امکان پیش‌بینی فعالیت آتشفشان دماوند

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اینکه برخلاف حرکات زلزله، فعالیت‌های آتشفشانی با استفاده از ابزارهای علمی امکانپذیر است، گفت: بر این اساس لازم است تا با همکاری دستگاه‌های مختلف سامانه‌ای برای رصد آتشفشان دماوند ایجاد شود.

به گزارش ایسنا، محمد شکرچی‌زاده دیروز در دومین نشست پایش آتشفشان دماوند با تاکید بر اینکه مخاطرات آتشفشان دماوند با استفاده از دانش و فناوری قابل‌اجرا است، افزود: با استفاده از ابزارهای علمی می‌توان تا حدودی مخاطرات فعالیت آتشفشان را کاهش داد.

وی با اشاره به مخاطرات ناشی از زلزله، تاکید کرد: پیش‌نشانگرهای زلزله هرچند امروزه استفاده می‌شود؛ قابلیت اطمینان کمی دارد. زیرا تنها تا چند ثانیه قبل از وقوع زلزله می‌توان هشدار داد، ولی در مخاطرات آتشفشان این امکان وجود دارد که هشدار به‌موقع صادر کرد.

به گفته وی در‌صورتی‌که پایش مناسبی از فعالیت آتشفشان صورت گیرد، می‌توان یکی دو روز قبل از فوران اصلی مردم را نسبت به مخاطرات آن آگاه کرد و تلفات ناشی از آن را کاهش داد.

شکرچی‌زاده تاکید کرد: در‌حال‌حاضر دانش کافی و دستگاه‌های موردنیاز برای پایش آتشفشان دماوند در کشور وجود دارد و از این رو جفا است که نتوانیم میان دستگاه‌های متولی هماهنگی ایجاد کنیم و از خسارات ناشی از آن بکاهیم.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به برگزاری جلسات تخصصی پایش آتشفشان دماوند، گفت: در نشست قبلی مقرر شد تا دستورالعملی برای تصویب در کمیسیون زیربنایی دولت تهیه شود و من نیز در این جلسه پیشنهاد می‌کنم که برای پایش این آتشفشان دو سناریو پیش‌رو داریم.

شکرچی‌زاده سناریوی اول را استفاده از امکانات موجود برای پایش آتشفشان دماوند عنوان کرد و ادامه داد: دستگاه‌های مختلف باید با استفاده از ابزارهای رصدی موجود بتوانند ایستگاه‌هایی را برای پایش فعالیت‌های آتشفشان دماوند ایجاد کنند.

وی اضافه کرد: تلاش می‌شود که تا پایان سال یک سامانه برای این منظور مستقر شود. رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی سناریوی دوم را همکاری از طریق کمیسیون زیربنایی دولت عنوان کرد و گفت: بر این اساس لازم است تا درخواست‌های همکاری در این زمینه اعلام شود تا با مصوبه این کمیسیون، برنامه‌های خود را در این حوزه اجرایی کنیم.

یک‌چهارم جمعیت متاثر از فعال‌شدن آتشفشان دماوند!

رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه در شعاع ۱۰۰ کیلومتری آتشفشان دماوند حدود بیش از ۱۹ میلیون نفر در مناطق شهری و روستایی ساکن هستند، گفت: در صورت فعال شدن آتشفشان دماوند یک‌چهارم جمعیت کشور تحت‌تاثیر مخاطرات این آتشفشان قرار خواهند گرفت.

علی بیت‌اللهی در دومین جلسه پایش آتشفشان دماوند با تاکید بر ضرورت ایجاد ایستگاه‌هایی به‌منظور پایش تغییرات رفتار این آتشفشان، افزود: اجرای این امر نیاز به همکاری همه دستگاه‌های مرتبط و همچنین ایجاد زیرساخت‌های اعتباری و قانونی دارد.

