سیطره ویلانشینان بر بافت روستاها و زندگی بومیان لواسانات، شرایط تبعیض‌آمیزی رقم زده است
شکاف ژرف طبقاتی و چندپارگی فرهنگی در بیخ گوش پایتخت
نجمه رحمتی
درحالی که سال‌هاست به علت طرح هادی روستایی اجازه ساخت و ساز و ترمیم بنا در حریم ۱۵۰ متری رودخانه وجود ندارد و روستاییان به دلیل عدم به روزرسانی طرح هادی با مشکلات بسیاری درخصوص ساخت و ساز مواجه هستند؛ غیربومیان مرفه با خرید زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها به صورت مجاز و غیرمجاز سال‌هاست که در مناطق خوش‌آب و هوای روستایی شمال تهران اقدام به ساخت و ساز ویلاهای لاکچری کرده و علاوه بر تخریب محیط زیست و مشکلات فرهنگی و اجتماعی که برای روستاییان ایجاد می‌کنند، باعث ایجاد حس تبعیض و عدم برابری در بین بومیان و غیربومیان روستا می‌شوند.
ویلاسازی‌ها باعث از بین رفتن باغات ما می‌شود
«مجید باباخانی» دهیار روستای علایین در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره مشکلات این روستا با توجه به احداث ویلاهای لاکچری و تفاوت‌ها و تبعیض‌ها در این منطقه گفت: ما از لحاظ قانون حق نداریم به خارج از محدوده سرویس دهیم. این افراد گاهی اوقات با استفاده از دوست و آشنا جواز ساخت و ساز می‌گیرند و با اینکه بدون جواز اقدام به ساخت و ساز می‌کنند، ما مجبور به خدمات‌رسانی به این افراد می‌شویم.
وی ادامه داد: در واقع وقتی یک باغی تبدیل به ویلا و منطقه مسکونی می‌شود هم نیاز به راه دارد و هم باید پسماند آن جمع‌آوری شود و هم نیاز به آب و برق و گاز دارد و ما مجبور هستیم خدمات دهی به این‌ها داشته باشیم و باید از منابع روستا کاهش دهیم و به این‌ها خدمات دهیم. به طور مثال ما اگر یک منبع آب داریم که ۴۰ هزار لیتر جای می‌گیرد و برای روستا است، باید به این ویلاها نیز خدمات‌رسانی دهیم و باید سهمیه‌بندی کنیم. اگر پسماند جمع‌آوری نشود، وضعیت بدی ایجاد می‌شود و بنابراین باید جمع‌آوری کنیم.
دهیار روستای علایین با بیان اینکه این ویلاسازی‌ها باعث از بین رفتن باغات ما می‌شود، تصریح کرد: هیچ‌کدام از این‌ها حاضر نیستند در داخل بافت روستایی ویلاسازی کنند و تمایل دارند در باغات و زمین‌های هزار متری و ۵ هزار متری زمین بخرند و ویلاسازی کنند که این امر باعث از بین رفتن باغات می‌شود.
باباخانی با اشاره به مشکلات فرهنگی که به دلیل حضور افراد غیربومی در روستا ایجاد می‌شود، تصریح کرد: از لحاظ فرهنگی نیز با مشکلاتی مواجه هستیم. الان روستاهای لواسان با تهران فاصله‌ای ندارد و فرهنگ‌شان مانند تهران شده است، اما ما گزارش‌های زیادی داریم که صدای ضبط و موسیقی این ویلاها اجازه نداده است مردم تا صبح بخوابند. البته بالاخره ویلاداران هم هزینه کرده‌اند و می‌خواهند لذت ببرند اما کشاورز می‌خواهد صبح زود به سر زمین برود و صدای موسیقی و... اجازه استراحت به کشاورز را نمی‌دهد. گاهی اوقات هم متاسفانه یک باغ را تبدیل به سالن عروسی کرده‌اند و این واقعا برای اهالی مشکلات زیادی را ایجاد کرده است و هر هفته پنجشنبه و جمعه معمولا تا نزدیک صبح سر و صدای زیادی دارند و ما به هرجا می‌گوییم توجهی نمی‌شود.
