دمای زمین یک درجه سانتیگراد بالاتر رفته است
انسان تیشه به ریشه خویش می زند
گرمایش جهانی یا گرم شدن زمین نام پدیده‌ای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و سطح آب اقیانوس‌ها می‌شود. طی ۱۰۰ سال گذشته، میانگین دما در سراسر جهان نزدیک به یک درجه سانتیگراد بالاتر از دوره پیش از صنعتی شدن بوده است که این موضوع سبب نگرانی بسیاری دانشمندان و کارشناسان سازمان جهانی هواشناسی شده است. بر‌این‌اساس مطالعات و پژوهش‌های دانشمندان نشان داده است اگر با همین روند، افزایش دمای جهانی تا در ۱۰ ماه آتی ادامه داشته باشد، قطعا تا پایان این قرن افزایش دما به سه تا پنج درجه سانتیگراد می‌رسد؛ به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود تابستان ۲۰۱۸ یکی از گرمترین تابستان‌های تاریخ محسوب شود.
گویا این روزها اخبار بد تمامی ندارد چراکه سازمان جهانی هواشناسی با بررسی آب‌‌وهوا، اقلیم، چرخه‌‌ی آب در زمین و علوم جغرافیایی دیگر اعلام کرده است که سال ۲۰۱۸ در رده‌‌ی چهارم از گرمترین سالهای تاریخ از لحاظ میانگین دمای جهانی قرار خواهد گرفت. البته بهتر است به یاد داشته باشید که رکوردهای اول تا سوم نیز متعلق به همین سه سال اخیر است: سال ۲۰۱۶ هنوز در مقام نخست قرار دارد و بعد از آن سالهای ۲۰۱۵ و سپس ۲۰۱۷ قرار گرفته‌‌اند. این داده‌ها که تنها از ۱۰ ماه اول سال ۲۰۱۸ استخراج شده، نشان میدهد که متوسط دمای جهانی برای این دوره تقریباً یک درجه سانتیگراد (۱/۸ درجه‌ی فارنهایت) بالاتر از دوره پیش از انقلاب صنعتی (میانگین سالهای ۱۸۵۰ و ۱۹۰۰) بوده است. بر‌این‌اساس گزارش‌های سازمان جهانی هواشناسی نشان میدهد فرصت برای مقابله با تغییرات اقلیمی رو به اتمام است و حتی اگر انسان، با قدرت هرچه تمام‌تر سعی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته باشد، باز هم افزایش دما و سطح رطوبت به افزایش شدت و تراکم امواج مرگبار گرما منجر می‌شود.
سال ۲۰۱۸ ، یکی از گرمترین تابستان‌های تاریخ
تمامی قاره‌های جهان تحت تاثیر شرایط نامساعد آب و هوایی بوده‌اند و ذوب شدن پهنه‌های یخ و یخچال‌های طبیعی و افزایش سطح آب دریاها همچنان ادامه دارد. بطوریکه میانگین دما در سراسر جهان نزدیک به یک درجه سانتیگراد بالاتر از دوره پیش از صنعتی‌شدن بوده است. به گفته کارشناسان، روند گرمای جهانی غیرقابل چشم‌پوشی است و بر‌این‌اساس سازمان جهانی هواشناسی هشدار داده که با ادامه یافتن روند فعلی، تا پایان این قرن افزایش دما به سه تا پنج درجه سانتیگراد می‌رسد. در همین راستاکشورهای جهان متعهد شده‌اند تا از افزایش بیش از دو درجه سانتی‌گرادی دما جلوگیری کنند؛ اما به تازگی اعلام شده که سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای به رکورد بالایی رسیده و در گزارش سازمان ملل بر لزوم افزایش سه برابری تلاش‌ها برای کاهش انتشار این آلاینده‌ها تاکید شده است. بررسی‌ها نشان میدهد موج گرما نقاط مختلف زمین را در برگرفته و حتی در برخی نقاط مانند کانادا، ژاپن و کراچی قربانیانی نیز بر جا گذاشته است. اما علاوه بر اتفاقات ذکر شده، گرمای جهانی بر چرخه تولید محصولات کشاورزی نیز خسارت‌های بی‌شماری را وارد آورده است. از‌اینرو تداوم افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای طی ۱۲ سال آینده موجب می‌شود تا یکی از اهداف توافق آب و هوایی پاریس در جلوگیری از افزایش بیش از ۱.۵ درجه سانتی‌گرادی دما محقق نشود و به این ترتیب تابستان ۲۰۱۸ جزء یکی از گرمترین تابستان‌های تاریخ به حساب آید.
