ناکارامدی مدیریت شهری، مهمترین علل ترافیک گسترده تهران

یک کارشناس پلیس راهنمایی و رانندگی گفت: از بارزترین شاخص‌ها و کارهایی که به عنوان عدالت اجتماعی می‌تواند مدیریت شهری انجام دهد و همه گیر باشد، حمل و نقل عمومی است. چراکه حمل و نقل عمومی برابری در زمان سفر، برابری در هزینه و همچنین برابری در ایمنی سفر است. در سیستم حمل و نقل عمومی، همه افراد از جمله دارا و ندار، کارمند، کارگر، استاد دانشگاه و سرمایه‌دار، زمان و هزینه مساوی برای سفر دارند و ایمنی سفر نیز برای همه یکسان است. این ویژگی‌ها حمل و نقل عمومی را به نماد عدالت اجتماعی تبدیل می‌کند و تنها جایی است که مدیریت شهری می‌تواند عدالت اجتماعی را به طور گسترده عملی کند. 

در تورم، دهک‌های اول و کم‌درآمدها بیشتر متضرر می‌شوند. برای مثال اگر بلیت هواپیما، یا پروازهای خارجی و یا بلیت موزه را افزایش دهیم ، این هزینه‌ها را یک قشری پرداخت می‌کنند و متقاضی آن هستند که برایشان یک کالای ارزان به نظر می‌آید تا برای قشری که برای آنها این خدمات یک کالای باکشش است

به گزارش گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»، ترافیک تهران روز به روز بیشتر شده و اگر در گذشته خیابان‌های اصلی و بزرگراه‌ها در ساعاتی از روز درگیر ترافیک بودند اما این روزها ترافیک آنچنان گسترده شده که به کوچه و پس کوچه‌های هم شهر کشیده شده و برای اینکه در ترافیک گیر کنیم حال اگر نم بارانی هم بزند این ترافیک سنگین‌تر شده و نقشه‌های ترافیکی در جای جای تهران قرمز می‌شود. در واقع مسیرهای فرعی که گاهی اوقات در گذشته برای فرار از ترافیک خیابان‌های اصلی استفاده می‌شد امروز دیگر پاسخگو نیستند چراکه ترافیک به این معابر فرعی هم کشیده شده است. کارشناسان دلایل متعددی برای گستردگی ترافیک در معابر تهران که به گفته سرهنگ شریفی رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور تهران بزرگ از ساعت ۶ و نیم صبح آغاز شده و تا دیرهنگام ادامه دارد، مطرح می‌کنند. اما سرهنگ هادی هاشمی مهمترین علت این موضوع را مدیریت ناکارآمد شهری می‌داند. 

وی که رییس اسبق پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ و کارشناس مدیریت شهری است در گفت و گو با «توسعه ایرانی» درباره گستردگی ترافیک به همه معابر شهری گفت: اقدامات فیزیکی پلیس، مانند ایستادن در چهارراه‌ها و تقاطع‌ها، نمی‌تواند به تنهایی مشکل ترافیک را حل کند. همچنین برای حل مشکل ترافیک، نیاز به ایجاد تونل، پل و بزرگراه نیست. در حال حاضر، بسیاری از کشورهای دنیا مشکلات ترافیکی را با مدیریت تقاضای سفر و توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت سیستم حل کرده‌اند. 

وی ادامه داد: تقریباً نود درصد سفرهای مردم در تهران، سفرهای روزمره از منزل به محل کار و بالعکس هستند. بنابراین، نیاز است که مدیریت شهری و سازمان ترافیک مجموعه سفرهایی که در داخل شهر داریم اعم از سفرهای کاری، تفریحی، آموزشی، درمانی و... را مطالعه کرده و بر اساس آن، حمل و نقل عمومی را توسعه دهند. این توسعه باید شامل سیستم‌های انبوه مانند مترو، BRT، LRT و تراموا باشد. همچنین برای بهبود سیستم حمل و نقل عمومی، باید به فیدرهای ارتباطی بین خطوط نیز توجه شود. این فیدرها شامل سفرهایی هستند که مردم با استفاده از تاکسی، ون و میدل‌باس‌ها انجام می‌دهند. در این راستا، توسعه حمل و نقل عمومی باید به اندازه نیاز و مطابق با زیرساخت‌های موجود صورت گیرد. 