وی ادامه داد: این‌هایی که به لواسانات می‌آیند زمین را خیلی گران نمی‌خرند در واقع یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که زمین‌های کشاورزی ما بزرگ نیست یعنی زمینی که از طریق ارث از پدر به پسر رسیده است از ۵ هزار متر، هزار متر ارث برده است و آن هزار متر الان به سیصد متر رسیده است .بنابراین زمین‌های کشاورزی آنقدر بزرگ نیست که بتوان در آنها کشاورزی کرد و از همین‌رو اهالی این زمین‌ها را می‌فروشند، چراکه خاصیتی برای کشاورز ندارد چون نمی‌توانند کشاورزی داشته باشند و خارج از بافت است و برای بومیان اجازه ساخت و ساز در خارج از بافت صادر نمی‌شود و مقاومت‌های زیادی با ساخت و ساز بومیان در خارج از بافت می‌شود. این غیربومی‌ها هستند که می‌توانند با هزینه‌هایی که انجام می‌دهند در خارج از بافت بسازند و زندگی کنند. در واقع قانون اجازه ساخت‌وساز در خارج از بافت را نمی‌دهند، اما این افراد مجوز می‌گیرند. این زمین‌ها به قیمت بالا هم خریداری نمی‌شود و بعد از ساخت و ساز چندین برابر قیمت پیدا می‌کند.
به بومیان اجازه ساخت و ساز نمی‌دهند
باباخانی خاطرنشان کرد: بیکاری متاسفانه زیاد است و اکثر افرادی که در روستا اقدام به ساخت و ساز می‌کنند از افراد بومی استفاده نمی‌کنند، بلکه از اتباع استفاده می‌کنند غیرمجاز و مجاز هم اصلا مهم نیست و به این افراد کار می‌دهند و آنها را سرایدار می‌کنند و اینگونه نیست که یک آورده‌ای برای روستا داشته باشد و روستایی هم سودی ببرد. روستایی هیچ سودی که بابت فروش نمی‌برند، املاک ضرر هم می‌کنند و از روی ناچاری برخی از افراد اقدام به فروش زمین می‌کنند، چراکه زمین‌های کشاورزی الان دیگر خرد شده است و وقتی به خود ما اجازه ساخت و ساز نمی‌دهند بنابراین برخی مجبور به فروش می‌شوند و از این جا می‌روند.
وی با اشاره به ضررهایی که این نوع ساخت و سازها به محیط زیست روستا وارد می‌کند، گفت: براساس قانون باید ۱۵۰ متر حریم رودخانه در ساخت و سازها مورد توجه قرار بگیرد، حال اگر یک بومی، دیواری را در این حریم بسازند، فورا دستگاه‌های مربوطه می‌آیند و دیوار را تخریب می‌کنند، اما ویلا را بر رودخانه می‌سازند و جلوی آنها را نمی‌گیرند.
باباخانی با بیان اینکه مجوز ساخت و ساز در خارج از بافت از سوی بخشداری و شهرداری ارائه می‌شد، گفت: البته در حال حاضر سخت‌گیری‌های بسیاری در ارائه مجوز می‌شود و همه این ساخت و سازها در گذشته بوده است، البته من می‌دانم الان در بخشداری اصلا مجوز نمی‌دهند شهرداری هم مجوزی نمی‌دهد، اما وقتی می‌خواهیم جلوی کار آنها را بگیریم می‌بینیم که مجوز دارند اما اگرخارج از بافت اشکال دارد و نباید باغات از بین برود دیگر نباید بین بومی و غیربومی تفاوتی قائل شد. این که به هر شخصی یک نوع نگاه می‌شود برای ما مشکل ایجاد کرده است. بومی زمین خود را می‌فروشد تا بتواند با پول آن برای خود کاری را ایجاد کند، در واقع از سر نیاز این کار را می‌کند.
به گفته وی ۴۴ تا ۴۵ خانوار در روستای علایین زندگی می‌کنند و شغل روستاییان این روستا باغداری بود که در حال حاضر بخش کمی از باغات باقی مانده و از بین رفته است.
به گفته دهیاران روستاهای شمال تهران با توجه به بافت سنتی و مذهبی روستاها حضور غیربومیان در این روستاها بیشتر باعث ایجاد مشکلات فرهنگی شده است.
تغییر کاربری باغات و مسدود کردن راه آب
«احسان برهانی» دهیار روستای ایرا درباره مشکلات فرهنگی ایجاد شده به دلیل ویلاسازی‌ها در این روستا گفت: در یک روستا اکثر افراد با هم فامیل هستند و خلق و خوی همدیگر را می‌شناسند، اما وقتی یک قطعه زمین از این روستا به فروش می‌رسد و یک شخص غیر وارد روستا می‌شود به ویژه سمت ما که افراد وابستگی فرهنگی‌شان را همچنان از قدیم دارند، حضور افراد غیر بومی در روستا باعث ناسازگاری می‌شود. به طور مثال در روستا مراسم عزاداری برپاست، اما در یک ویلا مراسم جشن و سرور برپاست.
