی که در این تصمیم‌گیری بودند متفق‌القول بودند که تخلف صورت گرفته است.
به گزارش ایلنا، محمدمهدی اسماعیلی روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت درباره افزود: مطابق قانون عمل خواهیم کرد. همکاران در سازمان سینمایی بررسی‌های کامل انجام دادند و اصرارم این بود که مر قانون رعایت شود.
استناد سازمان سینمایی به کدام قانون است؟
هفتادوپنجمین جشنواره فیلم کن برای سینمای ایران یکی از متفاوت‌ترین دوره‌ها بود. راه‌یابی فیلمی با عوامل ایرانی به این جشنواره که در کشور دیگری و با سرمایه خارجی ساخته شده بود، توجهات بسیاری را به خود جلب کرد. اثری که موضوعِ وهن‌آمیز آن باعث شد پیش از نمایشِ عمومی، با واکنش‌های منفی بسیاری مواجه شود؛ تا جایی که نه تنها سازمان سینمایی بلکه بسیاری از افراد و نهادهای رسمی و غیررسمی در داخل کشور، بیانیه‌‌هایی علیه مضمون توهین‌آمیز آن منتشر کردند و در نهایت فیلم را به محاق بردند.
اما «عنکبوت مقدس» تنها عنوانی نبود که نام سینمای ایران را ولو غیررسمی در کن بر سر زبان‌ها انداخت، حضور اصغر فرهادی در بین اعضای هیئت داوران و راه‌یابی فیلم «تصور» به کارگردانی علی بهراد در بخش هفته منتقدان نشانه‌های دیگری از حضور سینمای ایران در این دوره از جشنواره فیلم کن بودند. در این بین «برادران لیلا» ساخته جدید سعید روستایی نیز دیگر فیلم حاضر در کن بود. این اثر در بخش اصلی جشنواره حضور داشت و طبعا چهارمین اتفاقی بود که در همین جشنواره نام ایران را پشتوانه‌ی خود قرار داده بود.
با وجود اینکه «برادران لیلا» تنها توانست جایزه فیپرشی کن را از آن خود کند اما راه‌یابی آن به یکی از مهم‌ترین رویدادهای سینمایی جهان می‌شد اتفاق مهمی برای سینمای ایران باشد چراکه می‌رفت تا یکی دیگر از سینماگران ما را در مسیر جهانی شدن قرار دهد. اما این اثر به عنوان سومین اثر سینمایی سعید روستایی از همان ابتدا سوار بر حواشی بسیاری شد که پس از عدم تمایل سازندگان‌شان برای حضور در جشنواره فجر، موجب شد اظهارات بسیاری درباره موضوع این فیلم مطرح شود. فیلمی که دو تن از بازیگرانش به تعرض جنسی متهم شده‌اند و یکی از بازیگرانش را به عنوان حامیِ افشاگران تعارضات جنسی می‌شناسیم. ترکیب این حضور و همزمانی آن باعث شده بود که بازیگرِ زنِ اصلیِ فیلم پیش از برگزاری جشنواره، تأکید کند که در کنار فرد متهم به آزار جنسی قرار نمی‌گیرد اما در روز جشنواره اقدامِ عجیبش در انتشار عکسی از این فیلم باعث شد از همان ابتدای راه، فیلم با یک چالش مهم مواجه شود و درنهایت افکار عمومی؛ تعارضاتِ خانم بازیگر در گفتار و اعمالش را به شدت مورد انتقاد قرار داد.
پس از این اتفاق، اقدام غیرمتعارف نوید محمدزاده و همسرش فرشته حسینی در فرش قرمز فیلم، توجهات را به خود جلب کرد و بار دیگر فیلم را به حاشیه کشاند تا جایی که حتی در نشست رسانه‌ای آن درباره اقدام این زوج پرسش‌هایی مطرح شد. اظهاراتِ بی‌ارتباط به سینما و فیلم از سوی دیگر عوامل «برادران لیلا» در این نشست هم نکته‌های دیگری بودند که باز فیلم را دچار حاشیه‌های جدید کردند به‌گونه‌ای که همان زمان سازمان سینمایی با تأکید بر اینکه فیلم‌ها برای حضور جهانی باید مجوز نمایش داشته باشند، تلویحاً برای این فیلم خط و نشان کشید و درنهایت پس از پایان کن، طی بیانیه‌ای صریحاً از توقیف جدیدترین ساخته سعید روستایی خبر داد.
هرچند که روستایی در روزهای برگزاری جشنواره کن طی مصاحبه‌ای تأکید کرد که در صورت سانسور و ممیزی، ترجیح می‌دهد فیلمش در ایران اکران نشود، اما بیان این موضوع که یکی از دلایل توقیف فیلم «برادران لیلا» حضور این فیلم در جشنواره‌ای خارجی بدون اخذ پروانه نمایش است، خود نکته‌ای است که باید به آن توجه داشت و آن را مورد تحلیل قرار داد.