در حالی‌که سال ۲۰۱۸، رتبه چهارم از گرمترین سالهای جهان را به خود اختصاص داده است که رتبه‌های اول تا سوم نیز متعلق به همین ۳ سال اخیر است: سال ۲۰۱۶ هنوز در مقام نخست قرار دارد و بعد از آن سالهای ۲۰۱۵ و سپس ۲۰۱۷ قرار گرفته‌‌اند
این درحالی است که از مدت‌ها قبل دانشمندان درباره عواقب انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییرات الگوهای آبوهوایی هشدار داده بودند. پدیده‌ای که با ظهور سونامی‌های مختلف در اوایل قرن بیست‌و‌یکم در آمریکا خودنمایی کرد، اکنون دامنه‌دار شده و ساکنان زمین را نگران کرده است. درهمین راستا دانشمندان تحقیقات مختلفی انجام دادند تا روند گرم‌شدن زمین، دلایل و پیامدهای ناشی از این پدیده جهانی را از زوایای مختلف بررسی کنند که نتایج تحقیقات محققان و پژوهشگران حاکی از آن است که روند گرمایش جهانی روندی نیست که به تازگی آغاز شده باشد و همچنان ادامه دارد.
قرن 21 آغاز روند افزایش دما
طبق تاریخچه ثبت دما، بالارفتن دمای زمین از دهه ۱۹۵۰ میلادی آغاز شد. این روند هرچند نامحسوس تا اواخر قرن بیستم ادامه داشت. اما از آغاز قرن بیست‌و‌یکم روند افزایش دما محسوس‌تر شد. درهمین راستا ناسا نیز آمار دقیقی از تغییرات دمای جهانی فراهم کرده است. این سازمان در نموداری متوسط ناهنجاری یا نوسانات سالانه دمای جهان را نشان میدهد. طبق این نمودار متوسط ناهنجاری دمای جهان از ۱۹۵۱ تا ۱۹۸۰ میلادی رشد کرده است.
موج گرما نقاط مختلف زمین را در برگرفته است بطوریکه حتی در برخی مناطق مانند کانادا، ژاپن و کراچی قربانیانی نیز بر‌جا گذاشته و همچنین بر چرخه تولید محصولات کشاورزی نیز خسارت‌های بی‌شماری وارد کرده است
در سال ۲۰۰۱ میلادی متوسط ناهنجاری سالانه دمای هوای زمین ( ۰.۵۴) درجه سانتیگراد بود که این شاخص در ۲۰۰۳ میلادی به (۰.۶۱) درجه سانتیگراد رسید. اما پس از کاهشی بسیار شدید، در ۲۰۱۰ میلادی متوسط ناهنجاری سالانه دمای هوا به (۰.۷) درجه سانتیگراد رسید. این درحالی است که بعد از ۲۰۱۰ میلادی ناهنجاری دما از هر سال بیشتر شد. به طوری که در سال ۲۰۱۷ میلادی ناهنجاری سالانه دمای هوای جهان به (۰.۹) درجه سانتیگراد رسید.
آسیب پذیرترین نقاط دنیا در برابر پدیده گرمایش زمین
بر اساس اعلام یک سایت تحلیلی مردم ویتنام و شیلی بیشتر از بقیه کشورها نگران تاثیرات تغییرات جوی هستند. زیر از آسیب پذیرترین کشورها در برابر این تغییرات محسوب می‌شوند. اما ساکنان چند کشور در آسیا و آمریکای لاتین نیز تحت‌تأثیر گرمایش جهانی قرار می‌گیرند زیرا تاثیرات تغییرات جوی و تغییرات آبوهوایی مهمترین چالش در کشورهای مذکور است.به طوریکه حتی از مهاجرت، عدم تساوی درآمد، بحران پناهجویان و تروریسم هم مهم‌تر می‌باشد.
