چکش‌های میلیاردی!

دیوید امیری

بالاخره پس از گذشت ماه‌ها، انتظار به سر رسید و حراج تهران با مدیریت علیرضا سمیع آذر و اجرای حسین پاکدل برگزار شد. طبق سنوات قبل، امسال نیز میزبانی این حراج را هتل پارسیان آزادی برعهده داشت و به گمان من هم برای این رویداد مکان بسیار خوبی است؛ اگرچه مناسبات سالن حراج را به صورت حرفه‌ای ندارد ولی از لحاظ حفظ شان هنر و هنرمند، مکان درخورتوجهی است. خوشبختانه به صورت برخط (آنلاین) دیدن آثار و حضور تلفنی برای خرید نیز میسر بود ولی نمی‌دانم کیفیت چکش زدن چطور بود! چون تجربه جدیدی است به گمانم برای عده زیادی هنوز چندان ملموس نباشد. نکته‌ای که از لحاظ فنی برای حراج‌های حضوری قابل توجه است این که در هنگام چکش زدن و رقابت در حراج، سالن از نظر معماری و چینش صندلی‌ها، باید طوری باشد که گرداننده حراج تمامی حاضران را زیر نظر داشته باشد تا خطای سهوی پیش نیاید. چنانچه در سال‌های پیش که حضور داشتم شاهد این خطای دید و یا خطا در ندیدن متقاضیان بودم و درنهایت این ضعف سالن، نزد شرکت‌کنندگان ایجاد نارضایتی خواهد کرد.

پیش‌بینی‌ها غلط از کار درآمد

با توجه به قیمت‌گذاری‌های اولیه در این حراج، پرویز تناولی پس از حسین زنده رودی و محمد احصایی گران‌ترین اثر را ارائه کرده بود و امسال برخلاف سال‌های پیش دیگر سپهری رکورددار نبود. اگرچه کارهایی از او و منیر فرمانفرمایان حضور داشت اما در رده‌های بعدی قیمت ارائه شده بودند و پیش‌بینی می‌شد رکورد فروش بین اسامی بالا بچرخد اما به ناگاه نتیجه غیر از آن شد.

تابلوی نقاشی با عنوان «خاطرات امید» اثر آیدین آغداشلو با قیمت باورنکردنی ۱۲ میلیارد و 500 میلیون تومان به فروش رسید و رکورد گرانقیمت‌ترین اثر کل ادوار حراج تهران را از آن خود کرد. تکنیک این اثر گواش و مدادرنگی روی مقوا و دو لته‌ای است و جالب آن که تاریخ اثر سال ۱۳۹۹ است. البته گمان می‌رفت تابلویی از محمد احصایی عنوان گران‌ترین اثر حراج را به خود اختصاص دهد که آن اثر نیز به قیمت پنج میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان چکش خورد و در رتبه چهارم گرانقیمت‌ها قرار گرفت. چه اینکه در رتبه دوم مجسمه‌ای از پرویز تناولی با عنوان «استاد و شاگرد» قرار گرفت که شش میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان فروش رفت و رتبه سوم هم به تابلوی حسین زنده‌رودی با عنوان «دی‌جی‌ای- دی‌جی‌آ- دی آیو» اختصاص داشت که شش میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان فروخته شد. به هرحال این چهار اثر رکوردهای قبلی حراج را که به اثری از سهراب سپهری اختصاص داشت، شکستند.

حواشی آثار عربشاهی ادامه داشت

البته دو اثر نیز از مسعود عربشاهی (۱۳۹۸-۱۳۱۴) در این حراج حضور داشت. یکی از آنها بدون عنوان بود و با تکنیک ترکیب مواد روی بوم در ابعاد ۱۸۵×۲۰۰ سانتیمتر توسط این هنرمند در سال 1385 خلق شده بود. نکته قابل عرض آن است که تصویر این اثر در مجله هنر فردا- شماره یک (بهار ۱۳۸۹) صفحه ۳۰ چاپ شده بود.

این حضور در حالی است که حواشی شکل گرفته در مورد این هنرمند کماکان در جریان است چنان که همسر و فرزند این هنرمند فقید چند ماه پیش از فوتش، از ارتباط ایشان با زن دیگری در محافل هنری سخن گفته و مدعی شدند که آن شادروان از سر احساسات، گنجینه‌ای از ده‌ها و شاید صدها اثر خود را بخشیده است. البته اثر مذکور از این هنرمند پیشرو ایرانی درنهایت با قیمت یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان چکش خورد. حالا باید دید آیا در مورد مالکیت آن تابلو مشکلاتی بوجود خواهد آمد یا خیر؟ به هر روی امید است این اتفاق هنری بزرگ با رکوردهای جدیدش، انگیزه‌ای باشد تا هنرمندان تجسمی با امید و جدیت بیشتری به کارشان ادامه بدهند.