وعده انتشار آثار «موزه هنرهای معاصر» عملی شد
تورق گنجینه ملی
علیرضا بخشی استوار
موزه هنرهای معاصر بالاخره تصویر همه آثار گنجینه خود را در قالب سه مجلد منتشر کرد و در اختیار همگان گذاشت. آثاری که بحث بر سر تعداد آنها در سال‌های بعد از انقلاب یکی از مهم‌ترین مسائلی بود که همواره و در مقاطع مختلفی درباره آن صحبت به میان آمده و موجب بروز تحصن‌ها و مطالبه‌هایی از سوی انجمن‌های هنری و یا دانشجویان و علاقمندان به هنرهای تجسمی شده بود. به گفته بسیاری از مراجع معتبر هنری در داخل و خارج از کشور، گنجینه موزه هنرهای معاصر یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های هنر مدرن در جهان است و آثار یکه‌ای از بزرگ‌ترین هنرمندان عرصه تجسمی جهان در آن نگهداری می‌شود که نظیر آنها در هیچ موزه دیگری وجود ندارد. آثاری از هنرمندان شهیری چون پیکاسو، سالوادرو دالی، خوان میرو، ون گوگ، دیوید هاکنی، مارک شاگال، روتکو، اندی وارهول و ... در گنجینه موزه نگهداری می‌شود و کنار هم قرار گرفتن این اسامی ضرورت انتشار این کتاب‌ها را دو چندان می‌کرد.
وعده‌ای که بالاخره عملی شد
چاپ آثار گنجینه و مدون کردن آنها در قالب کتاب در گذشته نیز صورت گرفته بود اما کتاب منتشر شده قبلی با ایرادهای متعددی مواجه بود. یکی از این ایرادها اطلاعات غلطی بود که در کنار برخی از آثار گنجینه درج شده بود. در آن کتاب، آثاری هم که در اصل به فضاهای دیگری چون «کاخ نیاوران» یا «دفتر مخصوص» تعلق داشتند به اشتباه به عنوان آثار موجود در گنجینه موزه در کتاب ثبت شده بودند. از طرفی تصویر برخی از آثار هنری به دلیل عدم همخوانی با موازین اسلامی از کتاب حذف شده بودند. پس از روی کار آمدن سید مجتبی حسینی به عنوان معاون هنری وزیر ارشاد و انتخاب هادی مظفری به عنوان مدیرکل هنرهای تجسمی رویکرد جدیدی در عرصه رویدادهای هنری در حوزه تجسمی شکل گرفت که بیشتر سویه پژوهشی و مطالعاتی داشت. نتیجه این رویکرد در رخدادهایی چون دو سالانه‌های هنری و برگزاری جشنواره تجسمی فجر نمود داشت. این افراد از روزهای آغازین فعالیت خود و همزمان با مرمت موزه هنرهای معاصر، قول انتشار کتاب گنجینه را در پیرامون نشست‌های مختلف دادند و سرانجام این اتفاق عملی شد.
نخستین مجلدها از گنجینه موزه
آنگونه که پیداست برای گردآوری و انتشار این کتاب‌ها نزدیک به 20 پژوهشگر بر آثار تحقیق و بررسی انجام داده‌اند و نتیجه کارشان در سه مجلد منتشر شده است. این سه مجلد برخلاف کتاب قبلی موزه که همه آثار را کنار هم و در یک کتاب چاپ کرده بود شکل مجزا دارد. کتاب اول این مجموعه، گزیده آثار بین‌المللی گنجینه است که 232 اثر در 390 صفحه منتشر شده است. در جلد دوم این مجموعه 239 اثر چاپ بین‌المللی را در 455 صفحه گردآوری شده است. 127 اثر از عکس‌های موجود در گنجینه نیز در یک مجموعه 280 صفحه‌ای چاپ شده و تیراژ هر سه کتاب 1000 نسخه است. اما دیگر کتاب ارزشمند موزه که همزمان با کتاب گنجینه منتشر شده است کتاب «شاهنامه شاه‌طهماسب» است. این کتاب حاوی تمامی نگاره‌های باقی مانده از شاهنامه است و کامل‌ترین شاهنامه‌ای است که در ایران چاپ شده است. تمامی صفحات از سراسر جهان گردآوری و در این کتاب منتشر شده است. شاهنامه شاه طهماسبی دارای ۲۵۸ نگاره است که همه آنها از موزه متروپولیتن و مجموعه‌های خصوصی گردآوری شده و این دقیق‌ترین شاهنامه‌ای است که تا به حال چاپ شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
