شمار فوتی‌های مصرف مشروبات الکلی تقلبی در کشور روبه‌فزونی است
آسیب‌های این «ممنوعة فراوان» را چاره کنید!
سعیده علیپور
این روزها مسمومیت با الکل تقلبی و درپی آن فوت شماری از هموطنان، بار دیگر در صدر اخبار قرار گرفته است. نخستین خبر از این موج جدید مربوط به خبر هفته پیش از رشت بود؛ در جریان مصرف مشروب تقلبی در این شهر 9 تن جان باختند و چندین نفر بینایی خود را از دست داده یا نیازمند دریافت خدمات دیالیز شدند. به فاصله کوتاهی خبر مشابهی از شهرهای مختلف مازندران منتشر شد. قربانیان این بار بیشتر بودند و شمار آنها به 13 نفر می‌رسید. کمی بعدتر خبرهای مشابه غیررسمی هم از شهر تبریز شنیده شد. اما در آخرین مورد دیروز دادستان همدان اعلام کرد که در طول چند روز اخیر ۲۰ نفر در همدان دچار مسمومیت ناشی از مصرف مشروبات الکلی شدند و از این تعداد ۹ نفر جان خود را از دست دادند.
این نخستین بار نیست که موجی از توزیع و مصرف مشروبات تقلبی کشور را در می‌نوردد. خرداد ماه سال پیش هم اخبار تأسف‌باری از استان البرز در خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت؛ به طوری که گزارش‌ها نشان می‌داد تنها در یک آخر هفته در این استان 100 فرد دچار مسمومیت با متانول و علائم گوارشی، تنگی نفس، تاری دید و سرگیجه به مراکز درمانی مراجعه و در این میان 14 نفر فوت کردند، ۲ تن دچار مرگ مغزی شدند و تعدادی نیز به دلیل از کارافتادن اندام‌های داخلی تحت‌دیالیز و درمان‌های تخصصی دیگر قرار گرفتند.
اینها تنها اخبار مرگ و میر در این باره نیست و جستجو در رسانه‌ها نشان می‌دهد، مسمومیت مرگ و میر و نقص عضو به دلیل مصرف الکل تقلبی به وفور در کشور رخ می‌دهد.
چندی پیش پزشکی قانونی اعلام کرد که سالانه ۱۲۰ نفر بر اثر مصرف مشروب غیراستاندارد و مسمومیت ناشی از آن جان می‌بازند و شمار فراوانی چشم یا کلیه خود را از دست می‌دهند. با این حال به عقیده صاحبنظران این صدمات تنها نوک کوه یخ است؛ چرا که به دلیل ممنوعیت مصرف هرگونه الکل در کشور و مجازات سنگین حمل یا مصرف آن، بسیاری از کسانی که با مسمومیت‌های الکلی روبه‌رو می‌شوند از رفتن به مراکز درمانی وحشت دارند، چرا که اقرار به مصرف مشروبات الکلی ممکن است با ۸۰ ضربه تازیانه همراه شود.
آمارهای عجیب از مصرف الکل در ایران
گزارش سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که ایران از نظر سرانه مصرف الکل در میان مصرف‌کنندگان «مداوم» نوشیدنی‌های الکلی، رتبه نهم را در میان ۱۸۹ کشور به خود اختصاص داده است. آمار دیگری هم در مورد الکلی‌های ایران وجود دارد که می‌گوید هر فرد الکلی در ایران، سالانه 25 لیتر الکل مصرف می‌کند که این رقم دو برابر یک شهروند آمریکایی و حتی بیشتر از شهروندان روسی است که در جهان به مصرف بالای الکل مشهور هستند.
