گذری بر مشهورترین کلیساهای ایران

پگاه دهدار ،  راهنمای گردشگری 

کلیسای مریم مقدس

کلیسای حضرت مریم، در روستای «جانُسلو» در نزدیکی ارومیه قرار دارد. این کلیسا کمی پس از روستا در دامنه یک تپه مشرف به شهر با باغ‌های پردرخت در دو طرفش قرار دارد. نام روستای «جانُسلو» از یک سیاهپوست انگلیسی که از مبلغان کلیسای پروتستان بوده گرفته شده است؛ زیرا به گفته کشیش این کلیسا پروتستان‌ها 200 سال قبل در این منطقه سکونت داشتند. 

این روستا اکنون حدود 500 نفر جمعیت دارد که بیشترشان مسلمان هستند، اما تا کمتر از 100 سال پیش همه مردمش ارمنی و آشوری بوده‌اند. حالا بیشترشان به شهرها مهاجرت کرده‌اند و روستا خالی شده است. با این که روی تابلوی جلوی مسیر ورودی به این کلیسای کوچک سنگی عبارت «کلیسای مریم مقدس» را نوشته‌اند، کمتر کسی برای به جا آوردن مراسم مذهبی به اینجا می‌آید.

به گفته مسئول کلیسا اینجا مکان دفن زنی مومن است؛ که به مرور زمان زمین‌هایی برایش وقف شده است و بنایی بر گورش ساخته‌اند تا کسانی که به اینجا می‌آیند و شمع روشن می‌کنند، چند دقیقه‌ای عبادت کنند.

روشنایی شبانه‌روزی حاشیه صلیب در پشت‌بام مجوطه داخلی و بیرونی و ورودی باریک این کلیسای تاریخی، گویای رفت‌و‌آمد به این مکان در میان باغ‌های متراکم حاشیه شهر است.

کشیش کلیسای شرق آشور ارومیه معتقد است که کلیسای حضرت مریم غریب، متعلق به قرن هفتم میلادی بوده و در میان جامعه آشوری و ارمنی ایران از تقدس ویژه‌ای برخوردار است. شانزده خانوار مسیحی ساکن در روستاهای اطراف این کلیسا همواره برای زیارت و نیایش به این کلیسا می‌آیند.

این کلیسای شرق آشوری سنگی مربع شکل دارای دیواری به طول و عرض 4متر است که ضلع شرقی آن رو به جاده اصلی است و برروی آن یک صلیب درشت برجسته سنگی قرار دارد.

درب ورودی در ضلع جنوب شرقی کلیسا از جنس آهن ضخیم ولی بسیار کوچک است. این درب آبی رنگ در ابعاد 90 در 130 سانتی متر، ورود نیم خیز به کلیسا را اجباری کرده است. شیار کوچکی هم در گوشه سمت راست آن در وجود دارد، تا خیران بتوانند بدون ورود به محوطه داخلی کلیسا وجوه خود را از آن شیار به داخل بیاندازند.

داخل این کلیسا مملو از تابلوها و عکس‌های متعدد از حضرت مریم و حضرت عیسی است و در دیوار شمال شرقی داخل کلیسا نیز سکویی وجود دارد که مسیحیان رو به آن عبادت می‌کنند. درکنار این سکوی کوچک یک صندوقچه فلزی قفل شده به وجوه خیرین اختصاص یافته است. داخل این کلیسا هم تمیز و مرتب و مفروش است.  در نزدیکی درب کلیسا و بیرون از محوطه کلیسا، کلبه فلزی کوچکی برای روشن کردن شمع وجود دارد که یک صلیب فلزی نیز بر آن به چشم می‌خورد. چند شمع در داخل آن روشن است، مثل اینکه دقایقی قبل کسانی برای عبادت به اینجا آمده باشند.

در  محوطه بیرونی این کلیسا پنج صلیب سنگی یا فلزی در دیوارهای ضلع جنوب شرقی و شمال شرقی، بالای پشت بام، محل روشن کردن شمع و بر روی درب ورودی قابل رویت است.

به گفته اهالی تا دو دهه پیش، عکسی از حضرت مریم بر دیوار سیمانی ضلع شمال شرقی این کلیسا وجود داشته که به مرور زمان از بین رفته و دیوار سنگی ضخیم جایگزین آن شده است.