مردم باید تمایل به استفاده از حمل و نقل عمومی داشته باشند

این کارشناس راهنمایی و رانندگی تصریح کرد: باید بخش حمل و نقل عمومی از سایر معابر جدا شود تا این امکان فراهم گردد که سفرهای مردم قابل برنامه‌ریزی باشد. به عنوان مثال، اگر شما از خانه خارج می‌شوید و می‌دانید که حدود هفت دقیقه پیاده‌روی می‌کنید تا به ایستگاه اتوبوس یا مترو برسید، می‌توانید به راحتی زمان سفر خود را محاسبه کنید. اگر زمان سفر شما به طور متوسط بیست دقیقه باشد و این زمان همواره ثابت بماند، می‌توان سفرهای شما را به راحتی برنامه‌ریزی کرد. در شرایط خاص، ممکن است یک تلرانس یک یا دو دقیقه‌ای وجود داشته باشد، اما به طور کلی می‌توان پیش‌بینی کرد که در چه زمانی به مقصد خواهید رسید. 

سرهنگ هاشمی خاطرنشان کرد: استفاده از حمل و نقل عمومی باید به گونه‌ای باشد که مردم تمایل داشته باشند از آن استفاده کنند و خطرات ناشی از تصادف و ترافیک را به حداقل برسانند. بنابراین، حمل و نقل عمومی باید مزایایی داشته و راحت و ایمن باشد. متأسفانه، بسیاری از ناوگان موجود در سیستم حمل و نقل عمومی فرسوده‌اند و تجربه سوار شدن به آن‌ها مشابه با شرکت‌های واحد قدیمی است که صرفاً به مبدا و مقصد توجه می‌کردند. در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که مسافران در طول مسیر به دلیل ازدحام و کمبود صندلی، با مشکلاتی مواجه می‌شوند و این وضعیت نیازمند بهبود جدی است. مسافران در سیستم حمل و نقل عمومی با مشکلات متعددی مواجه هستند؛ آن‌ها به هم تنه می‌زنند، در فضاهای تنگ فشرده می‌شوند، لباس‌های یکدیگر آسیب می‌بیند و ممکن است حتی جیب یکدیگر را بزنند. این وضعیت به وضوح نشان‌دهنده ناکارآمدی حمل و نقل عمومی است. 

وی ادامه داد: برای بهبود این سیستم، نیاز به زیرساخت‌های مناسب و اتوبوس‌های مطمئن داریم. یعنی زیر ساخت به اندازه کافی وجود ندارد همچنین، باید سیستم‌های معابر به صورت هوشمند مدیریت شوند. به عنوان مثال، اتوبوس‌ها باید به صورت خودکار و با فاصله‌های مشخص حرکت کنند و به این صورت نباید باشد که اتوبوس در مبدا ظرفیت اتوبوس تکمیل شود و بلکه باید به گونه‌ای باشد که بتواند جمعیت را به‌طور مؤثر جابه‌جا کنند. 

یک کارشناس پلیس راهنمایی و رانندگی: به عنوان یک کارشناس که در حوزه ترافیک و حمل و نقل فعالیت کرده‌ام، می‌توانم بگویم که این مشکلات نتیجه قصور و برنامه‌ریزی نادرست و غیرعلمی مدیریت شهری در تهران است. آلودگی هوا، زمان‌های تلف شده در سفر، به هم خوردن نظم و افزایش تهاجمی رانندگی، همگی نشانه‌هایی از بحران روانی در جامعه هستند. متأسفانه، هیچ‌کس در این زمینه پاسخگو نیست. در نهایت، مدیریت شهری به مردم تهران بدهکار است و باید به عواقب تصمیمات خود توجه بیشتری داشته باشد. دولت و سایر نهادها نیز باید نسبت به وضعیت موجود آگاه‌تر باشند و به مسئولیت‌های خود عمل کنند. متأسفانه، حساسیت‌ها در جامعه به تدریج کاهش یافته و این موضوع نیازمند توجه و اقدام جدی است

