اربعین امسال چقدر هزینه خواهد داشت؟

سعیده علیپور

کمتر از یک ماه به اربعین مانده و این روزها خبرهای فراوانی درخصوص چگونگی انجام راهپیمایی اربعین امسال و ارائه تسهیلات اختصاصی به زائران منتشر می‌شود. خبرهایی که برخی از آنها عجیب و واکنش‌برانگیز است. 

برخی با اشاره به دولتی شدن جریان اربعین از هزینه‌های فراوان آن از خزانه بیت‌المال برای گروهی محدود انتقاد و برخی دیگر از تسهیلات شبهه‌ناک برای انجام یک فریضه مستحب گلایه می‌کنند

در همین روزهای اخیر گمرک کشور اعلام کرد که سهمیه کالاهای اساسی مورد نیاز موکب‌ها در ایام اربعین بیش از ۳۰ هزار و ۵۰۰ تن مواد غذایی شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، تخم مرغ، برنج، روغن خوراکی، سیب‌زمینی، پیاز، آرد، شکر، و قند است که به زودی از داخل کشور به عراق ارسال خواهد شد. همچنین ۸۰۰ هزار لیتر بنزین برای ارائه خدمات بهتر به زائران اربعین به عراق در نظر گرفته شده است. این موضوع از دید بسیاری در کنار ارسال ۴۰۰ تن دارو، بیش از 80 آمبولانس، اینترنت رایگان، اعطای وام 10 میلیون تومانی برای زائران، اختصاص 200 هزار دینار به هر مسافر از سوی دولت، با نرخی کمتر از بازار آزاد و نیمه تعطیل شدن دوایر دولتی در برخی از شهرها در ایام اربعین، بریز و بپاش از اموال عمومی ارزیابی شده است.

این واکنش‌ها در روزهای اخیر با انتشار تصویری از اطلاعیه وزارت کار درباره امتیازات ویژه سفر اربعین برای خانواده‌های این وزارت‌خانه به اوج خود هم رسید.

عبدالرضا داوری، مشاور سابق محمود احمدی‌نژاد، در توئیتر با انتشار این تصویر نوشت: «به پرسنل وزارت رفاه و سازمان‌هایش، ۳ روز مرخصی تشویقی، ۵ میلیون تومان کمک هزینه و یک میلیون تومان برای هریک از اعضای خانواده، جهت اعزام به راهپیمایی اربعین پرداخت می‌شود».

به گفته او اگر فقط ۲۰ درصد از پرسنل وزارت رفاه به راهپیمایی اربعین بروند، بار مالی آن برای دولت ۸۵۰ میلیارد تومان خواهد بود!

این تصویر هر چند مربوط به وزارت کار بود، اما برخی از کاربران فضای مجازی مدعی شدند که سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دیگر هم در این ایام حتی اگر تسهیلات مالی ارائه ندهند، موظفند تا مرخصی‌های بی‌حساب و کتابی ارائه کنند. بسیاری تقبل این بار مالی از سوی دولت با رضایت و فراغ بال را با شیوه رفع کمبودها و تنگناها و رنج مردمان در مناطق محروم کشور مثل سیستان و بلوچستان مقایسه کرده و این رفتار دوگانه دولت در ارائه تسهیلات به شهروندان ایرانی را تفرقه‌افکن و سبب تشدید هر چه بیشتر نارضایتی مردم به خصوص در مناطق محروم کشور دانستند.

اختصاص 200 هزار دینار  به هر مسافر

هرچند رسانه‌‌های دولتی سال‌ها در خصوص مقبولیت ایران در نزد مردم عراق و پذیرش اسکناس ایران از سوی عراقی‌‌ها داد سخن می‌دادند، اما چند سالی است که ایرانی‌‌ها برای تردد در عراق بدون دلار یا دینار مقبولیتی برای مردم کشور همسایه ندارند. در چند سال اخیر اختصاص دلار و یورو به زائران؛ بسیاری از اصولگرایان تند و تیز مخالف غرب را به گلایه وامی‌داشت. آنها از این موضوع انتقاد داشتند که جمهوری اسلامی که پرچم از رسمیت انداختن ارز آمریکایی را برافراشته، چرا به زائران اربعین دلار می‌دهد. به همین دلیل امسال برای جلوگیری از جریحه‌دار شدن احساسات این گروه، دولت انقلابی تصمیم بر ارائه دینار به زائران گرفت.

محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی گفت که از امسال به جای یورو و دلار، به زائران اربعین ۲۰۰ هزار دینار پرداخت خواهد شد.

ارسال ۳۰ هزار و ۵۰۰ تن مواد غذایی،۸۰۰ هزار لیتر بنزین،۴۰۰ تن دارو، بیش از 80 آمبولانس، اینترنت رایگان، اعطای وام 10 میلیون، اختصاص 200 هزار دینار به هر مسافر، نیمه تعطیل شدن دوایر دولتی و ده‌ها مورد مشابه؛  بریز و بپاش برای سفر زیارتی گروهی از مردم، از اموال عمومی نیست؟

۲۰۰ هزار دینار عراقی امسال به‌عنوان سهمیه ارز اربعین هر زائر اختصاص پیدا می‌کند و با اینکه قیمت دینار در بازار آزاد طی این روز‌های به حدود 39 تومان رسیده است، بنا شده دینار دولتی با نرخ ۳۴.۸ تومان به عنوان سهمیه ارز اربعین درنظر گرفته شود.  در حالی که 200هزار دینار با نرخ آزاد حدود هفت میلیون و ۷۲۰ هزار تومان خواهد شد، با ارز دولتی به شش میلیون و ۹۶۰ هزار تومان تقلیل پیدا می‌کند که ۷6۰ هزار تومان کمتر از همین مقدار دینار با نرخ آزاد است.

با توجه به اعلام سیدمجید میراحمدی، معاون امنیتی وزیر کشور و رئیس ستاد مرکزی اربعین، امسال چهار میلیون زائر ایرانی برای شرکت در این مراسم عازم عراق خواهند شد، بانک‌های ایران حداقل ۸۰ میلیارد دینار عراقی معادل 31 هزار میلیارد تومان به زائران پرداخت خواهند کرد. از این مبلغ رقمی معادل 3هزار میلیارد تومان تسهیلات دولت از اموال عمومی برای زائران اربعین تنها در بخش ارزی در نظر گرفته شده است.

اعطای وام شبه‌ناک به زائران اربعین

امسال در حالی بانک‌‌ها از ارائه وام 10 میلیونی به زائران خبر دادند که سال پیش این وام 5 میلیون تومان بود. پرداخت این تسهیلات از سوی بانک‌‌ها هر چند از منظر عده‌ای، روش دولتمردان برای تسهیل این سفر و ترغیب مردم و بزرگتر شدن مانور سیاسی اربعین ارزیابی شده اما از سوی برخی متشرعین مصداق ربا تلقی شده است. حتی یک روحانی در برنامه زنده شبکه استانی یزد در واکنش به این وام اعلام کرد که «با پول حرام وام بانکی نمی‌توانید مردم را به اربعین بفرستید؛ این پول شرعا حرام است. الزامی نیست انسان با پول حرام به این سفر مستحب برود». دلیل حرام دانستن این وام، سود 23 درصدی و بازپرداخت شش ماه‌‌ آن است.

موضوعی که دبیر و سخنگوی شورای فقهی بانک مرکزی به آن واکنش نشان داد و اعلام کرد که تسهیلات اربعین که توسط شبکه بانکی اعطا می‌شود در قالب عقد مرابحه بوده و اساساً هیچ شبهه‌ای مبنی‌بر پرداخت این تسهیلات در قالب قرض به شرط قرض و ربا وجود ندارد.

