به بهانه موج اخیر مسمومیت‌های الکلی در کشور؛
مخاطرات یک شادکامی زودگذر
فائزه ناصح، دکترای روانشناسی عمومی
باتوجه به نتایج پژوهش‌ها و گزارشها می‌توان گفت اساسا ایرانی‌ها در مصرف هر آنچه که به ضررشان تمام می‌شود و بهداشت جسمانی و روانی آنان را به خطر می‌اندازد، افراط می‌کنند؛ موج اخیر مسمومیت‌های الکلی که نارسایی‌های شدید کلیوی و بینایی از تبعات زیان‌بار مصرف بی‌رویه در نوشیدن الکل است، جزو یکی از رفتار‌های پر‌خطر ایرانی‌ها به‌ویژه نوجوانان و جوانان ایرانی به شمار می‌رود.
در طبقه‌بندی‌های اختلالات روان‌پزشکی از اصطلاحاتی مثل اختلال مصرف الکل، مصرف آسیب‌رسان و مخاطره‌آمیز الکل و وابستگی به الکل استفاده می‌شود. براساس گزارش‌های علمی، الکل بعد از کافئین، رایج‌ترین ماده روان‌گردان است که در دنیا استفاده می‌شود و با آثاری که روی مغز ایجاد می‌کند باعث تجربه سرخوشی و لذت آدمی می‌شود. الکل علاوه‌بر آنکه مشکل‌آفرین‌ترین ماده برای بشر محسوب می‌شود، رایج‌ترین مادهای است که مصرف افراطی آن، یک اختلال مصرف تعریف می‌شود، حال آنکه مصرف کافئین اختلال مصرف تعریف نمی‌شود.
براساس گزارشها نکته نگران‌کننده‌تر از شیوع مصرف «مشروبات الکلی»، میزان مرگ و‌میر و مسمومیت‌های ناشی از نوشیدن الکل‌های غیر‌استاندارد در میان نوجوانان و جوانان است؛ معضل دردناک و ناراحت‌کننده آن است که برخی نوجوانان از سنین پایین مصرف این افیون خاموشی را آغاز می‌کنند. درواقع بی‌توجهی به این مساله نیز به نوبه‌خود در زمره یکی از عوامل مهمی محسوب می‌شود که شیوع مصرف این ماده در میان جوانان و نوجوانان را گسترش داده است. روانشناسان بیان کرده‌اند که مصرف الکل در میان نوجوانان و جوانان بیشتر از سایر مواد مخدر و روان‌گردان‌ها به چشم می‌خورد؛ و نکته جالب توجه آن است که بسیاری از خانواده ها «الکل» را مادهای خطرناک و اعتیاد‌آور همانند دیگر مواد مخدر فرض نمی‌کنند؛ همینکه متوجه می‌شوند فرزندشان گرایش به مصرف مشروبات الکلی دارد و سایر مواد مخدر را مصرف نمی‌کند، خدا را نیز شاکر می‌شوند که فرزندشان در گرداب مواد مخدر گرفتار نشده است. درواقع خانواده‌ها بدلیل عدم آگاهی و نبود بستر لازم فرهنگی در زمینه روشن‌سازی و افزایش سطح اطلاعات، عوارض این ماده افیونی خانمان‌سوز را درنظر نمی‌گیرند و نمی‌دانند که چه اشتباه بزرگی در قبال خود و فرزند خویش مرتکب شده‌اند.
از اینرو باتوجه به روند روبه‌رشد مصرف الکل به عنوان شایع‌ترین ماده مصرفی در دنیا روانشناسان اظهار دارند این ماده روان‌گردان علاوه بر ایجاد تحمل و وابستگی شدید جسمانی-روانی در فرد، عوارض دیگری از قبیل اختلال سیستم عصبی، آسیب قرنیه و اعصاب چشم، ناراحتی‌های قلبی، نارسایی‌های اعمال هوشی و حرکتی، کاهش ادراک حسی، بی‌ثباتی هیجانی و در نهایت از دست دادن حافظه و زوال عقل زود‌هنگام را در بیشتر افراد الکلی بر جای می‌گذارد. از منظر آسیب‌شناسی یکی از علل مهم در زمینه شیوع این ماده در میان جوانان و نوجوانان را می‌توان گذار از جامعه سنتی به مدرنیته عنوان کرد. البته خانواده‌ها نیز با سهل‌گیری در به کار‌بردن ساز‌و‌کار‌های تربیتی و فرهنگی مناسب در قبال فرزندانشان همچنان در ظهور این پدیده اجتماعی بی‌تاثیر نبوده‌اند. البته یکی دیگر از عوامل تاثیر‌گذار در گسترش این معضل اجتماعی فراهم نکردن بستر نشاط و تفریح مناسب برای اوقات فراغت جوانان و نوجوانان است؛ مسئولان کشور به دلیل بی‌توجهی در انجام وظایف خویش و اهمال‌کاری در مهیا کردن شرایطی برای پاسخگویی به نیاز‌های تفریجی- سرگرمی جوانان سبب شده‌اند که جوان امروزی برای پر کردن اوقات فراغت و خلا درونی خویش و همچنین کم کردن شکاف نسلی میان خود و والدین به سمت مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی کشیده شود.
روانشناسان اعتقاد دارند که استفاده از مشروبات الکلی بلایی خانمان‌بر‌انداز است که برای پیشگیری از شیوع بیش از حد آن، نیازمند افزایش آگاهی در میان اقشار مختلف جامعه هستیم تا به این ترتیب از طریق اطلاع‌رسانی‌های دقیق و آموزش‌های کیفی، از گرایش شدید افراد به اینگونه از مواد اعتیاد‌آور جلوگیری شود. ازاینرو می‌طلبد تا مسئولان دست‌اند‌ر‌کار با بهره‌بردن از همیاری‌های دلسوزانه کارشناسان روانشناس در زمینه فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه نسبت به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی تصمیمات جدی را اتخاذ کنند.
دیدگاه تان را بنویسید