اگرچه امروز بسیاری از مسیحیان این منطقه را ترک کرده‌اند و کلیدداری این کلیسا به گفته کشیش «داریاووش عزیزیان» به یکی از هم‌وطنان کرد واگذار شده، اما چراغ این کلیسای کوچک تاریخی همچنان روشن است.

کلیسای سرخ آباد

کلیسای سرخ آباد مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان سوادکوه، روستای سرخ آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۸۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کلیسای سوادکوه با پلان مستطیل شکل در جانب شرقی جاده سوادکوه، در 90 کیلومتری جنوب قائم شهر، در محل سرخ آباد قرار دارد. این کلیسا در اوایل دوران پهلوی برای انجام مراسم مذهبی کارکنان راه آهن ساخته شد و در حال حاضر در شرف ویرانی کامل قرار دارد. کلیسای سرخ آباد که از آجر و گچ ساخته شده و پایین بنا نیز کاهگل شده است دارای پوشش حلب گالوانیزه در سقف است. کف این بنا سیمانی و دیوارهایش نیز به وسیله سیمان سفید پوشیده شده است. بر سر در این کلیسا نوشته ای به زبان ایتالیایی حک شده است.

کلیسای کانتور

کلیسای کانتور در شهر قزوین خیابان طالقانی، کوچه دارایی، بن بست ثبت‌احوال بین مدرسه و حیاط اداره ثبت‌احوال واقع شده است. این کلیسا که به نام « برج ناقوس » نیز معروف است در زمان جنگ جهانی دوم توسط روس‌ها ساخته شده است. از نظر ابعاد کلیسای کوچکی است که دارای یک پلان چهار ضلعی بوده و دارای دو گنبد یکی بزرگ در مرکز نمازخانه و دیگری کوچک‌تر در بالای محراب می‌باشد. مصالح به کار رفته آجر و ملاط میباشد که آجرها با هنرمندی بسیار چیده شده و در نتیجه بنایی بسیار زیبا به دست آمده است. کلیسای کانتور دارای یک در ورودی است که بر روی دیوارهای دو سمت آن صلیب‌های روسی نقش بسته است .

در بالای ورودی، ناقوسخانه‌ای سه طبقه قرار داده شده است که به یک گنبد کوجک منتهی می‌گردد. جهت حفاظت از درب چوبی ورودی و نقوش دیوارهای مجاور آن اقدام به ساخت یک سقف شیروانی با حایل ستون‌های چوبی در جلوی ورودی کلیسا شده است. در چهار گوشه دیوارهای خارجی بنا ستون نماهای بزرگی قرار داده شده است که به زیبایی آن افزوده است. دوگوشه طبقه اول برج ناقوس همچون نمازخانه دارای ستون نماهای بزرگی است ولی در طبقه دوم برچ چهار ستون در چهار گوشه آن با فاصله‌ای از دیوارها قرار داده شده است. به غیر از نورگیرهای نمازخانه برج ناقوس نیز دارای نورگیرهایی میباشد. حیاط کلیسا دارای آجرفرش است که در محوطه آن سنگ قبرهایی به چشم می‌خورد که یکی از آن‌ها متعلق به یک خلبان روسی است.

کلیسای کانتور معروف به «برج ناقوس» در جنگ جهانی دوم در زمان اشغال ایران به دست روس‌ها در شهرستان قزوین ساخته شد.این کلیسای کوچک مانند سایر کلیساها دارای طرحی چلیپایی است و محراب آن رو به خاور است. ورودی کلیسا درضلع باختری آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب‌دار و درب ورودی است. پس از ورودی، پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با ارتفاع حدود یازده متر به چشم می‌خورد. هال شامل نمازخانه و محراب است و در دو طرف آن، دو فضای مستطیل شکل قرار دارد. فضای محراب به شکل نیم دایره است و بر فراز آن گنبدی قرار گرفته است. فضای نمازخانه دارای گنبد و فضاهای جانبی آن دارای پوشش تخت است. در نمای خارجی این کلیسا، ستون‌های تزیینی دیده می‌شود.

