کارگردان فیلم «گورکن»:
دولت آینده اگر قصد خدمت دارد، کاری به سینما نداشته باشد
کاظم ملایی، نویسنده و کارگردان فیلم «گورکن» که تاکنون در بیش از ۲۰ جشنواره خارجی حضور یافته و جوایز متعددی را در بخش‌های مختلف از آن خود کرده است، درباره انتظارات سینما از دولت آینده گفت: بیشترین انتظارم از دولت آینده این است که هیچ کاری به کار سینما نداشته باشد؛ این می‌تواند بهترین کمک و خدمت به سینما باشد. سینمای ورشکسته ایران با وجود کرونا به ورطه سقوط نزدیک می‌شود، این نظر بسیاری از فیلمسازان و صاحب‌نظران امر سینماست. پنج فیلم تجاری و بفروش در بیشتر از سه ماه جمع فروشی حدود ۵۰۰میلیون تومان داشته‌اند و در این بین سینمای تجربی که همیشه در انزوا بوده آسیب‌پذیری بیشتری داشته است. خبرنگار ایلنا برای اطلاع از اوضاع این روزهای فیلم‌ها در گروه هنر و تجربه و فیلمسازانی که نوع نگاهی متفاوت با سینمای بدنه و تجاری دارند، به سراغ کاظم ملایی، کارگردان فیلم «گورکن» که این روزها فیلمش در آمریکا و جشنواره‌های خارجی توانسته جوایزی را کسب کند و پیش از این نیز فیلم پرمخاطب «کوپال» را در گروه هنر و تجربه داشته، رفته و با او گفتگویی داشته است که می‌خوانید:
«کوپال» یک فیلم تجربی با بازی خوب زنده‌یاد لوون هفتوان بود، از اکران این فیلم در گروه هنر و تجربه راضی بودید؟ چرا در آن مقطع اکرانی به غیر از هنر و تجربه نگرفتید؟
«کوپال» لحن و فضای خاصی داشت و از گروه بازیگرانی استفاده کرده بود که پخش‌کننده گروه آزاد را چندان برای اکران متقاعد نمی‌کرد. از طرف دیگر این فیلم به واسطه بخش گروه هنروتجربه و تلاش مسئولین این گروه، به بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر راه پیدا کرده بود و این باعث شد انگیزه و علاقه من برای اکران این فیلم در گروه هنروتجربه زیاد شود. علی‌رغم اینکه مثل هر فیلمساز دیگری خیلی دوست داشتم «کوپال» در تمام سینما‌های کشور اکران شود، اما از اکران آن در گروه هنروتجربه راضی هستم و در آن مقطع هم گروه هنروتجربه از هیچ تلاشی فروگذار نبود و هر کمکی برای بهتر دیده شدن این فیلم از دستشان بر می‌آمد، انجام دادند.
آیا فیلم هم در همان فضا ساخته شده یعنی یک فضای هنری و تجربی را تجربه کردید یا به فرم دیگری از فیلمسازی پرداختید؟
چالش من در فیلم «گورکن» این بود که در عین محفوظ نگهداشتن دنیای مورد علاقه‌ام، داستانی لطیف‌تر را تعریف کنم که با مخاطبان بیشتری پیوند بخورد. «گورکن» قصه زمینی‌تری دارد، فضا کاملا اجتماعی و معاصر است و تلاش می‌کند که در عین مینیمالیست و سادگی، روایت داستانی و روایت بصری متفاوتی ارائه دهد.
دولت‌ها این سال‌ها بیشتر برای سینما موانع مختلف خلق کرده‌اند، بنابراین بیشترین انتظارم از دولت آینده این است که هیچ کاری به کار سینما نداشته باشد؛ این می‌تواند بهترین کمک و خدمت به سینما باشد
فیلم در فستیوال‌های زیادی شرکت داشته و جایزه گرفته، آیا این به دلیل جهان‌شمول بودن موضوع فیلم است؟
من با نظرتان موافقم؛ فیلم «گورکن» مسئله دراماتیک بسیار مهمی را مطرح می‌کند، مسئله‌ای که شاید برای انواع و اقسام مخاطبان مهم باشد و دوست داشته باشند که این داستان را ببینند. مهمترین دلیل نمایش‌های متعدد فیلم در فستیوال‌های خارجی همین است و در کنارش تمام عوامل تمام تلاش خودشان را به نحو احسن انجام دادند تا به نتیجه قابل تأملی دست پیدا کنند. در زمینه پخش بین‌المللی فیلم هم ما تمام تلاشمان را کردیم که علی‌رغم تعطیلی و کنسل شدن و به تعویق افتادن تعداد زیادی از جشنواره‌های خارجی به علت فراگیری ویروس کرونا، بازهم «گورکن» در اکثر جشنواره‌ها ثبت نام شود و شانس حضور و نمایش بیشتری در محافل و رویداد‌های جهانی داشته باشد.
