گزارشی از شیوع نگران‌کننده یک بیماری در سالی که گذشت
سرطان، دومین عامل مرگ در ایران
آسو محمدی
وضعیت سرطان در سال‌های اخیر نگران‌کننده گزارش شده است. تیرماه گذشته معاون تحقیقات وزیر بهداشت، از بروز سالانه بیش از 10 هزار مورد جدید سرطان معده در کشور خبر داد و سه روز پیش هم در ارتباط با آمار جدید سرطان در کشور گفت: 112هزار مورد سرطان هر ساله در کشور رخ می‌دهد که سهم مردان از کل موارد ثبت شده سرطان، 60 هزار و 432 هزار (53.9 درصد) و سهم زنان 51 هزار و 628 مورد (46.1 درصد) بوده است. رضا ملک‌زاده افزود: از مجموع سرطان معده، 7 هزار و 400 مورد مربوط به مردان و بقیه مربوط به زنان است. او سرطان معده را سرطان شایع در کشور اما در عین حال قابل پیشگیری دانست و گفت: معده، در مردان ایرانی اولین سرطان و در زنان سومین سرطان شایع است.
کاهش مصرف مناسب میوه و سبزیجات، مصرف سیگار، قلیان و تریاک، تحرک بدنی کم، مصرف غذاهای شور و رعایت نکردن بهداشت دهان از عوامل خطرآفرین در بروز سرطان است
عوامل خطرآفرین در بروز سرطان
رئیس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: عوامل خطر سرطان معده در ایران شناخته شده است و مردم اگر نکات لازم را رعایت کنند احتمال سرطان معده در آنان بسیار کم می‌شود. ملک‌زاده کاهش مصرف مناسب میوه و سبزیجات، مصرف سیگار، قلیان و تریاک، تحرک بدنی کم، مصرف غذاهای شور، رعایت نکردن بهداشت دهان را از عوامل خطرآفرین در بروز این سرطان اعلام کرد. او با اشاره به اینکه جمعیت زیادی در کشور از تریاک استفاده می‌کنند، یادآورشد: این افراد با تصور اینکه تریاک فایده‌ای برای آنها دارد، از آن استفاده می‌کنند اما از این مسئله غفلت کرده‌اند که یکی از عوامل مهم سرطان ریه، معده، لوزالمعده در ایران همین نوع از ماده مخدر است. معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان این نکته که ثابت شده که غذاهای شور سرطان‌زا هستند، تصریح کرد: عامل مهم دیگر در ابتلا به سرطان معده، نوع غذاهایی است که افراد مصرف می‌کنند.
رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران به مردم توصیه کرد غذاهایی مصرف کنند که نمک کم داشته باشد و یادآورشد: نمک در غذاهای ما خیلی زیاد است که این کار علاوه بر ایجاد فشارخون سبب شیوع سرطان معده هم می شود. مردم باید از غذاهای برشته و سوخته مانند گوشت قرمز کبابی و مصرف زیاد ته دیگ به شدت پرهیز کنند. او ادامه داد: عامل مهم دیگر ابتلا به این سرطان که بسیار قابل توجه است بهداشت دهان است زیرا هر زمان به بهداشت دهان اهمیت داده نشود، سرطان مری و معده افزایش پیدا می کند.
اضافه وزن 35 درصد عامل ایجاد سرطان
رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: ریفلاکس عمدتا نتیجه شیوه زندگی افراد است و می‌تواند سبب ایجاد سرطان‌های انتهای مری و ابتدای معده شود. ملک‌زاده یکی از شایع تربن بیماری های گوارشی در ایران را ریفلاکس اعلام کرد و افزود: نزدیک به 25 درصد ایرانی ها ریفلاکس دارند. او به این افراد توصیه کرد که وزن خود را طبیعی نگه دارند و از مصرف فست فودها، نوشابه های گازدار و چای داغ پرهیز کنند. رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه با اشاره به اینکه علت 35 درصد سرطان ها اضافه وزن است، گفت: افراد باید به اندازه غذا مصرف کنند. ملک‌زاده با اشاره به اینکه سرطان مری در مردان شایع تر است، توضیح داد: سرطان مری و معده در مردان سه برابر بیشتر از زنان است زیرا هورمون‌های زنانه از سرطان‌ها جلوگیری می‌کند. به گفته او 20سالی که زنان در دوره باروری هستند و هورمون بالایی دارند سبب می‌شود سرطان در آنان پایین‌تر باشد و به نوعی زنان 20سال دیرتر به برخی سرطان ها مبتلا می‌شوند.