به دلیل ممنوعیت مصرف هرگونه الکل در کشور و مجازات سنگین حمل یا مصرف آن، بسیاری از کسانی که با مسمومیت‌های الکلی روبه‌رو می‌شوند از رفتن به مراکز درمانی وحشت دارند، چرا که اقرار به مصرف مشروبات الکلی ممکن است با ۸۰ ضربه تازیانه همراه شود
صرف‌نظر از آمار تأسف‌بار اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، گه‌گاه مسئولان ملی و محلی نیز آمارهایی در مورد مصرف مشروبات الکلی در کشور اعلام می‌کنند اوایل تابستان پارسال مثلا عباس مسجدی، مقام ارشد سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرد ظرف سه ماه نخست سال، ۶۴۴ مورد فوتی بر اثر مسمومیت الکلی داشته‌ایم که ۳۰ درصد بیشتر از سال 1401 است.
بار اول 80 ضربه شلاق، بار چهارم اعدام
تولید و مصرف مشروبات الکلی در ایران پس از انقلاب اسلامی ممنوع شد. اما این موضوع تاکنون جلوی مصرف آن را نگرفته است. تنها الکل قاچاق و کنترل نشده در بازار سیاه گسترش یافته و متانول اغلب به عنوان جایگزین ارزان با دیگر نوشیدنی‌ها ترکیب و
فروخته می‌شود
براساس قانون، مصرف مشروبات الکلی یا شرب خمر در ایران ممنوع است، یکی از حدود شرعی محسوب می‌شود و برای آن مجازات در نظر گرفته شده. در ماده 264 قانون مجازات اسلامی آمده است: «مصرف مسکر از قبیل خوردن، تزریق و تدخین آن کم باشد یا زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به گونه‌‌ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است. تبصره ـ خوردن فقاع (آب جو مسکر) موجب حد است هرچند مستی نیاورد».
عدول از این قانون مشمول مجازات نقدی و 80 ضربه شلاق می‌شود و در مجازات آن امکان تغییر مانند اعمال تخفیف یا تشدید از سوی قاضی وجود ندارد. اما ماجرا به همین میزان نیست و در صورت سه بار تکرار شرب خمر و اعمال حد شرعی در هر سه بار، حد شرعی بر اساس ماده 136 قانون مجازات برای بار چهارم اعدام خواهد بود.
تنها اقلیت‌های مسیحی، یهودی و زرتشتی از ممنوعیت مشروبات الکلی مستثنی هستند و حتی خارجی‌ها هم باید به قانون منع مصرف نوشیدنی‌های الکلی در زمان اقامت‌شان در ایران احترام بگذارند.
این ممنوعه فراوان
اما سوال اینجاست این کالای ممنوعه چرا چنین به وفور یافت می‌شود؟ گزارش‌ها نشان می‌دهد که درصد زیادی از مشروبات الکلی به صورت قاچاق وارد کشور شده و با قیمت‌های بسیار بالا و گزاف تهیه می‌شود که معمولاً ویژه قشر مرفه جامعه است. مشروبات تقلبی هم بعضاً در فضای مجازی و سوپرمارکت‌های برخی شهرهای گردشگری نظیر مناطق شمالی یافت می‌شود. اما در کنار این بخشی از کسب و کارها نیز در کشور حول همین موضوع شکل گرفته و افرادی مشروبات الکلی دست ساز و زیر پله‌ای تولید می‌کنند که هیچ آماری از آنها در دست نیست. گروه سوم هم مشروبات دست‌ساز و ارزان قیمت‌تر هستند که در خانه‌ها به صورت شخصی تهیه می‌شود.
احتمالا جز دسته آخر در میان دو گروه دیگر که مشروبات الکلی توزیع می‌کنند، موارد مسمومیت با الکل تقلبی به وفور مشاهده می‌شود.
چندی پیش پزشکی قانونی اعلام کرد که سالانه ۱۲۰ نفر بر اثر مصرف مشروب غیراستاندارد و مسمومیت ناشی از آن جان می‌بازند و شمار فراوانی چشم یا کلیه خود را از دست می‌دهند. با این حال این صدمات تنها نوک کوه یخ است؛ زیرا به دلیل ممنوعیت و مجازات سنگین حمل یا مصرف آن، برخی از رفتن به مراکز درمانی وحشت دارند
الکل مسموم چگونه فرد را می‌کشد؟
گسترش مصرف استفاده از الکل در میان جوانان طی سال‌های اخیر، عوارض بسیاری به دنبال داشته است. مسمومیت‌های الکلی یکی از مهم‌ترین این عوارض است که هر از گاهی خبر آن به گوش می‌رسد.
