«عدم» یا «وجود»؛ نمی‌توان پاسخی قطعی یافت
فرازمینی‌ها در لایه‌های وهم و گمان
اوایل قرن ۱۷ میلادی که گالیله تلسکوپ جدیدش را ساخت، سودای یافتن موجودات فرازمینی بالا گرفت. اما اینکه «موجوداتی در سیاره‌های دیگر هستند یا نه؟»، پرسشی است که پاسخی قطعی برای آن نمی‌توان یافت. به‌عبارت‌دیگر، قرن‌هاست بشر با این پرسش درگیر است و هنوز پاسخی برای آن نیافته است. در عوض، در مسیر رسیدن به پاسخ، کشف‌های مهم داشته و فرضیه‌های باورنکردنی داده و ردی به جا گذاشته که مرورش خالی از لطف نیست. دانشمندان برای کشف ماهیت موجودات فضایی، در مناطق گلدی‌لاکس (مراکزی اطراف ستار‌ه‌ها) یا کمربندهای حیات دنبال ردپای زیستی یا زیست‌نشان می‌گردند، یعنی عنصر یا پدیده‌ای که از وجود موجود زنده خبر می‌دهد استفن هاوکینگ، دانشمند بسیار پرآوازه و مشهور فیزیک نجومی در سال ۲۰۱۰ به‌طوررسمی اعلام کرد که موجودات فضایی به طور حتم وجود دارند. او به سخنانش در این حد بسنده نکرد و اخطار داد که ارتباط با آنها می‌تواند ایده بسیار بدی باشد
استفن هاوکینگ، دانشمند بسیار پرآوازه و مشهور فیزیک اختر در سال 2010 اعلام کرد که موجودات فضایی به طور حتم وجود دارند.
او به سخنانش در این حد بسنده نکرد و اخطار داد که ارتباط با آنها می‌تواند ایده بسیار بدی باشد. اما چطور ممکن است؟ از کجا می‌دانیم که موجودات فضایی ممکن است وجود داشته باشند و بر چه اساسی ارتباط با آنها خطرناک است؟
هاوکینگ در برنامه‌ای که از کانال دیسکاوری پخش شد، اعلام کرد که وجود زندگی هوشمند فرازمینی کاملاً منطقی و ممکن است. این خبر در بسیاری از رسانه‌های معتبر جهان انتشار یافت و واکنش‌های گسترده‌ای نیز دربرداشت. هاوکینگ هشدار داد که در صورت شناسایی زمین توسط موجودات فضایی، این امکان وجود دارد که آنها در جهت استفاده از منابع و اقامت در زمین، ما را مورد حمله قرار دهند. به گفته او، چالش اصلی ما این است که دریابیم این بیگانگان فرازمینی چگونه خواهند بود؟
همچنین سال گذشته ناسا یا آژانس فضایی آمریکا با افشای گزارشی محرمانه تلویحا وجود موجودات فضایی در سیارات دور را تایید کرد. یکی از محققان ارشد ناسا نیز اعلام کرد که در آینده با موجودات فضایی دیدار خواهیم کرد. این در حالی است که پیشتر نیز دانشمندان روسی اعلام کرده بودند که سال 2031 سال ملاقات با فرازمینی‌ها خواهد بود.
اما براستی فرازمینی‌ها چه ماهیتی دارند؟ برخی آنها را محصولات یک نیروی سری آمریکا موسوم به 51 می‌دانند در این میان هستند کسانی که آنها را موجودات فضایی می‌پندارند. این دسته بر این باورند که در این جهان پهناور، انسان تنها موجود هوشمند نیست و موجودات هوشمند دیگری نیز بجز انسان وجود دارند.
دانشمندان در این زمینه، دنبال ردپای زیستی یا زیست‌نشان می‌گردند، یعنی عنصر یا پدیده‌ای که از وجود موجود زنده خبر می‌دهد. به این ترتیب که در جست‌وجوی مناطق گلدی‌لاکس یا کمربندهای حیات هستند، یعنی مراکزی اطراف ستار‌ه‌ها که اگر سیاره‌ای باشد، فشار اتمسفرش به اندازه‌ای خواهد بود که آب در سطح سیاره مایع بماند.