از سوی دیگر بیش از یک چهارم جمعیت چین، کلمبیا و مکزیک نیز معتقدند تغییرات آبوهوایی بزرگترین تهدید برای مردم است. این درحالی است که طبق تحقیق بانک جهانی ویتنام یکی از آسیب پذیرترین کشورها در رویارویی با تغییرات آب و هوا است. دلیل عمده این آسیب‌پذیری نیز افزایش سطح دریا است. ۸۵ درصد این کشور در ارتفاع کمتر از ۱۰۰۰ متری سطح دریاست. افزایش سطح دریا، شور شدن و گرمتر شدن آب بدان معناست که زندگی برای کشاورزان سخت‌تر می‌شود.
در شیلی نیز خشکسالی عظیمی در ۲۰۱۰ آغاز شد و مناطق مرکزی این کشور ۱۰سال با گرمای بی سابقه مواجه بودند. در سال ۲۰۱۷ این کشور شاهد بدترین آتش سوزی در طبیعت در تاریخ خود بود بطوریکه در این آتش‌سوزی بیش از ۲۳۰۰ مایل مربع زمین سوخت. علاوه بر شیلی، در کلمبیا نیز یکی از مهمترین مشکلات تغییرات آبوهوایی است. بیشتر جمعیت کلمبیا در مناطق ساحلی یا رشته کوه‌های آندس زندگی می‌کنند که در این منطقه کاهش قابل توجهی ذخایر آب و تنوع زیستی مشاهده می‌شود. یخچال‌های طبیعی کلمبیا هم مانند شیلی به دلیل افزایش دما در حال آب شدن هستند.
از سوی دیگر تغییرات آبوهوایی مردم کشور چین را که با آلودگی هوا نیز دست‌و پنجه نرم می‌کند، نگران کرده است. البته بیشتر شهرهای بزرگ چین در کنار ساحل احداث شده‌اند که در معرض تهدید بالا آمدن آب دریا نیز هستند. همچنین طبق تحقیقی که پژوهشگران موسسه MIT انجام داده‌اند همزمان با گرمایش زمین، منطقه حاصلخیز شمال چین (North China Plain) غیرقابل سکونت می‌شود. این منطقه بخشی از زمین‌های اطراف رودخانه زرد است و پرجمعیت‌ترین منطقه در کره‌زمین به شمار می‌آید.
مقصر اصلی گسترش موج گرما
درهرحال با توجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد امواج گرما یکی از پیامدهای تغییرات آبوهوایی باشد. شواهد زیادی حاکی از آن است که جهان در سالهای آتی قرار است با امواج گرمای طولانی‌تری دست و‌پنجه نرم کند. به گزارش سی‌ان‌ان، امواج گرما در دهه‌های آتی به مشکلات بزرگتری تبدیل می‌شوند؛ زیرا این رویداد در بخش وسیع‌تری از زمین اتفاق می‌افتد. این گزارش بخشی از یافته‌های تحقیقی است که در نشریهNature Climate Change منتشر شده است. طبق این تحقیق چنانچه انتشار گازهای گلخانه ای با روند فعلی ادامه یابد، حتی اگر انسان با قدرت هرچه تمام‌تر سعی در کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کند، باز هم افزایش دما و سطح رطوبت به افزایش شدت و تراکم امواج مرگبار گرما منجر می‌شود.
«کامیلو مورا» یکی از استادیاران دانشگاه هاوایی می‌گوید: نگرش بشر نسبت به محیط‌زیست چندان دقیق نبوده و انسان‌ها آینده خود را ویران کرده‌اند. اکنون درخصوص گسترش امواج گرما نیز اقدامات بشر فقط می‌تواند شرایط را بین بد و بدتر تغییر دهد. بسیاری از مردم در سراسر دنیا بهای افزایش دمای هوا را می‌پردازند. این درحالی است که مدل‌های آبوهوایی نیز نشان می‌دهند که اگر از انتشار گازهای گلخانه‌ای کاسته نشود این روند در آینده بدتر نیز می‌شود.