این کارشناس راهنمایی و رانندگی در بخش دیگری از صحبت‌های خود تصریح کرد: مدیریت سیستم‌ها باید به گونه‌ای باشد که شامل تمامی بسترهای عبور، ایستگاه‌ها و توقفگاه‌ها باشد. وجود یک مرکز مدیریت که بتواند اختلالات را شناسایی و برطرف کند، اهمیت زیادی دارد. در ایستگاه‌های تبادل سفر نیز باید ظرفیت لازم برای تغییر خطوط وجود داشته باشد. به عنوان مثال، در خیابان ولیعصر، اتوبوس‌ها تا زمانی که اتوبوس اول به مقصد نرسد، پشت سر هم توقف می‌کنند و این باعث اتلاف زمان سفر می‌شود. بنابراین، نیاز است که سفرها به‌طور مؤثری مدیریت شوند. لذا بستر عبور از حیث ساختار هندسی و مدیریت سیستم هوشمند و همچنین از این حیث که بخواهیم وسیله نقلیه مورد نیازمان را در مسیر قرار بدهیم دچار مشکلات جدی است و اتوبوس‌های ما به اندازه نیاز نیست. 

فکر می‌کنم بخشی از ترافیک تهران 

سیاسی است

هاشمی تاکید کرد: متاسفانه در این بخش مدیریت شهری غافل است و من فکر می‌کنم یک بخش از ترافیک تهران سیاسی است. از بارزترین شاخص‌ها و کارهایی که به عنوان عدالت اجتماعی می‌تواند مدیریت شهری انجام دهد و همه گیر باشد، حمل و نقل عمومی است. چراکه حمل و نقل عمومی برابری در زمان سفر، برابری در هزینه و همچنین برابری در ایمنی سفر است. در سیستم حمل و نقل عمومی، همه افراد از جمله دارا و ندار، کارمند، کارگر، استاد دانشگاه و سرمایه‌دار، زمان و هزینه مساوی برای سفر دارند و ایمنی سفر نیز برای همه یکسان است. این ویژگی‌ها حمل و نقل عمومی را به نماد عدالت اجتماعی تبدیل می‌کند و تنها جایی است که مدیریت شهری می‌تواند عدالت اجتماعی را به طور گسترده عملی کند. 

وی ادامه داد: اگر حمل و نقل عمومی پویا، قابل برنامه‌ریزی، مطمئن و ایمن باشد، این امکان را فراهم می‌کند که مردم تمایل کمتری به استفاده از وسایل نقلیه شخصی داشته باشند. در نتیجه، معابر خلوت‌تر می‌شوند، سطح خدمات و سرعت در شهر افزایش می‌یابد و آلودگی هوا کاهش پیدا می‌کند. اما به دلیل ناکارآمدی سیستم حمل و نقل عمومی، آلودگی‌های زیست‌محیطی، تراکم ترافیک و ناهنجاری‌های ترافیکی به شدت افزایش یافته است و بخش اعظمی از این مشکلات به دلیل ناکارآمدی حمل و نقل عمومی است. این وضعیت مدیریت شهری نه تنها مردم را در خیابان‌ها با مشکل مواجه می‌کند، بلکه به مدیریت نابسامان شهر منجر می‌شود. 

این کارشناس مسائل راهنمایی و رانندگی تصریح کرد: علاوه بر این، اگر اتوبوس‌ها مناسب نباشند، مانند صندلی‌های پاره، کثیفی و ازدحام، جذابیتی برای مسافران ایجاد نمی‌شود. اتوبوس‌ها باید ایمن، راحت و دارای امکاناتی نظیر کولر و سیستم گرمایش مناسب باشند تا مسافران احساس آرامش کنند. همچنین، در بسیاری از مناطق، مانند بزرگراه شهید همت به بالا، خطوط اتوبوس به اندازه کافی وجود ندارد و همچنین کسی هم معمولا استفاده نمی‌کند و این باعث می‌شود که افراد به استفاده از وسایل نقلیه شخصی روی آورند. این موضوع منجر به مصرف سوخت بیشتر و افزایش آلودگی هوا می‌شود و همچنین فوریت‌های خدماتی با مشکلات و تأخیر مواجه می‌شوند. 