فضای فیلم‌های شما نزدیک به تئاتر است، آیا به تئاتر علاقه ویژه‌ای دارید؟
این برداشت شاید به این دلیل است که ما در تئاتر بیشتر میزانسن و چیدمان و اغراق داریم. من به شخصه طرفدار سرسخت فضاهای رئالیستی هستم، ولی در کار‌های خودم همیشه دنبال یک فانتزی و لحن خاصی بودم که به آن هم علاقه و دلبستگی زیادی دارم. تصور می‌کنم که لازمه رسیدن به این لحن، شبکه‌ای از تصمیمات است که شاید در بعضی از زمینه‌ها شباهت نزدیکی به فضاهای تئاتری داشته باشد.
از نظر شما سینمای ما طی این سال‌ها روند رو به رشدی داشته یا خیر؟
سینمای قصه‌گو و جدی ما علی‌رغم تمام ناملایمات و بی‌مهری‌های سال‌های اخیر همچنان به حرکت خود ادامه داده و همچنان در عرصه بین‌المللی برای سرزمین ما افتخارآفرین است.
عملکرد دولت در بخش فرهنگ را طی این سال‌ها چطور ارزیابی می‌کنید و از دولت آینده چه انتظاراتی دارید؟
حقیقت این است که در کشور ما وزارت ارشاد چندان صاحب قدرت نیست و طبیعتا در زمینه فرهنگ و هنر چندان توانایی خاصی برای عرض اندام ندارد. دولت این سال‌ها بیشتر برای سینما موانع مختلف خلق کرده است، بنابراین بیشترین انتظارم از دولت آینده این است که هیچ کاری به کار سینما نداشته باشد؛ این می‌تواند بهترین کمک و خدمت به سینما باشد.
به طور کلی دولت‌ها چقدر می‌توانند کمک حال سینما باشند؟
حقیقت این است که دولت اگر حالش با سینمای کشورش خوب باشد، طبیعتا از آن به طرق مختلفی حمایت می‌کند. در همین یکی دو سال اخیر و با توجه به وضعیت شیوع کرونا، صنعت سینما جزو اولین مشاغلی بود که از آن ضربه و آسیب جدی خورد. دولت‌های مختلف با راهکار‌های متنوعی سعی کردند از سینماگران خودشان حمایت‌های مالی و معنوی کنند تا آن‌ها روزهای سختشان را تاب بیاورند و از این مقطع گذر کنند. اگر بخواهم صادقانه نظر خودم را بگویم دولت ما در این روزها هیچ پیشنهاد ویژه‌ای برای هنرمندان نداشت و صرفا نظاره‌گر بود. شاید می‌دانست که با چه راهکارهایی می‌توانست کمک حال سینما باشد، ولی انگار تعمدا می‌خواستند صرفا شاهد این ماجرا باشند و منفعل باشند و کار خاصی انجام ندهند.
به عنوان یک فیلمساز تجربی فکر می‌کنید که در دولت بعد هم گروه هنر و تجربه بتواند فعالیت کند؟ آیا اصلا لزومی برای بودن چنین گروهی در سینما می‌بییند؟
متاسفانه گروه هنروتجربه در این سال‌های اخیر کاملا به انزوا رفته و شاید بهتر باشد بگوییم آگاهانه منفعل شده است. مخصوصا در روزهای کرونایی که سینما به تعطیلی کشیده شد، هنروتجربه عملا زمین‌گیر شد و نتوانست با راهکارهایی خودش را نجات دهد. شاید اگر قبلا ایده‌هایی برای داشتن سالن‌ها و پردیس‌های اختصاصی داشت یا در روزهای قرنطینه به ایده داشتن یک پلتفرم اختصاصی برای نمایش آنلاین فکر می‌کرد، یک حجمی از فیلم‌های چشم‌انتظار اکران را کم می‌کرد و می‌توانست لطفی به سینما بکند، اما حقیقت تلخ این است که امروز سینمای هنروتجربه شاید در حد یک اسم باقی مانده و خروجی خاص و ویژه‌ای ندارد.
«گورکن» مسئله دراماتیک بسیار مهمی را مطرح می‌کند، مسئله‌ای که شاید برای انواع و اقسام مخاطبان مهم باشد و دوست داشته باشند که این داستان را ببینند. مهمترین دلیل نمایش‌های متعدد فیلم در فستیوال‌های خارجی همین است
بعید می‌دانم که در دولت بعدی هم چیزی از این گروه باقی بماند. خوشبینانه‌اش این است که دوباره یک عنوان جدیدی برای این مدل از سینما انتخاب کنند و تعدادی از فیلم‌های هنری را نمایش دهند تا جلو اعتراض اهالی سینما و سینمادوستان را بگیرند و از ترافیک فیلم‌ها هم کم شود.
دیدگاه تان را بنویسید