چه عاملی امواج گرما را مرگبار می‌کند؟
گروهی از محققان بین‌المللی به رهبری «کامیلو مورا» و دانشگاه هاوایی، طی تحقیقی که در نیچر منتشر شده است، صدها موج گرمای تاریخی را بررسی کردند تا مشخص کنند کدام شرایط آبوهوایی خطری بزرگ به حساب می‌آید. آنها اطلاعات مربوط به ۷۸۳ موج گرمای مرگبار در ۱۶۴ شهر از ۳۶ کشور را بررسی و یک آستانه مشترک برای تحمل گرما کشف کردند که دمای بالاتر از حد مشخص شده می‌تواند شرایط را برای انسان مرگبار کند.
این آستانه به عنوان «دمای حباب مرطوب» (wet-bulb temperature) شناخته شده است؛ در‌حقیقت این آستانه ترکیبی از گرما و رطوبت برای ایجاد یک شاخص بررسی وضعیت نجات انسان در آبوهوای بسیار گرم است. هنگامیکه دمای حباب مرطوب بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد برود، بدن نمی‌تواند خود را خنک کند و در نتیجه انسان فقط چند ساعت می‌تواند در شرایط مذکور زنده بماند. به‌هرحال شناسایی این آستانه اکنون به انسان کمک می‌کند شرایطی را شناسایی کند که برای بشر خطرناک است.
گسترش تاثیرگذاری امواج گرما در آینده
تحقیقات مختلفی درباره ادامه روند گرما انجام شده است که نتایج آن تصویر خوشایندی از آینده جهان ترسیم نمی‌کند. بر اساس این تحقیقات، آستانه حباب‌تر در تابستان‌ها در شهرهایی با آبوهوای گرمتر و مرطوب‌تر افزایش می‌یابد. در‌حال‌حاضر30 درصد جمعیت جهان و حدود ۱۳ درصد سطح خشک زمین سالانه حداقل ۲۰ روز شاهد رسیدن دما به آستانه گرما است. تا ۲۱۰۰ میلادی ۷۴ درصد جمعیت جهان و حدود ۴۷ درصد سطح خشکی‌زمین ۲۰ روز از سال را در دمای آستانه گرما زندگی می‌کنند.
البته کاهش شدید انتشار گازهای گلخانه‌ای تا حد کمی به کندتر‌شدن این روند کمک خواهد کرد. اگر رهبران جهان به توافقنامه پاریس عمل کنند، بازهم ۵۰ درصد جمعیت جهان از نتایج گرمایش شدید آسیب می بینند. اما اگر هیچ کاری انجام نشود، بیش از ۷۰ درصد جمعیت تحت‌تاثیر امواج گرما قرار می‌گیرند.
تحقیقات نشان می دهد حیات انسان و موجودات در مناطق استوایی بیش از نقاط دیگر در‌خطر خواهد بود. طبق این تحقیق از آنجا که آبوهوای مناطق استوایی در طی سال گرمتر و مرطوب‌تر است، رسیدن به دمای آستانه نیز زودتر رخ میدهد. به‌این‌ترتیب در مناطقی مانند اندونزی دمای هوا در کل سال بالاتر از حد خطرناک خواهد بود.
متاسفانه بسیاری از نقاط جهان نیز به سختی می‌توانند خود را با امواج گرما وفق دهند و دسترسی به تهویه هوا و شبکه‌های توزیع برق نیز مشکل‌تر خواهد بود. در همین راستا دولت‌ها باید علاوه بر در نظر گرفتن اقداماتی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، برای مقابله با پیامدهای این رویدادها نیز آماده شوند. زیرا به نظر می‌رسد امواج گرما در سالهای آتی همچنان بر زندگی انسان تاثیر بگذارد.
دیدگاه تان را بنویسید