سعید مهرسروش، معاون آموزش و پژوهش اورژانس تهران، معتقد است که مصرف متانول در هر مقدار باعث عوارض شدید بینایی و حتی مرگ می‌شود و مسمومیت‌های الکلی ناشی از ترکیب متانول و اتانول است. او به انتخاب گفت: «الکل دو مدل اتانول و متانول دارد؛ اتانول در درجه پایین کشنده نیست. البته درجه اتونول اگر زیاد شود میزان کشندگی آن می‌تواند زیاد شود. اگر از الکل ۹۶ درجه اتانول فرد ۷۶ کیلویی، ۷۰ درصد استفاده کند، می‌تواند باعث مسمومیت و مرگ شود. اتانول اول باعث تغییرات رفتاری و سپس باعث تضعیف عملکرد مغز می‌شود».
به گفته او «برخی از سودجویان در الکل از متانول استفاده می‌کنند که معروف به الکل چوب است. این الکل سمی و با قدرت کشندگی بسیار بالاست. متانول در اصل مصرف صنعتی دارد اما افراد سودجو از آن در ترکیب با اتانول استفاده می‌کنند که این ترکیب باعث مرگ افراد می‌شود. مصرف متانول به شدت روی بینایی اثر می‌گذارد و سپس باعث مرگ می‌شود. متانول با جذب بسیار زیادی انجام می‌شود و طی ۵ تا ۳۰ دقیقه از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود. نیمه عمر آن اگر همراه با اتانول باشد، حدود ۱۰ تا ۳۰ ساعت می‌تواند طول بکشد. اگر شخص امروز مصرف کرده باشد، دو روز بعد دچار علائم می‌شود و کار را سخت می‌کند. متأسفانه مشروبات الکلی آلوده به متانول عمدتاً باعث مرگ می‌شوند».
تولید و مصرف مشروبات الکلی در ایران پس از انقلاب اسلامی ممنوع شد. اما این موضوع تاکنون جلوی مصرف آن را نگرفته است. تنها الکل قاچاق و کنترل نشده در بازار سیاه گسترش یافته و متانول اغلب به عنوان جایگزین ارزان با دیگر نوشیدنی‌ها ترکیب و فروخته می‌شود
معاون آموزش و پژوهش اورژانس تهران، معتقد است که فرد در صورت داشتن علائم مسمومیت الکلی باید سریعاً به اماکن درمانی مراجعه کنند. او می‌گوید: «نخستین راهکار نجات این است که در صورت کاهش سطح هوشیاری با اورژانس تماس بگیرند، بیمار باید سپس به مرکز درمانی منتقل شود. پس از اقدامات اولیه فرد باید به مرکز مسمومیت منتقل شود. فرد باید با تیم پزشکی صادق باشد و حتماً به مسئولین درمانی اطلاع دهد. در صورتی‌که سریع به پرستاران علت را بگویند، می‌توان فرد را از کور شدن و یا مرگ نجات داد. احساس خستگی و ضعف، بی‌قراری، تشنج، کم‌بینایی، درد شکمی، استفراغ و... بخشی از علائم این اتفاق است».
هرچند تلفات ناشی از مسمومیت الکل تنها مختص ایران نیست ولی بسیاری، ریشه فراوانی این معضل را در ایران آزاد نبودن الکل و ترس از مجازات با مراجعه به مراکز درمانی می‌دانند و معتقدند اگر مردم به صورت کنترل شده‌ای به الکل استاندارد دسترسی داشتند و قوانین نسبت به این موضوع چنین سختگیرانه نبود، میزان تلفات ناشی از مسمومیت الکل تقلبی نیز به مراتب کمتر می‌شد. در هر حال اتخاذ تدابیر مناسب برای این «ممنوعه فراوان» ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است و سیاستگذاران باید برای جلوگیری از مرگ و میر قربانیان عموما جوان آن چاره‌ای بیندیشند.
دیدگاه تان را بنویسید