اکثر افرادی که در روستا اقدام به ساخت‌وساز می‌کنند از افراد بومی استفاده نمی‌کنند، بلکه از اتباع استفاده می‌کنند غیرمجاز و مجاز هم اصلا مهم نیست و به این افراد کار می‌دهند،آنها را سرایدار می‌کنند و اینگونه نیست که آورده‌ای برای روستا داشته باشد و روستایی هم سودی ببرد
وی با اشاره به تغییر کاربری باغات به دلیل ویلاسازی‌ها گفت: در روستای ما باغ‌ها پشت سرهم قرار دارد و این باغ‌ها بدون اینکه دیواری و فنسی باشد در کنار هم قرار دارد و اتوماتیک‌وار باغداران می‌دانند که چه زمانی باید باغ را آبیاری کنند. مسیر جوی آب از کجاست. این موضوعاتی است که سال‌ها باغداران به صورت روزانه و روتین انجام می‌دادند و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌شده است، اما وقتی یک غریبه وارد روستا می‌شود و یک باغ تبدیل به ویلا می‌شود، یک روز می‌بینیم که دیوار بین باغ کشیده شده است و این چالشی را در روستا ایجاد می‌کند و کلی شکایت در پی دارد. در واقع یک سری از مشکلات ما در روستا بر این موضوعات است.
برهانی با اشاره به صدماتی که ساخت و ساز ویلاها به باغ‌ها وارد می‌شود، گفت: به طور مثال وقتی می‌خواهند سیمان یا مصالح ساختمانی را بیاورند به طبیعت روستا صدمه وارد می‌کند. اهالی روستا توقع دارند اگر کسی در روستا ویلایی می‌سازد یک آورده هم برای روستا داشته باشد، یک چراغی در روستا روشن شود، اما این موضوعات هم وجود ندارد و ویلادار فقط پنجشنبه و جمعه برای تفریح به روستا می‌آید و بعد می‌رود در حالی که اگر سیلی اتفاق بیفتد تا جهاد کشاورزی بیاید و کمکی بکند یک فصل کشاورزی تمام شده است و خود اهالی و کشاورزان به هم کمک می‌کنند و خیری پیدا می‌کنند و مسیرها را درست می‌کنند و مشکلات را حل می‌کنند، اما از غیربومیان نمی‌توان چنین چیزی را انتظار داشت. البته در منطقه لواسان که بدنه مذهبی وجود دارد، بیشتر مشکلات فرهنگی ایجاد شده است.
این دهیار خاطرنشان کرد: آب در روستای ما در محدوده بافت روستا است و متفاوت است از روستای نیکنام ده و مابقی روستاها و آنها روستاهای بزرگ هستند و ممکن است از این موضوع استقبال کنند، اما ما چون آب دست خودمان است و همه افراد هم بومی هستند این اتفاقا برای ما معضل می‌شود و مواردی داشته‌ایم که خیلی اوقات یک فردی شبانه لوله‌ای را کنده و یک انشعاب آب برای خودش کشیده است و ما چند ماه بعد فهمیده‌ایم. یا انشعابات برق را می‌گیرد و ترانس برق پر می‌شود و بعد اگر بومی بخواهد یک انشعاب بگیرد، شرکت برق می‌گوید ظرفیت پر شده و باید بابت یک ترانس جدید پول پرداخت کنید. مثلا جاده بسته شده و ما هیچ کمکی از سوی این افراد نمی‌بینیم.
او ادامه داد: جاده اصلی مشخص است که با هماهنگی اداره راهداری بازگشایی می‌شود، اما جاده‌های فرعی به نوعی برای استفاده شخصی روستاییان است و اینجا روستاییان با هم همکاری می‌کنند و مسیر را باز می‌کنند، اما ویلاداران در این زمینه اصلا کمک نمی‌کند و در هزینه پرداخت لودر که برای بازگشایی استفاده می‌شود کمکی نمی‌کند و برعکس با ستاد بحران و فرمانداری تماس می‌گیرید که راه بسته است و چرا نمی‌آیید باز کنید و متوقع هم هست، حالا راه یک جاده خاکی یک کیلومتری است که اصلا در فصل زمستان نمی‌شود تردد کرد و بومیان که در بافت روستا منزل دارند، می‌دانند که در زمستان این مسیر بسته است همیشه و انتظاری از کسی ندارد که این راه را باز کند.