تازه‌ترین بررسی آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان پیش‌بینی کرده است که موارد جدید بروز سرطان در سال 2018 به ۱۸.۱ میلیون می‌رسد که ۹.۶ میلیون مورد آنها به مرگ منجر خواهد شد
پرخطرترین منطقه کشور در شیوع سرطان معده
در این میان تیرماه سال گذشته بخشی از اولین، جامع ترین و معتبرترین گزارش رسمی ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت 30 استان ایران منتشر شد که در سال 93 به اجرا درآمد. بر اساس این گزارش شمال غرب پرخطرترین منطقه کشور در میزان بروز سرطان معده بود و مناطق شمال، غرب، شرق، جنوب و مرکز ایران را در رتبه های بعدی، از بیشترین تا کمترین میزان بروز سرطان معده قرار داشت. همچنین استان‌های اردبیل، زنجان، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خراسان رضوی شش استان دارای رتبه «شیوع بسیار بالا » با بروز برابر یا بیش از 30 مورد سرطان معده در هر 100 هزار نفر هستند و کردستان، ایلام، مازندران، گلستان ، کهکیلویه و بویراحمد، سمنان و لرستان، هفت استان در مرتبه «شیوع بالا» با بروز بین 20 تا 30 مورد سرطان معده در هر 100هزار نفر هستند. استان‌های قزوین، تهران، همدان، گیلان، مرکزی، خراسان جنوبی و البرز نیز مرتبه «شیوع متوسط» با بروز بین 15 تا 20 مورد سرطان معده در هر 100 هزار نفر هستند. همچنین براساس این گزارش استان‌های چهارمحال و بختیاری، کرمان، کرمانشاه، خوزستان، فارس، اصفهان، سیستان‌وبلوچستان، بوشهر، یزد و هرمزگان جزو استان‌های دارای « شیوع پایین» با میزان بروز کمتر از 15 مورد سرطان معده در هر 100هزار نفر اعلام کرد.
سرطان معده مرگبارترین سرطان کشور
از سوی دیگر رئیس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد علوم پزشکی تهران در همین گزارش یادآور شد که سرطان معده مرگبارترین سرطان در ایران و بیشترین نقطه بروز آن در ناحیه کاردیای معده است. این سرطان به سختی درمان می شود و 80 درصد مبتلایان حداکثر ظرف دو سال پس از ابتلا فوت می کنند؛ بنابراین پیشگیری از سرطان معده نقش بسیار مهمی در کاهش مرگ‌های ناشی از این بیماری دارد.
سرطان در ایران سونامی نشده است
در این میان عده‌ای معتقد هستند که سرطان در ایران در وضعیت سونامی قرار گرفته است. در پاسخ به این موضوع اردیبهشت ماه سال جاری سخنگوی وزارت بهداشت با بیان این که سرطان در ایران سونامی نشده گفت: سرطان دومین عامل مرگ و ششمین عامل از دست رفتن سال‌های عمر در ایران است. از هر 100هزار نفر ایرانی سالانه 143 مورد سرطان جدید بروز می‌کند.
ابتلای یک پنجم مردان و یک ششم زنان به سرطان
از دیگر سو تازه‌ترین بررسی آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان پیش‌بینی کرده است که موارد جدید بروز سرطان در سال 2018 به ۱۸.۱ میلیون رسیده که ۹.۶ میلیون مورد آنها به مرگ منجر خواهد شد. به گزارش آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، وابسته به سازمان بهداشت جهانی، نتایج دادهای جهانی سرطان در 2018، حاصل بررسی ۳۶ نوع سرطان در ۱۸۵ کشور جهان بوده است. رقم 18 میلیون نفری موارد جدید بروز سرطان درحالی است که طی سال ۲۰۱۲ ، حدود ۱۴ میلیون مورد بروز سرطان، گزارش شده و ۸.۲ میلیون مورد آن به مرگ منجر شده بود. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان پیش‌بینی کرده است که در حال حاضر یک پنجم مردان و یک ششم زنان در طول زندگی، به سرطان مبتلا شده باشند. همچنین تخمین زده شده که شمار کل افرادی که بقای پنج ساله را از زمان تشخیص سرطان تجربه کرده‌اند، به 43.8 میلیون نفر در جهان برسد.
تاثیر «سبک زندگی» در افزایش ابتلا به سرطان
محققان افزایش بار بیماری سرطان را تا حدودی به دلیل رشد جمعیت و نیز پیر شدن جمعیت می‌دانند؛ اما درحالی که فقر، عامل افزایش سرطان در گذشته بوده است، این بررسی، آمار ابتلا به سرطان‌ها را در حال حاضر، از سبک زندگی افراد و نیز شیوع برخی علل سرطان مرتبط با توسعه اجتماعی و اقتصادی بسیار متاثر می‌داند. این آژانس بین‌المللی می‌گوید: کاهش میزان بروز برخی سرطان‌ها مانند سرطان ریه در مردان اروپای شمالی و آمریکای شمالی و نیز سرطان دهانه رحم در بیشتر مناطق کشورهای جنوب صحرای آفریقا، می‌تواند نشانگر تلاش‌های پیشگیرانه موثر باشد؛ با این حال داده‌های جهانی نشان از افزایش نرخ مطلق سالانه موارد تشخیص داده شده سرطان دارد و درمان و مراقبت بیشتر را ضروری می‌سازد.
سخن آخر اینکه هرکس در خانواده یا اطرافیانش فردی مبتلا به سرطان داشته است. برخی از بیماران روحیه عالی داشته و توانسته‌‌اند بر این معضل پیروز شوند و برخی دیگر از کم‌توجهی به مراقبت‌های پزشکی و چکاپ‌های هر شش ماه یک‌بار نتوانسته‌اند از پس آن بربیایند. در این وضعیت برخی از هزینه سنگین این بیماری می‌نالند و برخی دیگر از نگرانی‌های کمبود دارو که اکنون به واسطه تحریم پیش آمده است. با این حال برای سرطان مهم نیست کجا زندگی می‌کنیم و رنگ پوست‌مون چگونه است. برای سرطان اهمیتی ندارد که جوانیم یا پیر، بچه‌ایم یا پدر یا مادر. مراقب خودمان و دیگران باشیم.
دیدگاه تان را بنویسید