قره کلیسا

 اثر جهانی  قره کلیسا یکی از زیباترین آثار تاریخی آذربایجان غربی است که نظر هر گردشگری را با معماری بی نظیرش به خود جلب می‌کند.

سه کلیسای پیشین یاد شده هر کدام به کوچکترین کلیسای ایران مشهور شده اند! بر اساس تحقیقات انجام شده، قره‌کلیسا نیز قدیمی‌ترین کلیسای عالم مسیحیت به شمار می‌رود و قدمت آن به قرن‌های هفتم و دوازدهم میلادی برمی‌گردد‌

قره کلیسا یا کلیسای تاتائوس که در بین ارامنه جهان به تاده مقدس معروف است در 20 کیلومتری شمال شرق شهرستان چالدران بر روی مزار تاتائوس، حواری حضرت مسیح (ع) احداث شده است.

این بنای تاریخی - مذهبی به سبب برخورداری از معماری بی‌نظیرش در تیر سال 87 به عنوان نهمین اثر ثبت شده کشور در سی و دومین نشست میراث جهانی یونسکو در کبک کانادا در فهرست آثار تاریخی جهان به ثبت رسید.

تاریخچه ساخت این کلیسای قدیمی به عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت بر اساس اسناد موجود به بعد از شهادت تاتائوس مقدس یکی از حواریون حضرت مسیح (ع) در این منطقه که توسط جانشین پادشاه ارمنستان اتفاق افتاد بر می‌گردد.

بعد از شهادت حواری حضرت مسیح (ع)، او را در محل کنونی کلیسای تاتائوس به خاک می‌سپارند. بعدها روی قبر او نمازخانه کوچکی می‌سازند و در قرن هفتم میلادی این نمازخانه به کلیسای بزرگی تبدیل می‌شود.

 قره کلیسا در بین ارامنه مقدس است و بسیاری از آنان فرزندان خود را برای غسل تعمید به این کلیسا می‌برند، در آنجا جشن می‌گیرند، گوسفند قربانی می‌کنند و از خدا و حضرت مسیح (ع) خواسته‌های خود را طلب می‌کنند. در تیر ماه هر سال، هموطنان ارمنی از سراسر ایران به این کلیسا می‌آیند و ضمن زیارت مقبره «تاتائوس مقدس» آیینی موسوم به «باداراک» (عشای ربانی) و نیایش و قربانی به جای می‌آورند.

 به سبب شهرت جهانی این کلیسا، مسیحیان دیگر کشورهای جهان از جمله ارمنستان، سوریه، لبنان، هلند، فرانسه، اتریش، آلمان، کانادا و دیگر کشورها نیز در این مراسم شرکت می‌کنند. قره کلیسا در سال 1319 میلادی بر اثر زلزله تخریب و در سال 1329 میلادی دوباره بنا شد.

قره کلیسا یکی از زیباترین و پر نقش و نگارترین کلیساهای ارمنیان در ایران است.

نقش برجسته‌هایی که در این کلیسا دیده می‌شود، در نهایت زیبایی، ظرافت، تناسب و با مضامین مرتبطی به دست هنرمندان باذوق، باتجربه و با مهارت ساخته شده است.

این بنا دارای دو بخش است بخش قدیمی با سنگ های تراشیده و سیاه و بخش جدید نیز با سنگ‌های سفید ساخته شده است. کلیسای تاتاائوس دارای دو گنبد زیبا در اندازه 24 متر و 18 و نیم متر است.

قسمت خارجی آن نیز دارای طرح‌های معماری جالب و زیبایی شامل نقش‌های گل و بوته، تصاویر انسان و اشکال حیوانات و نقوشی مشتمل بر وقایع داستانی است.

تعداد دیرهای اطراف کلیسا نیز 44 باب و مساحت کل مجموعه 6285 مترمربع است.

وجود اثر جهانی قره کلیسا و مقبره سیدصدرالدین وزیر شاه اسماعیل صفوی و شهدای جنگ چالدران و دیگر آثار تاریخی در این شهرستان سبب شده است که چالدران به عنوان یک منطقه گردشگری همه ساله شاهد حضور جمع زیادی از گردشگران داخلی و خارجی باشد.