پژوهشگران دانشگاه «ام.آی.تی» با استفاده از لیزر و تلسکوپ، روش جدیدی برای برقراری ارتباط با فرازمینی‌ها پیشنهاد داده‌اند. پژوهشگران معتقدند اگر موجودات فرازمینی در کهکشان وجود داشته باشند، فناوری لیزر می‌تواند نقشی فراتر از نور بازی کند و توجه آنها را به زمین جلب کند.
در ادامه به برخی دیگر از فرضیات و گمانه‌زنی‌های بشر در این زمینه نگاهی اجمالی می‌افکنیم:
ایستگاه اول: ماه
اوایل قرن 17 میلادی که گالیله تلسکوپ جدیدش را ساخت، سودای یافتن موجودات فرازمینی بالا گرفت.
با تلسکوپ گالیله می‌شد ماه را درشت‌تر و دقیق‌تر دید. لکه‌های تاریک روی سطح ماه شبیه اقیانوس‌های کره زمین بود. اسم‌شان را گذاشتند «ماریا»، که به زبان لاتین یعنی «دریاها». دریاهایی که ممکن بود مثل دریاهای ما سرشار از حیات باشند. که نبودند.
امروزه می‌دانیم لکه‌های تاریک روی سطح ماه صخره‌هایی از جنس بازالت‌اند که در نتیجه فوران‌های آتشفشانی ایجاد شده‌اند.
غول‌های مریخی
یکی از پرسش‌های همیشگی علاقمندان به فضا این است که موجودات فضایی چه شکلی‌اند.
ویلیام هرشل، اخترشناس آلمانی-بریتانیایی، در سال‌های دهه ۱۸۷۰ میلادی مدعی شد که ساکنان مریخ به طور میانگین از آدم‌های زمینی بزرگ‌ترند.
او به کمک تلسکوپ‌های پیشرفته آن دوران اندازه مریخ و طول روزها و فصل‌های این سیاره را حساب کرده بود.
هرشل می‌گفت چون مریخ از زمین کوچکتر است، گرانش در آن ضعیف‌تر است. در نتیجه مریخی‌ها به مراتب بیش از زمینی‌ها قد می‌کشند.
نابغه‌های زحلی
امانوئل کانت، فیلسوف شهیر آلمانی (۱۷۲۴-۱۸۰۴) معتقد بود هوش موجودات فضایی با فاصله‌شان از خورشید متناسب است. بنابراین ساکنان تیر (یا عطارد) که نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است، ابله‌اند، و ساکنان کیوان (یا زحل) نابغه.
سرشماری فضایی
سال ۱۸۴۸ میلادی، کشیش و معلم اسکاتلندی به نام توماس دیک تصمیم گرفت تعداد ساکنان منظومه خورشیدی را حساب کند.
او مدعی شد که تراکم جمعیت در فضا حدودا مثل تراکم جمعیت در انگلستان است که آن زمان حدود ۱۱۰ نفر در هر کیلومتر مربع بود. و با این فرض جمعیت منظومه خورشیدی را ۲۲ تریلیون (یا ۲۲ هزار میلیارد) نفر اعلام کرد.
حیات قمری
دانشمندان معتقدند احتمال وجود حیات در قمرهای دور از زمین بیشتر است تا سیاره‌های نزدیک مثل مریخ.
قمر اروپا (که حول سیاره مشتری می‌گردد) و قمر انسلادوس (که حول زحل می‌گردد)، هر دو زیر سطح یخ‌بسته‌شان اقیانوس آب مایع دارند.
یک فرضیه این است: یک منبع حرارتی در مرکز این قمرها وجود دارد که از طریق چاه‌های گرمابی (یا مجراهای گرمابی) در کف اقیانوس‌ها آب را گرم می‌کند و نمی‌گذارد یخ بزند.
