اجرای ناقص ۶۱ درصد از تکالیف قانون هوای پاک

کارشناس گروه محیط‌زیست مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به اینکه ۶۱ درصد تکالیف قانون هوای پاک ناقص اجرا شده است، گفت: حداقل بودجه مورد نیاز برای حل مساله آلودگی هوا ۲۰۶ همت (به ارزش سال ۱۴۰۰) است که برای تامین آن پیشنهاد می‌شود یک برنامه متمرکز برای کاهش آلودگی هوا در لوایح بودجه سالانه و تخصیص اعتبارات مطلوب متناسب با هزینه اجرای برنامه در سال مربوطه فراهم شود.

به گزارش سایت دیده‌بان ایران، الهه سلیمانی روز یکشنبه در نشست تخصصی به مناسب هفته هوای پاک با عنوان « قانون و هوای پاک» در پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار سازمان حفاظت محیط زیست افزود: وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی شهرهای تهران، اهواز، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، اراک، خرم آباد، سنندج، ایلام، کرج، کرمانشاه، بوشهر، یزد، ارومیه، یاسوج، همدان، کرمان، قزوین، شهرکرد، بیرجند، قم، زابل، بجنورد و زاهدان را از نظر غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون مورد بررسی قرار داد که نتایج نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۲ میانگین سالیانه غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در این شهرها بیش از ۶ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت (۵ میکروگرم در متر مکعب) و تقریبا ۲.۵ برابر استاندارد ملی (۱۲ میکروگرم در متر مکعب) بوده است. وی اظهار داشت: همچنین بالاترین و پایین ترین میانگین غلظت سالیانه ذرات معلق کمتز از ۲.۵ میکرون در سال ۱۴۰۲ به ترتیب مربوط به شهر زابل با ۱۶۸ میکروگرم در متر مکعب ( بیش از ۳۳ برابر رهنمود سازمان بهداشت جهانی) و شهر سنندج با ۹ میکروگرم در متر مکعب است، هیچ شهری در کشور به حد رهنمود سازمان بهداشت جهانی نرسیده است، در شهر تهران هم غلظت این ذرات ۳۱.۹۱ میکروگرم در متر مکعب است.

سلیمانی ادامه داد: بر این اساس در سال ۱۴۰۲ به طور میانگین ۲۴۷ روز میانگین غلظت روزانه ذرات معلق ۲.۵ میکرون در این شهرها بالاتر از رهنمود روزانه سازمان جهانی بهداشت (۱۵ میکروگرم در متر مکعب) بوده است، در شهر تهران ۳۵۳ روز میانگین غلظت روزانه این ذرات بالاتر از رهنمود روزانه سازمان جهانی بهداشت (۱۵ میکروگرم در متر مکعب) بوده است.

وی اظهار داشت: با این حساب به‌طور میانگین در سال ۱۴۰۲ در کشور فقط ۶.۲۴ درصد از روزهای سال غلظت ذرات معلق PM۲.۵ کمتر از ۱۵ میکروگرم در متر مکعب یعنی بر اساس رهنمود سازمان بهداشت جهانی بوده است، بیشترین تعداد روزهای با غلظت کمتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت مربوط به شهرهای سنندج (۹۴ درصد)، شاهرود (۸۲ درصد ) و ارومیه (۷۷ درصد) 

بوده است.

کارشناس گروه محیط زیست مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گفت: پیامدهای آلودگی هوا از جنبه‌های سلامت انسانی، اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که عواقبی همچون بیماری‌های قلبی، ریوی، سرطان، سکته مغزی، کاهش کیفیت زندگی، مهاجرت نخبگان، کاهش عملکرد تحصیلی، تشدید نابرابری‌ها، کاهش بهره‌وری، خسارت کشاورزی، خسارت به زیرساخت‌ها و کاهش گردشگری را به همراه دارد.

وی افزود: تعداد کل موارد مرگ منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در افراد بالای ۳۰ سال در سال ۱۴۰۱ در ۳۳ شهر مورد مطالعه با جمعیت تقریبی ۳۸ میلیون نفر، به طور میانگین ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر است، همچنین در ۵۷ شهر با جمعیت تقریبی ۴۸ میلیون نفر این عدد به طور میانگین ۳۰ هزار و ۶۹۲ نفر است، در شهر تهران نیز در سال ۱۴۰۱ مرگ ۷ هزار و ۱۲۵ نفر منتسب به آلودگی هوا بوده است. این عدد در سال ۱۴۰۲ به ۶ هزار و ۹۳۹ نفر رسید.

وی با اشاره به روند کند اسقاط خودروهای فرسوده در کشور گفت: در مجموع از ابتدای سال ۱۳۹۶ تاکنون، حدود ۵ درصد از ناوگان فرسوده اسقاط شده است.