برخی تقبل بار مالی فراوان برگزاری مراسم اربعین از سوی دولت را با شیوه رفع کمبودها در مناطق محروم مقایسه کرده و این رفتار دوگانه دولت در ارائه تسهیلات به شهروندان ایرانی را تفرقه‌افکن و سبب تشدید هر چه بیشتر نارضایتی مردم می‌دانند

در این میان برخی معتقدند که هر چند شبهه با ادله در خصوص وام زیارت اربعین رفع شده است، اما نمی‌توان به سایر امکاناتی که از بخش عمومی برای شمار محدودی از مردم هزینه می‌شود بی‌توجه بود. بسیاری این سوال را مطرح می‌کنند؛ در حالی که مردم در شهرهای مختلف سیستان و بلوچستان، خوزستان و برخی دیگر از نقاط کشور با مشکلاتی مثل کمبود آب و سوءتغدیه دست به گریبانند و در حالی که در جدیدترین گزارش فائو وضعیت سوء تغذیه مردم ایران در میان 167 کشور جهان رتبه 90 را به خود اختصاص می‌دهد؛ آیا می‌توان چنین سفرهایی که بخشی از هزینه آن به گردن حاکمیت و از جیب اموال عمومی است را فاقد شبهه تصور کرد؟ آن هم سفری زیارتی که مسافرانش اغلب افرادی متشرع هستند و علی‌القاعده باید در بند قیدهای فراوان برای رفع شبهه از خوراک و پوشاک و محل استقرار و عبادتشان باشند.

سهولت فرآیند اذن همسر برای سفر اربعین زنان!

اما مورد دیگری که در مراسم اربعین امسال مورد توجه قرار گرفته تسهیلات برای گروه‌های کمتر مورد توجه از سوی حاکمیت یعنی زنان است. 

در حالی که زنان برای خروج از کشور همواره به رضایت شوهر آن هم به صورت محضری نیاز دارند، دیروز رئیس پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا اعلام کرد که شعبه‌ای از اداره گذرنامه در میدان آزادی تهران مستقر شده است که «اگر کسی درخواست گذرنامه زیارتی داشته باشد، در صورت حضور زن و شوهر، با دیدن اسناد زوجیت و مدارک شناسایی، امضای شوهر تایید و پس از ثبت در سیستم، همان مدرک به‌عنوان مجوز خروج از کشور زن در نظر گرفته می‌شود». این تسهیلات و آسان شدن مراحل اداری برای فرزندان زیر ۱۸ سال نیز قابل انجام است.

ارائه خدمات رایگان اینترنت و اعزام آمبولانس با وجود کمبود داخلی

وزارت ارتباطات در حالی که در هفته گذشته با انتقادهای فزاینده به‌علت کندی اینترنت و اختلال در سرورهای داخلی مواجه بود، اعلام کرد وای‌فای رایگان در اختیار زائران اربعین می‌گذارد. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: «در جلسه با وزیر ارتباطات عراق توافق‌هایی برای ارائه خدمات بهتر، از جمله تامین وای‌فای رایگان در برخی نقاط، و تعریف بسته‌های رومینگ بهتر برای زائران اربعین صورت گرفت».

عیسی‌زارع پور ضمن اشاره به اینکه رومینگ در ایران و عراق خصوصی‌ است افزود که با وجود این، تلاش می‌کند تا بسته‌های به‌صرفه‌تری برای مسافران عراق در نظر بگیرد.

ازسوی دیگر، همزمان با آنکه محمداسماعیل توکلی، رئیس مرکز اورژانس استان تهران گفت حال اورژانس تهران «اصلا خوب نیست» و کمبود ناوگان آمبولانس جدی است؛ پیرحسین کولیوند،‌ رئیس جمعیت هلال احمر اعلام کرد۸۸ آمبولانس و اتوبوس آمبولانس، خودروی نجات و ۴۰۰ تن دارو برای مراسم«اربعین»به عراق ارسال می‌شود‌. این موارد در کنار اخبار فراوان دیگری که مقامات دولتی‌ از اختصاص تسهیلات دوایر خود برای راهپیمایی اربعین ارائه می‌کنند؛ مدت‌‌هاست این شائبه را ایجاد کرده که محوریت مراسم اربعین مردم هستند یا حاکمیت؟