مجراهای گرمابی در بستر اقیانوس‌های زمین، منشا واکنش‌های شیمیایی هستند و پایه زنجیره غذایی اقیانوس را می‌سازند.
ماهی فضایی
حالا ببینیم اگر روی این قمرها که معرفی کردیم، حیات وجود داشته باشد، چه شکلی است.
اگر در اقیانوس‌هایی که گفتیم موجودی زندگی کند، باید بتواند سریع حرکت کند هم برای شکار هم برای فرار. در نتیجه باید شکلی تراش‌خورده داشته باشد، مثل دلفین، کوسه، یا ماهی مرکب. از اینجا به بعد را نمی‌دانیم.
جهان‌های دور
دانشمندان تخمین می‌زنند که تنها در کهکشان راه شیری حدود ۴۰ میلیارد سیاره شبیه زمین وجود دارد.
این عدد را برمبنای تعداد سیاره‌هایی که در مجاورت منظومه خورشیدی پیدا شده،
حساب کرده‌اند.
حدود ۳۸۰۰ سیاره مشابه زمین بیرون منظومه خورشیدی دیده شده که اگر آن را به کل کهکشان تعمیم بدهیم به عدد ۴۰ میلیارد می‌رسیم.
نشانه‌های حیات
برگردیم به پرسش اول: چطور باید دنبال حیات فرازمینی گشت؟
پاسخ این است که دانشمندان دنبال ردپای زیستی یا زیست‌نشان می‌گردند، یعنی عنصر یا پدیده‌ای که از وجود موجود زنده خبر می‌دهد.
مثلا موجودات زنده، از موریانه گرفته تا گاو، گاز متان تولید می‌کنند، ولی آتشفشان‌ها هم این گاز را تولید می‌کنند. بنابراین باید دنبال ترکیبی از متان با گازهایی مثل اکسیژن یا ازن گشت، گازی که در جو زمین به طور طبیعی و به خاطر نور خورشید تولید می‌شود.
منطقه گلدی‌لاکس
منطقه گلدی‌لاکس جایی است که شرایط برای حیات مناسب است. یعنی جایی که نه زیاد سرد است و نه زیاد گرم.
نزدیک‌ترین سیاره‌ای که با این ویژگی‌ها کشف شده پروکسیما سنتائوری بی است. این سیاره در کمربند حیات نزدیک‌ترین ستاره به خورشید دیده شده است.
موج‌سواری خورشیدی
سال ۲۰۱۶، یک پروژه بلندپروازانه برای سفر به پروکسیما سنتائوری بی آغاز شد.
یوری میلنر، فیزیکدان و سرمایه‌دار روس، بودجه‌ای تخصیص داد که سفینه‌ای طراحی شود که با باد خورشیدی حرکت کند. این سفینه در تئوری می‌تواند با سرعتی معادل ۲۰ درصد سرعت نور حرکت کند.
به فرض موفقیت این طرح، تعدادی از این سفینه‌های کوچک ساخته می‌شود که در سفری 20 ساله به پروکسیما سنتائوری بی برسند. بعد از آن چهار سال طول می‌کشد تا اولین داده‌های تحقیق‌شان به زمین برسد.
فرازمینی‌های هوشمند
برخی ستاره‌شناسان معتقدند در سیاه‌چاله‌ها یا ستاره‌های بسیار بزرگ احتمالا موجوداتی زندگی می‌کنند؛ حتی در سیاه‌چاله عظیم وسط کهکشان راه شیری.
اگر چنین موجوداتی باشند و تمدنی به مراتب کهن‌تر از ما داشته باشند، قاعدتا هوش مصنوعی هم ساخته‌اند.
و این موجودات هوشمند ممکن است مثل ما نرم و لطیف نباشند و لازم نباشد در کمربند حیات که آب و اکسیژن هست، زندگی کنند.
برخی ستاره‌شناسان می‌گویند چنین موجوداتی احتمالا ترجیح می‌دهند در جاهایی مثل سیاه‌چاله‌ها یا ابرستاره‌ها زندگی کنند که سطح انرژی به مراتب بالاتر است.
دیدگاه تان را بنویسید