سرهنگ هادی هاشمی در گفت و گو با «توسعه ایرانی»: اقدامات فیزیکی پلیس، مانند ایستادن در چهارراه‌ها و تقاطع‌ها، نمی‌تواند به تنهایی مشکل ترافیک را حل کند. همچنین برای حل مشکل ترافیک، نیاز به ایجاد تونل، پل و بزرگراه نیست. در حال حاضر، بسیاری از کشورهای دنیا مشکلات ترافیکی را با مدیریت تقاضای سفر و توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت سیستم حل کرده‌اند 

هاشمی خاطرنشان کرد: بیماران دارای بیماری‌های حساس و افراد دارای ناتوانی‌های جسمی به شدت تحت تأثیر آلودگی هوا قرار دارند این موضوع به طور عمده به عملکرد ناکافی مدیریت شهری مربوط می‌شود. متأسفانه، دولت نیز با مصوبات غیرحرفه‌ای و ناپخته، بهانه‌ای به دست تیم مدیریت شهری داده است و مدیریت شهری حداقل وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دهد. به عنوان یک کارشناس، مشاهده می‌کنم که مصاحبه‌ها و توجیهات مدیریت شهری و ترافیک در تهران بیشتر به معرکه‌گیری شبیه است و با اصول علمی و وظایف ذاتی مدیریت شهری همخوانی ندارد. مدیران شهری نه تنها به وظایف خود توجه نمی‌کنند، بلکه به جای حل مشکلات، به توجیه وضع موجود می‌پردازند. 

وی ادامه داد: در تهران روزانه حدود بیست میلیون جابه‌جایی وجود دارد که نیمی از آن با حمل و نقل عمومی و نیمی دیگر که عمدتا تک سرنشین هم هستند با وسیله نقلیه شخصی انجام می‌شود. معابر تهران به گونه‌ای طراحی نشده‌اند که قادر به پاسخگویی به این حجم از تردد باشند و در حال حاضر حدود شش برابر ظرفیت معابر، وسایل نقلیه در حال تردد هستند. پلیس نمی‌تواند به تنهایی مشکلات ترافیک را حل کند و نیاز به فضای کافی و مدیریت صحیح وجود دارد. اساس ترافیک تهران باید بر پایه مدیریت تقاضای سفر و توسعه حمل و نقل عمومی باشد، اما به جای این‌ها به مسائل فرعی پرداخته می‌شود. 

مدیریت شهری باید به جای توجیهات غیرعلمی به واقعیت‌های موجود توجه کند

این کارشناس مدیریت شهری درباره اینکه در دو الی سه سال گذشته علیرغم اینکه مدیریت شهری اعلام می‌کند بیشترین بودجه را برای بخش حمل و نقل قرار داده اما عملا ترافیک بیشتر شده است، تصریح کرد: مدیریت شهری باید به جای توجیهات غیرعلمی، به واقعیت‌های موجود توجه کند و برنامه‌های مؤثری برای بهبود وضعیت حمل و نقل عمومی و کاهش ترافیک ارائه دهد. اگر همین الان هم اتوبوس به اندازه کافی داشته باشیم اما بازهم مشکل داریم چراکه مدیریت اشتباه است. آلودگی هوا، زمان تلف‌شده سفر و افزایش تصادفات ناشی از این ناکارآمدی‌ها، نیازمند توجه جدی و اقدام فوری است. استهلاک بالای خودروها یکی از مشکلات جدی در سیستم حمل و نقل است. از یک طرف، عدم انجام به موقع سفرهای مردم باعث تحمیل مشکلاتی به خانواده‌ها می‌شود. افرادی که صبح‌ها به محل کار می‌روند، زمان زیادی را در ترافیک می‌گذرانند و در نتیجه، عصبی، خسته و پرخاشگر می‌شوند. این وضعیت نه تنها بر روی کارایی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه روابط خانوادگی و روحیه کلی آن‌ها را نیز تحت تأثیر 

قرار می‌دهد. 

هاشمی خاطرنشان کرد: به عنوان یک کارشناس که در حوزه ترافیک و حمل و نقل فعالیت کرده‌ام، می‌توانم بگویم که این مشکلات نتیجه قصور و برنامه‌ریزی نادرست و غیرعلمی مدیریت شهری در تهران است. آلودگی هوا، زمان‌های تلف شده در سفر، به هم خوردن نظم و افزایش تهاجمی رانندگی، همگی نشانه‌هایی از بحران روانی در جامعه هستند. متأسفانه، هیچ‌کس در این زمینه پاسخگو نیست. در نهایت، مدیریت شهری به مردم تهران بدهکار است و باید به عواقب تصمیمات خود توجه بیشتری داشته باشد. دولت و سایر نهادها نیز باید نسبت به وضعیت موجود آگاه‌تر باشند و به مسئولیت‌های خود عمل کنند. متأسفانه، حساسیت‌ها در جامعه به تدریج کاهش یافته و این موضوع نیازمند توجه و اقدام جدی است.