وی درباره مصرف سوخت در کشور گفت: در فصل سرد سال معمولاً با افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، میزان گاز تخصیص‌یافته به نیروگاه‌های حرارتی (بخاری، سیکل ترکیبی و گازی) و صنایع کاهش یافته و به‌ منظور پیشگیری از ایجاد اختلال در روند برق‌رسانی و تولید در کشور، نیروگاه‌ها و صنایع کشور، مجبور به مصرف سوخت مایع جایگزین (نفت گاز و نفت کوره) می‌شوند. از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ کل گاز مصرفی در کشور بیش از ۱۶ درصد افزایش یافته است.

وی افزود: این درحالیست که به‌دلیل افزایش تقاضا در بخش خانگی و تجاری و محدودیت عرضه، گاز مصرفی نیروگاه‌ها از سال ۱۳۹۶ صرفاً ۹.۲ درصد افزایش را شاهد بوده است. درنتیجه نیروگاه‌ها برای تأمین برق مصرفی به سوخت‌های مایع روی آوردند که به‌ترتیب رشد تقریبی ۱۱۷ درصد و ۱۲۸ درصد مصرف سوخت‌های مایع نفت کوره و نفت گاز طی بازه مشابه را به‌همراه داشته است.

سلیمانی ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ مجموع سوخت مایع مصرفی در نیروگاه‌ها بیش از ۹.۱۸ میلیارد لیتر بوده که معادل ۲۲ درصد کل سوخت مصرفی نیروگاه‌ها در این سال بوده و تقریباً نیمی از آن در سه ماه آذر، دی و بهمن مصرف شده است. البته مصرف سوخت‌های مایع محدود به نیروگاه‌های کشور نبوده و طبق اطلاعات موجود بخشی از سوخت مایع مصرفی در کشور طی سالیان اخیر مربوط به بخش صنعتی کشور شامل صنایع سیمان و پالایشگاه‌هاست، براساس اطلاعات موجود طی دهه اخیر ۴۴ درصد تا ۷۱ درصد نفت کوره عرضه شده در داخل کشور در بخش نیروگاهی و ۱۱ درصد تا ۳۱ درصد در بخش صنعتی کشور مصرف شده است.

وی اظهار داشت: در حال حاضر مازوت تولیدی کشور با محتوی گوگرد ۳ تا ۳.۵ درصد عرضه می‌شود در حالیکه بر اساس استاندارد ملی مازوت با محتوی گوگرد ۰.۸ درصد بازنگری شد اما برای اجباری سازی به تصویب شورای عالی استاندارد نرسید.

وی گفت: طبق مصوبه شورای عالی امنیت ملی در سال ۱۴۰۳ وزارت نیرو با همکاری وزارت نفت مکلف است در بازه ۱۰ مرداد تا حداکثر ۱۵ شهریور نسبت به جایگزینی مصرف گاز با نفت کوره در سقف حداکثر ۴۰ میلیون لیتر اقدام کند.

وی ادامه داد: بر اساس ماده ۱۳ قانون هوای پاک، حداکثر یک‌سال پس از لازم‌الاجراء شدن این قانون، تمامی مراکز صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، ‌خدماتی، ‌عمومی و کارگاهی اعم از دولتی و غیردولتی موظفند از سوخت استاندارد مصوب استفاده کنند، در صورت عدم وجود سوخت مناسب، واحدهای مذکور مکلفند به هرنحو ممکن ترتیبی اتخاذ کنند تا آلاینده‌های منتشره، در حدود مجاز انتشار آلاینده‌های هوا باشد.

وی درباره وضعیت معاینه فنی موتورسیکلت‌ها گفت: از زمان ابلاغ قانون هوای پاک تاکنون کمتر از ۶ هزار دستگاه موتورسیکلت به مراکز معاینه فنی مراجعه کردند که از این تعداد نزدیک به پنج هزار دستگاه موفق به اخذ گواهی معاینه فنی شده‌اند، تعداد موتورسیکلت‌های موجود در سطح کشور حدود ۱۳ میلیون است.

وی تاکید کرد: قانون هوای پاک وظایف تمام دستگاه‌های مرتبط با آلودگی هوا را به تفکیک مشخص کرده است اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که دستگاه‌ها در اجرای قوانین چندان موفق نبوده‌اند به طوری که ۶۱ درصد تکالیف ناقص اجرا شد، ۲۷ درصد اصلا اجرا نشد و فقط ۱۲ درصد انجام شده است که دلایل موفق نبودن قانون هوای پاک به عواملی همچون کمبود منابع مالی، در اولویت نبودن آلودگی هوا، عدم وجود نظارت کافی و موثر، جزیره‌ای عمل کردن و ناهماهنگی بین دستگاه‌های مجری بر می‌گردد. البته قانون هم یک سری ایرادات دارد که به این روند دامن می‌زند.