بدعتی تازه یا اجرای قانونی که تا امروز به اجرا نرسیده است؟
فارغ از بحث محتوا که پیش‌نیاز بررسی و قضاوت آن مشاهده فیلم است و آثار زیادی در سینمای ایران را می‌توان فهرست کرد که به دلیل مشکلاتی در این حوزه، توقیف یا سانسور شده‌اند، توقیف فیلم‌ها به این دلیل که باید پیش از هر نمایشی در هر جای دنیا مجوز داشته باشند، پدیده‌ی تازه‌ای به نظر می‌رسد که می‌تواند شرایط حضور در جشنواره‌ها را برای سینماگران ایرانی سخت‌تر کند و در نهایت به انزوای سینمای کشور منجر شود.
دریافت پروانه نمایش برای حضور در جشنواره‌های خارجی الزامی است
مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی، در گفتگویی کوتاه با ایلنا، با تأکید بر لزوم دریافت پروانه نمایش برای حضور در جشنواره‌های خارجی اظهار داشت: اقدامات سازمان سینمایی در هر موردی قطعاً در چارچوب قانون خواهد بود. فیلم‌ها برای حضور در جشنواره‌های خارجی با استناد بر ماده پنج آیین‌نامه نظارت بر نمایش فیلم، اسلاید، ویدیو و صدور پروانه نمایش موظف به دریافت پروانه نمایش هستند.
روح‌الله سهرابی، در پاسخ به این پرسش که این قانون به تازگی مطرح شده یا پیش‌تر نیز وجود داشته، گفت: این ماده‌ی قانونی مصوبه‌ی تازه‌ای نیست که در قوانین لحاظ شده باشد بلکه مربوط به سال‌ها پیش است. به طور کل فیلم‌های ایرانی برای حضور در جشنواره‌های جهانی موظف به دریافت پروانه نمایش هستند تا امروز هم این قانون کاملاً اجرایی شده اما اگر در برخی موارد اندک این قانون به اجرا نرسیده، احتمالاً دلایل دیگری داشته است که من اطلاعی از دلایل آن ندارم اما در جریان هستم که اکثر سینماگران برای حضور در جشنواره‌های خارجی برای دریافت پروانه نمایش اقدام می‌کنند.
بهتر بود شورای پروانه نمایش درباره فیلم تصمیم‌گیری کند
کارگردان و تهیه‌کننده سینما و دبیر شورای صنفی نمایش، نیز در گفتگو با ایلنا درباره برخورد سازمان سینمایی در سال‌های گذشته با مواردی اینچنین خاطرنشان کرد: درباره وجود یا نبود این ماده قانونی یا حتی اینکه چه زمانی این ماده به آیین‌نامه اضافه شده، اطلاعی ندارم اما تصورم بر این است طی سال‌های گذشته اگر فیلمی بدون پروانه نمایش به جشنواره‌های خارجی می‌رفت و سازمان سینمایی با محتوای آن مشکلی نداشت، کسی برای توقیف فیلم سراغ این ماده قانونی نمی‌رفت و بحثی هم درباره آن شکل نمی‌گرفت. این مواد قانونی را می‌توان نادیده گرفت که اتفاقاً تصمیمی منطقی است و از شکل‌گیری حواشی جلوگیری می‌کند. سازمان سینمایی هم می‌توانست همان روند همیشگی را برای «برادران لیلا» در نظر بگیرد. شاید درنهایت فیلم از سوی شورای پروانه نمایش، غیرقابل نمایش تشخیص داده می‌شد که بحثی دیگر است و حداقل در این زمان روال طبیعی طی شده بود، اما دریافت یا عدم دریافت مجوز را منوط به یکسری حواشی کردن به نظر تصمیم درستی نیست.
همایون اسعدیان، افزود: من فکر می‌کنم دوستان ما در سازمان سینمایی به نوعی در مقابل اظهارنظری که ممکن است از سوی سازنده‌ی فیلم «برادران لیلا» در فستیوال کن صورت گرفته، دست به مقابله به مثل زده‌اند و قصد دارند با این کار پاسخی به اظهارات صاحبان این اثر بدهند. انتظار ما از نهادهای دولتی ایفای نقش پدرانه است و اینگونه برخوردها که نوعی مقابله به مثل است، در شأن یک نهاد دولتی نیست. به اعتقاد من، مسئولان می‌توانستند برخوردی دوستانه‌تر یا اصطلاحاً نرم‌تر داشته باشند.
دیدگاه تان را بنویسید