«مجید باباخانی»، دهیار روستای علایین درباره مشکلات این روستا با توجه به احداث ویلاهای لاکچری و تفاوت‌ها و تبعیض‌ها در این منطقه گفت: ما از لحاظ قانون حق نداریم به خارج از محدوده سرویس دهیم. این افراد گاهی با استفاده از دوست و آشنا جواز ساخت و ساز می‌گیرند و با اینکه بدون جواز اقدام به ساخت و ساز می‌کنند، ما مجبور به خدمات‌رسانی به این افراد می‌شویم
برهانی تصریح کرد: البته روستاهایی که بزرگتر هستند، مسائل‌شان تفاوت دارد و آنها بیشتر همین چالش‌های فرهنگی و اختلافات ملکی را دارند، اما در روستاهایی مانند روستاهای ما این چالش‌ها هم اضاف می‌شود و همکاری نمی‌کنند و توقع هم دارند.
وی درباره مراکز درمانی و مدرسه در این روستاها گفت: یک مرکز بهداشت از قدیم داشته‌ایم و یک مدرسه تقریبا تا اواخر دهه ۷۰ نیز دایر بود، اما روستای ما کشاورز بودند، اما در برهه‌ای اهالی روستا صنعت‌گری و تراشکاری رفتند و کم کم به تهران آمدند و کار کردند و این باعث شد که در اوایل دهه ۸۰ یک مهاجرت عجیب غریب به تهران داشته باشند و این دلیلی شد که مدرسه متروکه مانده است، خانه بهداشت هم داریم، اما متروکه است. البته ما به دنبال این بودیم که این خانه را احیا می‌کنیم و در حد یک روز یک بهورز به ما بدهند، اما هنوز محقق نشده است.
برهانی تصریح کرد: ما حتی به دنبال این بودیم که در مدرسه بتوانیم کارآفرینی ایجاد کنیم. روستای ایرا در ابتدای ورودی دشت لار قرار دارد و از مسیر اصلی گردشگری و عشایر است، اما متاسفانه برخلاف روستای پلور که بعد از امام زاده هاشم است، ما اصلا نتوانستیم در این زمینه اقدام کنیم. تا سال ۹۲ الی ۹۳ راحت‌تر می‌شد این کار را انجام بدهیم اما نگاهی به این موضوع نداشتند، الان هم هزینه‌ها بسیار سنگین است و نمی‌توان این کار را به راحتی انجام داد. مگر اینکه سرمایه‌گذاری وارد شود و طرح هم در اختیار وزارت گردشگری داده‌ایم اما متاسفانه هیچ اقدامی نشده است.
وی با اشاره به تبعیض‌ها در روستا گفت: این نگاه‌ها خودش را به اشکال مختلف نشان می‌دهد به طور مثال ورثه هستند و می‌خواهند انشعاب جداگانه داشته باشند اگر انشعابی بخواهند اضافه کنند یا یک اتاق به خانه‌شان بخواهند اضافه کنند، اجازه نمی‌دهند و همیشه اولین موضوعی که اهالی روستا درخصوص آن گلایه دارند و مطرح می‌کنند همین موضوع است.
برهانی با بیان اینکه ساخت و ساز ویلاها برای سال ۹۷ الی ۹۸ است و از آن زمان به بعد دیگر ساخت و ساز ویلایی به آن صورت نداشته‌ایم، تصریح کرد: همیشه ابراز نارضایتی از سوی اهالی روستا وجود دارد و این مطالبه برای آنها وجود دارد که آنها که چند نسل در این روستا بوده‌اند اجازه اضافه کردن یک انشعاب را ندارند، اما برخی‌ها می‌توانند از خارج روستا بیایند و در اینجا ساخت و ساز داشته باشند. هر چقدر هم که بگوییم ما مجوز نداده‌ایم باز هم این نارضایتی از سوی اهالی وجود دارد.
ویلاسازی‌ها باعث از بین رفتن باغات روستاییان می‌شود. هیچ‌کدام از غیربومی‌ها حاضر نیستند در داخل بافت روستایی ویلاسازی کنند و تمایل دارند در باغات و زمین‌های هزار متری و ۵ هزار متری زمین بخرند و ویلاسازی کنند که این امر باعث از بین رفتن باغات می‌شود
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره مشکلاتی که به واسطه حضور اتباع در روستاها اتفاق می‌افتد، گفت: اتباعی که در روستا هستند، گاهی اوقات می‌آیند در باغداری کمک می‌کنند و بخشی از آنها حالت سرایدار هستند و با خانواده‌هایشان در ویلاها زندگی می‌کنند. در مواردی شاهد دعواهایی هستیم که بین خودشان است و به روستا کشیده می‌شود. داخل بافت اتباعی هستند که به واسطه باغداران ما آنها را می‌شناسیم، اما آن‌هایی که بیرون باغ هستند و ویلانشینان می‌آورند، ما آنها را نمی‌شناسیم.
