جازموریان؛ باتلاقی که بیابان شد

باتلاق جازموریان در جنوب کرمان ماه‌هاست بی‌آب مانده و بستر این حوضه آبریز به بیابانی بی‌آب و علف تبدیل شده است.

به گزارش مهر، جازموریان در جنوب استان کرمان قرار گرفته است و بزرگترین حوضه آبریز در استان کرمان محسوب می‌شود، این باتلاق بین دو استان کرمان و سیستان و بلوچستان قرار دارد که در گذشته از بمپور در سیستان و بلوچستان و هلیل رود در استان کرمان تغذیه می‌شده است. اما ماه‌هاست از این دو رودخانه آبی به سمت جازموریان جاری نشده است، بستر باتلاق جازموریان به کلی خشکیده است و به بیابانی تبدیل شده که در آن شترهای عشایر چرا می‌کنند.

هیچ آبی در جاموریان وجود ندارد

۳۵ هزار و ۳۹۰ کیلومتر مربع وسعیت این باتلاق است که در این وسعت هم اکنون حتی یک مترمربع نیز آب وجود ندارد.

خشکسالی بی سابقه در استان کرمان و سیستان و بلوچستان موجب شده در اکثر شهرستانهای جنوبی استان که هر سال یک یا دو سیلاب را تجربه می‌کردند در سال آبی جاری حتی ۱۰ میلیمتر نیز بارندگی روی ندهد. هر چند که قرار بود از طرح‌های احیای سایر حوضه‌های آبریز از جمله دریاچه ارومیه برای احیای باتلاق استفاده شود اما عملاً دیگر حوضه‌های آبریز نیز روزگار بهتری ندارند

این مساله موجب شده بسیاری از گونه‌های جانوری وگیاهی نیز از بین بروند و نمی‌توان دور نمایی برای باتلاق جازموریان در نظر گرفت.

هر چند که قرار بود از طرح‌های احیای سایر حوضه‌های آبریز از جمله دریاچه ارومیه برای احیای باتلاق استفاده شود اما عملاً دیگر حوضه‌های آبریز نیز روزگار بهتری ندارند.

در باتلاق جاموریان هیچ کار عملی برای احیا صورت نگرفته است و تنها طرح‌های مطالعاتی بی ثمری انجام شد که هیچ گاه به مرحله ایده برای عملیاتی شدن نیز نرسیدند. یکی از مهمترین عواملی که موجب خشکیده شدن این باتلاق شده است سد سازی بر روی هلیل رود در جیرفت و بمپور در استان سیستان و بلوچستان است.

آبی برای حق آبه نیست

عدم رهاسازی حق آبه این باتلاق در حالی روی می‌دهد که به دلیل فاصله زیاد سدها تا باتلاق و خشک شدن بستر رودخانه‌ها حتی در صورت رها سازی حق آبه آب جذب زمین می‌شود و به باتلاق نمی‌رسد. از سوی دیگر برداشتهای بی رویه آب از سفره‌های آب زیر زمینی در اطراف باتلاق موجب شده سطح آب در دشت‌های اطراف این باتلاق نیز به شدت کاهش یابد و همین امرو در شهرستانهای جنوبی کرمان و در روستاهای اطراف باتلاق موجب ترک خوردگی‌های بزرگ زمین شده است بطوریکه برخی از خانه‌های مردم نیز دیگر قابل سکونت نیستند.

همچنین ساخت و سازهای کوچک آبخیزداری بر روی رودخانه‌ها فصلی در اطراف باتلاق نیز مزید بر علت شده است و هیچ آبی از این رودخانه‌ها نیز وارد باتلاق نمی‌شود و سطح رطوبت منطقه به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.

مشکل دیگر عدم بارندگی در جنوب کرمان است، بطوریکه در بسیاری از شهرستانهای اطراف باتلاق حتی یک میلیمتر باران نیز بر زمین نباریده است.

تغییرات اقلیمی گسترده

مریم سلاجقه، کارشناس هواشناسی استان کرمان در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: در کنار عدم بارندگی و کاهش شدید نزولات آسمانی که نسبت به سال گذشته کمتر نیز شده است تغییرات اقلیمی مشکلات بسیاری را برای محیط زیست ایجاد کرده است.

وی عنوان کرد: شاهد افزایش دما در منطقه نیز هستیم بطوریکه در صورت بارندگی نیز آب‌های موجب تبخیر می‌شوند.

وی گفت: طی سال‌های گذشته شاهد سیلاب در جنوب کرمان بودیم اما در سال گذشته عملاً سیلاب در این مناطق روی نداده است در گذشته همین سیلابها در جازموریان جمع می‌شود و عامل اصلی آبگیری بود.

وضعیت جازموریان به حدی نا مطلوب شده است که حالا ۲۵ درصد از ریزگردهای ایران را ناشی از بستر این باتلاق می‌دانند و در صورت ادامه این وضعیت استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان بیشتر درگیر ریزگردها خواهند شد.