نکاتی درباره طرح زوج و فرد جدید تهران
شهرام جباری‌زادگان، کارشناس حمل‌ونقل شهری
از ابتدای تیرماه به‌جای «طرح زوج یا فرد»، طرح کنترل آلودگی هوا موسوم به «طرح کاهش» در تهران اجرا می‌شود.
البته بهتر بود به‌جای استفاده از لغات جدید برای این طرح، از همان لغات قدیمی استفاده می‌کردند و نام این طرح را می‌گذاشتند «طرح نه زوج نه فرد»؛ چراکه اصلی‌ترین تفاوت طرح جدید با طرح قبلی، این است که در طرح زوج یا فرد، خودروهای با پلاک زوج در روزهای زوج و خودروهای با پلاک فرد در روزهای فرد می‌توانستند در محدوده طرح مذکور تردد کنند اما الآن نه خودروهای زوج می‌توانند در این محدوده تردد کنند، نه خودروهای فرد.
درباره طرحی که نامش تغییر کرده و محدودیتش فراگیر شده، به اجمال چند نکته را می‌توان برشمرد.
نکته اول، پیش‌نیاز اجرای هر طرح شهری به‌ویژه اگر با اعمال محدودیت برای شهروندان همراه باشد، پیش‌بینی سازوکارهای موردنظر و زیرساخت‌های موردنیاز است و اگر این امکانات و ملزومات از قبل فراهم نشده باشد، اجرای آن طرح به دلیل اعمال محدودیت ناشی از آن، نه‌تنها به رضایتمندی شهروندان منجر نمی‌شود، بلکه به نارضایتی عمومی از عملکرد مدیریت شهری دامن می‌زند.
نکته دوم، پرسشی که باید از مجریان آن پرسید، این است که چه تعداد واگن مترو و چند دستگاه اتوبوس به شبکه ریلی و ناوگان اتوبوس‌رانی تهران اضافه کرده و امکان جابه‌جایی چند مسافر جدید با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی را فراهم کرده‌اند که به‌یک‌باره می‌خواهند برای رانندگان و سرنشینان نیمی از خودروهای شهر که در نیمی از روزهای هفته اجازه تردد در محدوده طرح زوج یا فرد را داشتند، محدودیت وضع کرده و آن‌ها را مجبور به استفاده از حمل‌ونقل عمومی کنند؟
نکته سوم، مسئولان مربوطه که گویی می‌خواهند به شهروندان صدقه بدهند، از امکان ۲۰ روز تردد رایگان خودروهای پلاک تهران و ۱۵ روز تردد رایگان خودروهای پلاک شهرستان در هر فصل در محدوده طرح سخن گفته‌اند، درحالی‌که هر فصل ۹۰ روز دارد و در سایر ایام، شهروندانی که بابت هر ۹۰ روز عوارض و مالیات می‌پردازند، حق استفاده از خودروهایشان را ندارند و در صورت استفاده، هم از سوی پلیس جریمه می‌شوند و هم از سوی شهرداری در قالب عوارض، جریمه مضاعف می‌شوند که البته قانونی بودن آن محل تردید است.
نکته چهارم، مسئولان مربوطه عدد ۲۰ روز تردد در محدوده طرح از ۹۰ روز هر فصل برای خودروهای پلاک تهران را از کجا آورده‌اند، بماند اما اینکه خودروهای پلاک شهرستان فقط ۵ روز کمتر از خودروهای پلاک تهران یعنی ۱۵ روز امکان تردد در این محدوده را دارند، جای تأمل و تعجب دارد.
نکته پنجم، اینکه ابتکار مسئولان مربوطه چه تأثیری بر میزان کرایه خودروهای ناوگان اینترنتی بر جای می‌گذارد و به دلیل پولی شدن ایامی که این خودروها می‌توانستند بدون پرداخت پول وارد محدوده طرح شوند، این طرح چقدر به کرایه خودروهایی که در قالب اسنپ و تپسی و سامانه‌های مشابه فعالیت می‌کنند خواهد افزود، درحالی‌که نه‌تنها خبری از افزایش ظرفیت شبکه مترو و ناوگان اتوبوس‌رانی نیست، بلکه ناوگان تاکسیرانی نیز از ورود خودروهای جدید بی‌بهره است، موضوعی است که مجریان این طرح باید پاسخگوی آن باشند.
نکته ششم، اینکه مسئولان مربوطه مکرر تأکید می‌کنند این طرح لازم‌الاجراست و نیازمند تائید ثانوی و مجدد هیچ فرد، سازمان و نهاد ذی‌مدخل دیگری نیست، اتفاقاً آدم را دچار شک و تردید می‌کند که احتمالاً تأیید فرد، سازمان و نهاد دیگری هم لازم باشد، کمااینکه رئیس پلیس راهور پایتخت نیز تأکید کرده است که طرح جدید تأییدیه پلیس را ندارد.
نکته آخر، درمجموع، طرحی که از آن به‌عنوان طرح جدید یاد می‌شود، عکس‌برگردان طرح زوج و فرد و کاریکاتور طرح کاهش است که قرار بود در دوره سابق مدیریت شهری اجرا شود، البته بدون آنکه به توسعه حمل و عمومی در آن با عنایت به محدودیت‌های اعمال‌شده برای شهروندان توجه شده باشد؛ طرح شتر، گاو، پلنگ ...
دیدگاه تان را بنویسید