وی با اشاره به شایعات فعال شدن آتشفشان دماوند، خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر بیش از ۱۰ بار اخبار مرتبط با فعالیت مجدد این آتشفشان منتشر شده است که ما ابزار لازم برای پاسخگویی مناسب به پرسش‌های مطرح شده درخصوص فعالیت‌های این آتشفشان را در اختیار نداشتیم.

بیت‌اللهی با اشاره به وقوع سیل در هفته اول شهریور ماه سال جاری در گزنک و گزانه، گفت: همزمان با این پدیده شایعاتی درخصوص گرم شدن مخروط آتشفشان دماوند و ذوب یخچال‌ها مطرح شد. از این رو مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به‌عنوان متولی کارگروه ملی مخاطرات زلزله و لغزش‌ها مطالعاتی را در این زمینه اجرایی کرد.

رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه بررشسی این بحران به این مرکز واگذار شده است، ادامه داد: بر این اساس ما جلساتی را درخصوص پایش آتشفشان دماوند برگزار کردیم. در این جلسه نیز که با حضور افراد و نهادهای تخصصی برگزار می‌شود، درصدد هستیم تا راهکارهایی را برای پایش و فعالیت آتشفشان دماوند ارائه دهیم.

بیت‌اللهی هدف از برگزاری این جلسات را هماهنگی میان دستگاه‌ها و نهادهای متولی چون وزارت ارتباطات، نیرو، سازمان برنامه و بودجه، سازمان محیط زیست، سازمان مدیریت بحران، سازمان زمین‌شناسی و موسسه ژئوفیزیک عنوان کرد.

وی با اشاره به مخاطرات دماوند در صورت فعال شدن، گفت: در شعاع ۱۰۰ کیلومتری این قله آتشفشانی، ۱۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در مناطق شهری و دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در مناطق روستایی ساکن هستند. از این رو انتظار داریم در صورت فعال شدن این آتشفشان بسته به جهت وزش باد، این جمعیت تحت‌تاثیر قرار گیرند.

بیت‌اللهی با تاکید بر اینکه با فعال‌شدن این آتشفشان یک‌چهارم جمعیت کشور تحت‌تاثیر مخاطرات آتشفشان دماوند قرار خواهند گرفت، ادامه داد: علاوه بر آن، فعالیت‌های آتشفشانی، همراه با وقوع زلزله خواهد بود و از سوی دیگر در اطراف این قله گسل‌های زیادی وجود دارد.

وی با تاکید بر ضرورت استفاده از ابزارهای علمی برای پایش این آتشفشان مانند دما و صداهای انفجاری درون ماگماها، افزود: ازجمله ابزارهای تخصصی که برای پایش آتشفشان دماوند مورد نیاز است، می‌توان به دستگاه‌های زلزله‌نگار، گازسنجی‌ها و همچنین زیرساخت‌های برق، راه و ساختمان اشاره کرد.

بیت‌اللهی در عین حال با بیان اینکه محوریت پایش آتشفشان دماوند باید برعهده سازمان زمین‌شناسی باشد، یادآور شد: برای پایش این آتشفشان تاکنون سخنان زیادی گفته شده است، ولی کارهای اجرایی صورت نگرفته و اگر بخواهیم طرح اجرایی در این زمینه عملیاتی کنیم، باید با امکانات موجود اقدام شود.

ضرورت پایش مستمر فعالیت ‌های دماوند

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین با بیان اینکه مهم است که آتشفشان دماوند در چه فصلی فعال شود و چه منطقه‌ای را تحت‌تاثیر قرار ‌دهد، گفت: براساس مطالعات جهانی، احتمال فعالیت انفجاری آتشفشان دماوند در آینده وجود دارد.

