نگاهی به مضرات آب‌های آلوده
آب آشامیدنی را نیترات‌زدایی کنیم
آنقدر از تاثیرات منفی نیترات موجود در آب و اینکه آب‌های آشامیدنی در شهرهای صنعتی و بزرگ، آلوده به نیترات است شنیده‌ایم که واژه «نیترات» برایمان تداعی‌کننده بدترین دشمنان سلامتی و عبارات ناخوشایندی مانند سرطان شده است. نیترات یک ماده مفید و بخشی از طبیعت است اما حل شدن آن در آب آشامیدنی انسان‌ها، بیش از حد مجاز، آن را به عامل ضد سلامتی انسان، تبدیل کرده است. بر اساس استاندارد «سازمان جهانی بهداشت» میزان مجاز نیترات و در آب آشامیدنی ۵۰ و میزان مجاز نیتریت ۳ میلی‌گرم بر لیتر است. البته باید توجه داشت که کشورهای مختلف بر اساس توان و ظرفیت زیرساخت‌های پالایش آب خود و با توجه به اهمیت سلامت مردم، حد استانداردهای آلایندگی آب را تعیین می‌کنند نیترات با اکسید کردن آهن موجود در هموگلوبین گلبول‌های قرمز، مانع حمل اکسیژن توسط این گلبول‌ها شده و این کمبود و فقدان اکسیژن منجر به بیماری سندرم کودک آبی می‌شود. این معضل در کودکان زیر شش ماه می‌تواند موجب خفگی و مرگ شود. علاوه بر آن نیترات با تبدیل به نیتریت، پیش‌درآمدی برای ایجاد عوامل سرطان‌زا و سقط جنین‌های خودبه‌خود است
عطیه لواسانی
بر اساس استاندارد «سازمان جهانی بهداشت» میزان مجاز نیترات در آب آشامیدنی ۵۰ و میزان مجاز نیتریت ۳ میلی‌گرم بر لیتر است. این استاندارد برای ترکیب نیترات - نیتروژن و نیتریت - نیتروژن به ترتیب ۱۱ و 9/0میلی‌گرم در لیتر است.
تعیین این استاندارد، تابع مستقیمی از استطاعت دولت‌ها در تصفیه آب آشامیدنی است.
کشورهای مختلف بر اساس توان و ظرفیت زیرساخت‌های پالایش آب خود و با توجه به اهمیت سلامت مردم، حد استانداردهای آلایندگی آب را تعیین می‌کنند؛ به گونه‌ای که بسیاری از کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده آمریکا حداکثر استاندارد مجاز برای نیترات در آب آشامیدنی را ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر اعلام کرده‌اند. با این حال استاندارد اعلام شده از طرف «مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» برای میزان نیترات در آب آشامیدنی از استاندارد «سازمان جهانی بهداشت» تبعیت می‌کند و حداکثر مقدار مجاز نیترات در آب ۵۰ میلی‌گرم بر لیتر اعلام شده است.
ماجرا از کجا شروع می‌شود
معضلی به نام آغشته شدن آب‌های آشامیدنی به نیترات با توسعه فضاهای صنعتی و تراکم جمعیت‌های شهرنشین بیشتر شده است. تحقیقات نشان می‌دهد در مناطقی که دفع فاضلاب به صورت سنتی و از طریق چاههای فاضلاب انجام می‌شود، به دلیل نفوذ فاضلاب به سفره‌های آب زیرزمینی، میزان نیترات موجود در آب بسیار بالاست.
همچنین در شهرهای صنعتی به دلیل وارد شدن آلاینده های صنعتی به سفره‌های آب زیرزمینی، میزان نیترات آب بسیار بالاست.
در واقع نیترات‌ها به‌صورت طبیعی در آب‌های آشامیدنی و آب‌های زیر زمینی وجود دارند. استفاده بیش از حد نیترات در کشاورزی، پسماندهای صنعتی حاوی نیترات و سوخت‌های فسیلی از جمله عواملی هستند که سبب افزایش میزان نیترات در آب می‌شوند.
نیترات «No-3» یکی از آنیون‌های معدنی است که در نتیجه اکسیداسیون نیتروژن، حاصل می‌شود. این ماده یکی از عناصر بسیار ضروری برای سنتز پروتئین در گیاهان است و نقش مهمی را در چرخه نیتروژن دارد، نیترات از طریق اکسیداسیون طبیعی تولید می‌شود و بنابراین در تمام محیط زیست
یافت می‌شود.
فاضلاب های شهری، صنعتی، مواد دفعی حیوانی وگیاهی در شهرهای بزرگ که دارای نیتروژن آلی هستند به خاک دفع می‌شوند. دراثر فعالیت میکروارگانیزم های خاک نیتروژن آلی به یون آمونیوم تبدیل می‌شود.
خاک توانایی نگهداری این ترکیب رادر خود دارد اما به مرور طی پدیده‌ای دیگر، بخشی از یون آمونیوم ابتدا به نیتریت «NO» وسپس به نیترات تبدیل می‌شود که لایه سطحی خاک قادر به حفظ و نگهداری این دو ترکیب نبوده و در نتیجه نیتروت و نیترات به آب‌های زیر زمینی راه می‌یابند. درست از همینجا، ماجرای خطرناک نیترات و انسان شروع می‌شود.
نیترات، دقیقا چه بلایی برسر ما می‌آورد؟
اینکه وجود بیش از حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی، واقعا چه برسر بدن ما می‌آورد شرح مفصلی دارد اما به طور مختصر و مفید می‌توان گفت که نیترات با اکسید کردن آهن موجود در هموگلوبین گلبول‌های قرمز، مانع حمل اکسیژن توسط این گلبول‌ها شده و این کمبود و فقدان اکسیژن منجر به بیماری متهموگلوبینمیا یا سندرم کودک آبی می‌شود.
این معضل در کودکان زیر شش ماه می‌تواند موجب خفگی و مرگ شود. علاوه بر آن نیترات با تبدیل به نیتریت، پیش‌درآمدی برای ایجاد عوامل سرطان‌زا و سقط جنین‌های خودبه‌خود است.
دشمن بی‌سروصدا
مسأله مهم در مورد نیترات موجود در آب آشامیدنی این است که این ماده به سادگی قابل جداسازی از آب نیست و اساسا وجود آن به سادگی احساس نمی‌شود.
بسیاری از مردم در خصوص آلاینده‌هایی که نمود و تاثیر آنی دارند مانند طعم و بوی نامطبوع آب، تیرگی و کدورت آب، ذرات معلق در آب، سختی و سنگینی آب، رسوب گذری آب و نظائر این‌ها، توجه و حساسیت نشان می‌دهند اما نسبت به آلاینده‌هایی نظیر نیترات که تاثیر آن حداقل ۱۵ سال بعد آشکار می‌شود و به مراتب خطرناک‌تر است، حساسیت زیادی به خرج نمی‌دهند.
راه مواجهه با خطر نیترات
در یک کلام و به طور خلاصه باید گفت که آب آشامیدنی را باید با دقت و وسواس انتخاب کرد و نوشید. علاوه بر طعم و مزه آب، که آشکارا نشانگر میزان و نوع موادی است که در آن وجود دارد، بررسی وضعیت آب شرب محل زندگی نیز می‌تواند به پرهیز از نوشیدن آب آلوده کمک کند.
استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب استاندارد نیز می‌تواند بسیار موثر باشد. باید توجه داشت که برپایه اظهارنظر برخی کارشناسان، تاثیر نیترات موجود در آب، در طولانی‌مدت خود را نشان می‌دهد.
دیدگاه تان را بنویسید