آمار تولید و مصرف پلاستیک در کشور تکان‌دهنده است؛
گریبان ایران‌زمین را گرفته‌ایم
به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست میزان استفاده از پلاستیک در کشور بسیار نگران‌کننده است و باید با هدف حفظ محیط زیست استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و سایر پلیمرها در ایران کاهش یابد.«استرکیش لاروش» مدیر دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران نیز با ابراز نگرانی درباره افزایش آلودگی‌های دریایی، می‌گوید:«سالانه ۸ میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود و اگر اقدامی در این زمینه صورت نگیرد تا سال ۲۰۳۰ در هر دو دقیقه یک کامیون پلاستیک به آبهای اقیانوس‌ها اضافه می‌شود. تا سال ۲۰۵۰ اقیانوس‌ها حاوی پلاستیک بیشتری خواهند بود و تا ۳۴ سال آینده وزن پلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها بیشتر از وزن ماهی‌ها خواهد شد.
آذر فخری، روزنامه‌نگار
حتما وقتی که در جاده‌های خودمان به مسافرت می‌روید، درختانی را دیده‌اید که از شاخ و برگ‌شان کیسه‌های پلاستیکی آویزان است. دشت‌ها و مزرعه‌ها، تپه‌ها و صخره‌ها و جنگل و ساحل دریاها هم انباشته از کیسه‌ها و بطری‌های پلاستیکی است. دیدن مناظری این‌چنینی حال اغلب ما را بد می‌کند. گاهی شاید به سرمان بزند که پیاده شویم و شروع کنیم به جمع کردن این پلاستیک‌های روئیده بر درخت و دشت و دمن. اما این کاری است که اگر نقطه آغازش مشخص است، نقطه پایانی ندارد. و حتی فکرش تن وران‌مان را به درد و لرزه می‌آورد، چرا که تا ابد می‌شود این کار را ادامه داد؛ پلاستیک‌ها همه جا هستند. در همه جا نفوذ کرده‌اند. دانشمندان البته خبرهای داغ‌تری هم دارند؛ در خون اغلب جانوران و حتی انسان‌ها، میکروپلاستیک دیده شده است. گویا داریم به سمتی می‌رویم که میکروپلاستیک‌ها، به یکی از گلبول‌های شناور در خون‌مان، بدل خواهند شد. چه کسی چنین فرگشتی برای موجودات زنده پیش‌بینی می‌کرد.
داستان اما سوی دیگری هم دارد: ما به‌شدت به مصرف پلاستیک عادت کرده‌ایم. با مردم جاهای دیگر دنیا کای ندارم اما خود ما ایرانی‌ها هر روز نفری بین پنج تا هفت کیسه یا بطری پلاستیکی مصرف و بعد آن‌ها را به‌صورت زباله روانه طبیعت می‌کنیم. البته پیشنهادهایی در زمینه حذف کیسه پلاستیکی شده است؛ مثلا استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای. حتی بعضی از فروشگاه‌ها، وقتی خرید مشتری به سقف خاصی می‌رسد به او یک کیسه پارچه‌ای هدیه می‌دهند. اما با توجه به خریدهای هفتگی و حتی ماهانه ما که معمولا حجم زیادی را هم در برمی‌گیرد، ما به تعداد زیادی کیسه پارچه‌ای نیاز داریم که هم زود کثیف می‌شوند و هم کوچک‌اند و زود پر می‌شوند و بیشتر مناسب خریدهای فانتزی و پوشاک و لوازم‌التحریر هستند تا موادی که شامل سبد غذایی خانواده می‌شود. این هم اشکالی ندارد اگر همت کنیم و حداقل با استفاده از دو سه کیسه پارچه‌ای، مقداری از مصرف پلاستیک را کم کنیم. حتی شده یک عدد در روز. همین خودش یک حرکت موثر و بزرگ است. ما با کم کردن یک کیسه پلاستیکی نه در روز بلکه در هفته می‌توانیم از مصرف حدود یک میلیارد کیسه پلاستیکی در سال جلوگیری کنیم و به این ترتیب نگذاریم 7هزار تن پلاستیک به طبیعت وارد شود.