مرتضی طالبیان، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین نیز در این نشست، با بیان اینکه آتشفشان‌ها دارای مراحل مختلف زندگی هستند، افزود: مرحله تولد، مرحله تکامل که آتشفشان دارای فعالیت زیادی است و مرحله خفتگی که آتشفشان خاموش محسوب می‌شود، از جمله مراحل زندگی یک آتشفشان به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: در دنیا هر ساله ۵۰ آتشفشان فوران می‌کنند و براساس آمارهای جهانی تاکنون بر اثر فعالیت‌های آتشفشانی ۲۶۰ هزار نفر کشته‌ شده‌اند.

طالبیان با اشاره به فعالیت آتشفشان دماوند، خاطرنشان کرد: مطالعات نشان می‌دهد که خاکسترهای آتشفشانی و جریان‌های گدازه‌ای در اطراف این قله وجود دارد.

این محقق جریان‌های گلی را از دیگر نشانه‌های فعال بودن آتشفشان دماوند در گذشته دانست و گفت: این جریان‌های گلی به دلیل سیلاب‌های عظیمی است که در تاریخ فعالیت دماوند ایجاد شده و در جاده هراز قابل مشاهده است.

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین با تاکید بر اینکه فوران‌های آتشفشانی با زمین لرزه همراه است، گفت: این زمین‌لرزه‌ها برای ما مفید خواهد بود، چراکه هشداری است برای فعالیت قله‌های آتشفشانی.

وی آلودگی خاک، انتشار گاز و همچنین پدیدار شدن منابع آب‌های زیرزمینی را از دیگر آثار زیست‌محیطی فعالیت آتشفشان‌ها دانست و گفت: براساس مطالعات انجام شده، فعالیت آتشفشان دماوند ابتدا به صورت فوران گدازه‌ای آرام است و در مرحله بعد یک فوران انفجاری روی می‌دهد.

به گفته عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین، هرچند که فوران گدازه باعث تخریب منطقه‌ای وسیع می‌شود، مزیت آن این است که می‌توان محدوده آن را شناسایی کرد.

طالبیان با اشاره به وجود پنج آتشفشان در کشور، تاکید کرد: آتشفشان‌های تفتان، بزمان، سهند و سبلان نیز وضعیتی همانند آتشفشان دماوند دارد.

وی آتشفشان دماوند را بزرگترین قله خاورمیانه با ارتفاع ۵۶۷۰ متر عنوان کرد و گفت: این آتشفشان در نزدیکی شهرهای تهران، آمل و سواحل شمالی کشور قرار دارد که فعال شدن آن ساکنان این مناطق را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین با تاکید بر اینکه آخرین فعالیت آتشفشان دماوند به ۷۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، افزود: تاکنون این آتشفشان هیچ فعالیتی نداشته است.

طالبیان با اشاره به مخاطرات آتشفشان دماوند، تاکید کرد: در‌صورتی‌که دماوند فعال شود و خروج گاز صورت گیرد، به همراه این خروج گاز خاکستر فوران می‌کند که می‌تواند منطقه وسیعی را تحت‌تاثیر قرار دهد.

وی از اجرای مطالعات مدلسازی درخصوص این آتشفشان خبر داد و یادآور شد: براساس مدلسازی‌ها بسته به اینکه آتشفشان در چه فصلی رخ دهد، می‌تواند منطقه گسترده‌ای را تحت‌تاثیر قرار دهد. به گفته عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین، اگر دماوند در فصل زمستان فعال شود، به دلیل وجود بادهای غربی منطقه‌ای را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و در صورتی‌که در تابستان فعال شود تهران تحت‌تاثیر مخاطرات آن قرار خواهد گرفت.

طالبیان در عین حال با تاکید بر اینکه در فعالیت آتشفشانی بر خلاف زلزله می‌توان هشدار به موقع ارائه داد، خاطرنشان کرد: بر اساس مطالعات جهانی احتمال فعالیت انفجاری دماوند در آینده وجود دارد. بر این اساس نیاز است تا با استفاده از روش‌هایی چون ایجاد شبکه لرزه‌نگاری، راداری، پایش گازهای خروجی و پایش آب‌های زیرزمینی اقدام به پایش این آتشفشان کرد.