به گفته بسیاری از مراجع معتبر هنری در داخل و خارج از کشور، گنجینه موزه هنرهای معاصر یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های هنر مدرن در جهان است و آثار یکه‌ای از بزرگ‌ترین هنرمندان عرصه تجسمی جهان در آن نگهداری می‌شود که نظیر آنها در هیچ موزه دیگری وجود ندارد که ضرورت انتشار این کتاب‌ها را دو چندان می‌کرد
اهمیت جستارنویسی ادبی در «پرسونا»
یکی از دیگر کتاب‌های که همزمان با آثار گنجینه در موزه هنرهای معاصر منتشر شده کتاب «پرسونا» است که در مقایسه با دیگر کتاب‌های منتشر شده در موزه یک ویژگی جدید دارد. پیش از این، کتاب‌های موزه همیشه شکلی کاتالوگ‌وار داشت. در کاتالوگ بیشتر ساختار استیتمنت‌نویسی(معرفی) لحاظ می‌شد اما در اثر جدید موزه ساختار کتاب شکل جستارنویسی دارد و به همین دلیل ساختار ادبی پیدا کرده است. در این جستارها منتقدان و نویسندگانی شناخته شده در قالب متنی صمیمی با بافتی نزدیک به مقاله به مواجه خودشان با آثار اندی وارهول که در گنجینه موزه هنرهای معاصر وجود دارد پرداخته‌اند. این کتاب به واسطه نمایشگاهی با همین عنوان یعنی «پرسونا» شکل گرفت و کانون ادبیات موزه با همراهی امیر راد و آیدا مرادی آهنی کار گردآوری آن را بر عهده داشتند. این کتاب نیز در 231 صفحه و در 1000 نسخه به چاپ رسیده است. کتاب «ارمغان» دیگر کتابی بود که در موزه هنرهای معاصر به چاپ رسیده است. نخستین نمایشگاهی که بعد از بازگشایی مجدد موزه برگزار شد نمایشگاهی بود از آثار اهدایی خانم منیژه میرعمادی و جمشید ناصری به گنجینه موزه هنرهای معاصر. کتاب ارمغان درباره این 696 اثری است که به گنیجنه اهدا شده است. البته همه این آثار قرار نیست در موزه باقی بماند و بخشی از آن به موزه هنرهای معاصر کرمان اهدا شده و بعد از این کتاب مجزایی از آثار اهدایی به آن موزه نیز منتشر خواهد شد.
کتابی در پاسخ به اعتراضات و شائبهها
مرمت، بهسازی و نوسازی موزه هنرهای معاصر طی سه سال گذشته یکی از خبرسازترین اتفاق‌ها در حوزه هنرهای تجسمی بود. بسیاری از هنرمندان و منتقدان و از سویی مطبوعات نسبت به این بازسازی اعتراض کردند و این اقدام را نوعی خرابکاری خواندند. چندباری در موزه بازدیدها و نشست‌هایی صورت گرفت تا انجمن‌ها به شکل شفافی از روند این بازسازی مطلع شوند و بعد از این بود که شائبهها رفع شد. یکی از کتاب‌های منتشر شده در موزه هنرهای معاصر کتابی است با عنوان «روندمرمت، بهسازی و نوسازی موزه» که به صورت دقیق و با ریز جزئیات روند این مرمت را گزارش داده است. اگرچه اقدام موزه برای چاپ گنجینه موزه کمی دیر رخ داد اما به انجام رسید این موضوع یکی از بهترین اتفاق‌هایی بود که در دوران اخیر برای موزه رخ داده است. البته این کتاب‌ها همگی با حمایت بخش خصوصی منتشر شده و طراحی و چاپ آنها به واسطه استودیوهایی صورت گرفته که در حوزه طراحی و چاپ کتاب نام‌آشنا هستند و این حسن سلیقه را نیز باید یکی دیگر از نکات مثبت چاپ کتاب گنجینه موزه هنرهای معاصر دانست.
دیدگاه تان را بنویسید