وجود پلاستیک در طبیعت باعث می‌شود آب امکان نفوذ به خاک نداشته باشد و سیل‌های مصنوعی ایجاد شود که خسارت‌های فراوانی را به همراه دارد. پلاستیک‌ها از طریق رودخانهها و سیلابها وارد دریاها می‌شوند و مشکلات زیادی برای زیستمندان دریایی ایجاد می‌کنند
ماندگاری نزدیک به ابد!
بعضی‌ها می‌گویند مواد پلاستیکی ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال در طبیعت میمانند. مشاور مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری تهران البته میزان این ماندگاری را بیشتر از این‌ها می‌داند:«مواد پلیمری با ماندگاری حداقل 300 تا 1000سال ماده تجزیه‌‌ناپذیر محسوب می‌شوند، این مواد می‌توانند منشأ مخاطرات گسترده‌ای در محیط‌زیست شوند. در حالی‌که طول عمر مفید کیسه پلاستیکی در دست مصرف‌کنندگان اندک است و به بیش از 20دقیقه (12تا 20دقیقه) نمی‌رسد، اما سرعت تجزیه این ماده در طبیعت بسیار کند بوده و گاه زمانی بیش از 400سال برای تجزیه اغلب این کیسه‌ها نیاز است.» شهرام فیروزی هشدار می‌دهد:« اگر به همین منوال به مصرف این مواد ادامه دهیم به‌زودی تمام پهنه‌های طبیعت اعم از جنگل‌ها، دریاها و حتی بیابان‌ها از پسماند کیسه‌های پلاستیکی انباشته خواهد شد.»
به اعتقاد شهرام فیروزی، محصولات پلاستیکی علاوه بر گرمایش جهانی و ایجاد آلودگی بصری مناظر طبیعی، در معرض حرارت، نور خورشید، سرما و آب تغییر حالت داده و با نشت مواد شیمیایی جان تمام حیوانات، گیاهان و در نهایت انسان‌ها را به خطر می‌اندازند و باعث نفوذناپذیری و کاهش باروری خاک زمین‌های کشاورزی می‌شوند.
فیروزی می‌گوید: «بسیاری از کشورهای جهان با تعیین مالیات یا تصویب قانون منع استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مصرف این محصولات را در میان شهروندان خود به حداقل رسانده‌اند. در ایران هم می‌شود با وضع عوارض برای مصرف‌کنندگان و تمهیدات لازم برای افزایش میزان بازیافت و تشویق بخش خصوصی برای ورود به این حوزه آثار مخرب زیست‌محیطی این محصولات را کاهش داد.» فیروزی در ادامه به میزان شگفت انگیز مصرف ما ایرانی ها از مواد پلاستیکی چنین اشاره می کند:« با استفاده از تنها یک‌کیسه در هفته روزانه 3.5 میلیون تن پسماند در سراسر دنیا تولید می‌شود و ایران نیز با تولید بیش از 45هزار تن پسماند بیش از 1.2 درصد از تولید جهانی پسماند را در اختیار دارد. از سال 2013میلادی به بعد سالانه یک‌تریلیون کیسه پلاستیکی به‌عنوان دور ریز وارد چرخه مدیریت پسماند دنیا شده است. یعنی کشورهایی وارد مسئله بازیافت مواد پلاستیکی شده‌اند و حتی استفاده از نایلکس‌های پلاستیکی از ابتدای سال ۲۰۱۶میلادی در سراسر اروپا ممنوع شده است.»
پلاستیک و قاره کثیف هفتم!
انباشت پلاستیک در طبیعت به یکی از مواد مسموم کننده تنوع زیستی به ویژه پرندگان تبدیل شده است. این حیوانات به گمان یافتن غذا، تکههای پلاستیک را میخورند و مسموم می‌شوند. مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست می گوید:« وجود این میزان پلاستیک در طبیعت باعث می‌شود آب امکان نفوذ به خاک نداشته باشد و سیل‌های مصنوعی ایجاد شود که خسارت‌های فراوانی را به همراه دارد. پلاستیک‌ها از طریق رودخانهها و سیلابها وارد دریاها می‌شوند که در این شرایط مشکلات زیادی را برای زیستمندان دریایی ایجاد می‌کنند.»