وی با اشاره به سایر مشکلات روستا ادامه داد: یکی از موضوعاتی که در حال حاضر در منطقه وجود دارد موضوع جاده است، البته قول‌هایی داده‌اند اما جاده از ۲۰ سال پیش دست نخورده است و نیاز به روکش آسفالت دارد، البته از سمت فرمانداری گفته‌اند که در حال انجام است.
برهانی با اشاره به طرح هادی تصریح کرد: طرح هادی برای روستاها وجود دارد و بیشتر روستاها مانند روستای ما درگیر طرح هادی هستند از سال ۸۵ این طرح مصوب شده است و هر ۱۰ سال به ۱۰ سال باید مورد بازنگری قرار می‌گرفت که این کار نشده است. این زمینه ساز تخلف است به طور مثال یک زمین ورثه‌ای که باید بین وراث تقسیم شود و نیاز است که در نقشه مشخص و تفکیک شود از سال ۸۵ تغییرات زیادی در روستا ایجاد شده است، اما بازنگری در این طرح صورت نگرفته است و ما باید از قانون تبعیت کنیم. الان در روستا ۳۲ الی ۳۳ درخواست ساخت داریم، اما نمی‌توانیم به دلیل مشکلات طرح هادی و مغایرت با آن اجازه ساخت و ساز بدهیم. از سوی دیگر نمی‌توانیم برخورد قهری هم داشته باشیم، با توجه به شرایط اقتصادی افراد می‌بینند که اگر الان نسازند و جواز ساخت برای آنها صادر نشود، هر روز قیمت ساخت و ساز برایشان افزایش پیدا می‌کند و از همین رو برای ساخت و ساز صبر نمی‌کند و اقدام به ساخت و ساز می‌کنند. وقتی جلوی ساخت و ساز را می‌گیریم دوباره بحث ویلاسازی‌ها مطرح می‌شود که چرا آنها می‌توانند، اما بومی‌ها نمی‌توانند بسازند.
دورهمی‌های ویلاداران و صدای بالای موزیک و اعتراض روستاییان
«محمدرضا تیمورخواه» دهیار روستاهای پورزند وسطی و پورزند سفلی درباره حضور غیربومیان و ویلاداران در روستاها گفت: یکی از مسببان اصلی که باعث ویلاسازی‌ها در روستاهای شمال تهران است اهالی هستند، باتوجه به اینکه قیمت املاک بالارفت برخی از اهالی این روستاها اقدام به فروش زمین‌های خود کردند، وقتی هم ملکی فروخته می‌شود، قاعدتا ساخت و ساز هم ایجاد می‌شود که این کار هم اتفاق افتاده است و افراد غیربومی به اصطلاح اهالی این روستاها بیشترین کمک را به روستاها از نظر اقتصادی می‌کنند. اگر توسعه شبکه برق اتفاق می‌افتد غیربومی‌ها کمک به ایجاد این شبکه می‌کنند.
وی با اشاره به برخی مشکلات منطقه امه داد: پنجشنبه و جمعه‌ها با توجه به دورهمی‌هایی که ویلاداران دارند و موزیک با صدای بلند گوش می‌دهند و برخی از اهالی نسبت به این موضوع اعتراض دارند.
وی با بیان اینکه من اهل پورزند نیستم، اما براساس واقعیت‌ها صحبت می‌کنم و تعصبی را که یک بومی دارد من آن تعصب را ندارم، گفت: وقتی اهالی زمینی را به یک فرد غیربومی می‌فروشند باید تبعات آن را بپذیرند. برخی از روستاهای اینجا چند سال است که آباد شده و راه برای آنها ایجاد شده است و همان کسانی که غیربومی بوده‌اند در این جا سرمایه‌گذاری کرده‌اند و می‌دانند که اگر راه و آب و جاده و به این منطقه بیاید ملک‌شان رشد می‌کند.
این دهیار خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه روستای پورزند یک روستای مهاجر‌پذیر است معتقدم که باعث ارتقای فرهنگ می‌شود از سوی دیگر اهالی روستاها هم به تهران مهاجرت کرده‌اند و در تهران زندگی می‌کنند و چون نزدیک تهران هستند، اختلاف فرهنگی زیادی وجود ندارد.
دیدگاه تان را بنویسید