کارکرد پنهان کمک‌های مردمی در فجایع زلزله و سیل
سیروان محمودی، پژوهشگر جامعه‌شناسی فاجعه
بعد از وقوع هر فاجعه‌ای، کمپین‌هایی برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی تشکیل می‌شوند، انجمن‌ها و خیریه‌ها جهت امدادرسانی و کمک‌رسانی وارد میدان می‌شوند، گروه‌ها و سلبریتی‌ها و فعالان اجتماعی احساس مسئولیت می‌کنند و... با احترام به هر گونه اقدام انسانی و انسان‌دوستانه گروه‌ها و افرادی که در مواقع فجایع و بلایا فعالیت می‌کنند باید این پرسش‌ها را مطرح کرد:
-تا کی باید وظایف و مسئولیت‌های نهادها و سازمان‌های رسمی را مردم و انجمن‌ها و کمپین‌ها به عهده بگیرند؟
-آیا فکر نمی‌کنید فعالیت‌های اجتماعی و کمک‌رسانی مردم، سازمان‌های مسئول را بیمسئولیتتر و ناکارآمدتر می‌کنند؟
-آیا این حجم وسیع کمک‌رسانی و خدمات مردمی و انجمن‌ها باعث سلب مسئولیت فجایع (پیشگیری، درمان، پسافاجعه) از نهادها و سازمان‌های رسمی نمیشود؟
رابرت مرتون، جامعه‌شناس آمریکایی در مورد پدیده‌های اجتماعی معتقد به کارکرد آشکار و کارکرد پنهان آن‌هاست. با توجه به نظریه مرتون می‌توان بیان داشت که کارکرد آشکار کمک‌های مردمی و خودجوش، اقدامی انسانی و در جهت حل مسائل و مشکلات جامعه ست و امری پسندیده و مقبول است. اما کارکرد پنهانی کمک‌های مردمی، انجام دادن وظایف و مسئولیت‌های سازمان‌ها و نهادهای دولتی و رسمی و مسوول می‌باشد در واقع با کنش انسانی خودمان، سازمان‌های مسئول را بی‌عرضه‌تر، ناکارآمدتر، منفعل‌تر می‌کنیم. درست است که هدف ما این نیست اما کارکرد پنهانی کنش‌های ما دقیقا منتهی به ساختار رسمی بی تفاوت و غیرمسئول در برابر فجایع می‌شود. ما هر روز داریم گوشه‌ای از وظایف و مسئولیت‌های سازمان‌ها و نهادهای رسمی را از اساسنامه‌های‌شان پاک می‌کنیم. بعد از وقوع چندین زلزله مهیب و فجایع و بلایا هنوز سازمان‌های رسمی و مسئول منتظر کمک‌های مردمی، کمپین‌ها و انجمن‌ها هستند بطوری‌که از رسانه‌های خودشان هم این قضیه را تبلیغ می‌کنند! بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی سازمان‌های رسمی در مورد فاجعه زلزله کرمانشاه، و فاجعه سیل گلستان، خوزستان، شیراز و لرستان گواه و مصداق عینی و ملموسی است.
کاش به جای این‌همه کمپین و انجمن‌های کمک‌رسانی و خیریه، کمپینی جهت پرسش‌گری و مطالبه‌گری از سازمان‌های رسمی مسئول به‌وجود می‌آمد تا ناکارآمدی، بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی آنان را مورد پرسش و بازخواست قرار می‌دادند. در جامعه فاجعه‌آمیز امروزی نیازمند مطالبه‌گری، پرسش‌گری و نقد نهادها و سازمان‌های مسئول هستیم تا انجام دادن وظایف و مسئولیت‌های آنان.
دیدگاه تان را بنویسید