محمد درویش چنین ادامه می‌دهد:«هفت نقطه از کره زمین در اقیانوس‌ها با انبوه زباله‌های حاوی یونیلیت، پلاستیک و مشتقات آن‌ها روبه‌رو است، در طول نیم قرن گذشته حجم بسیار زیادی از زباله‌ها در خشکی‌ها و رودخانه‌های منتهی به دریاها و اقیانوس‌ها رها شده‌اند که در نهایت به پهنه‌های آبی رسیده‌اند و موجب مرگ ۱,۵ میلیون آبزی و پرندگانی را که از آبزیان تغذیه می‌کنند، شده‌اند. ۳۰۰ گونه مهم از این آبزیان و پرندگان نیز در معرض انقراض قرار گرفته‌اند.»
متأسفانه ارزان بودن پلاستیک در ایران باعث شده مردم بی‌‌توجه به آثار مخرب این محصول، در هر خریدی از آن استفاده و لاجرم زمین را خفه کنند.باید تا دیر نشده ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی همه‌گیر شود
یکی عظیم ترین لکه‌های انباشت پلاستیکی، وسعتی ۳,۵ میلیون کیلومتر مربعی است در اقیانوس آرام و در بالادست جزیره هاوایی در غرب آمریکا که بیش از دو برابر مساحت ایران وسعت دارد و این روزها از آن به‌عنوان قاره هفتم یا قاره کثیف نام می‌برند.
زباله‌های این قاره به‌تدریج تکه تکه می‌شوند و حیوانات با تصور غذا، آن‌ها را میخورند. همین مسئله مرگ سالانه یک میلیون آبزی را به همراه دارد، البته این زباله‌ها به تدریج وارد چرخه غذایی انسان‌ها نیز می‌شود زیرا از ماهیان این دریاها و اقیانوس‌ها استفاده می‌کنیم.
سالانه 100 میلیون بشکه نفت برای تولید پلاستیک
بر اساس آمارها برای تولید پلاستیک در جهان سالانه 60 تا 100 میلیون بشکه نفت مصرف می‌شود، این در حالی است که نفت یک ماده ارزشمند است و نباید به این راحتی دور ریخته شود.
امروز مصرف بی‌رویه و بیش از حد پلاستیک ضربان قلب زمین را کند و کندتر کرده و تنها راه نجات زمین استفاده از کیسه‌های سازگار با محیط‌زیست است که تولید آن‌ها در کشورما چندان رواج ندارد و بسیار کم است، در حالی‌که این کیسه‌های سازگار در صورت قرار گرفتن در محیط غیرسمی، در کمتر از یک سال با تابش نور خورشید تجزیه می‌شوند و آثاری از خود بر جای نمی‌گذارند، اما بیشتر کیسه‌های پلاستیکی برای تجزیه کامل به 1000 سال زمان نیاز دارند و عمر آن‌ها بیش از 10 برابر عمر انسان است.
متأسفانه ارزان بودن پلاستیک در ایران باعث شده مردم بی‌‌توجه به آثار مخرب این محصول، در هر خریدی از آن استفاده و لاجرم زمین را خفه کنند. باید تا دیر نشده ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی همه‌گیر شود.
باید به عنوان انسان‌هایی مسئول مدام آمار و ارقام مربوط به مصرف و تولید مواد پلاستیکی را چک کنیم و برای‌مان مهم باشد. بر اساس آمار موجود جمعیت جهان تا سال ۱۴۰۴ نزدیک به 10 میلیارد نفر و در ۱۴۱۴ از مرز ۱۰ میلیارد نفر می‌گذرد. باید بدانیم زمین تحمل روند تخریب کننده تکنولوژی را ندارد. در سطح سیاره، قشری نازک از نفت و فرآورده‌های آن کشیده شده است، شیوع پدیده پلاستیک در سطح زمین، اصطلاح «تمدن پلاستیکی» را از سوی کارشناسان رقم زده است و هم چنان که اشاره شد دانشمندان نام توده‌های شناور زباله در دریاها و اقیانوس‌ها را «قاره هفتم پلاستیکی» نامیده‌اند. قاره‌ای مرگبار از جنس زباله‌های پلاستیکی ساخته شده به دست انسان، که آینده زندگی سازنده‌اش را به نابودی می‌کشاند.
دیدگاه تان را بنویسید