سهم «صفر» ایران از درآمد جام جهانی

سعیده علیپور

اوایل امسال بود که رویای بزرگ همکاری با قطر- کشور میزبان این دوره از جام جهانی فوتبال- از سر دولتمردان کشور ‌گذشت. همسایه‌ای که به دلیل وسعت اندکش، نیازمند مساعدت کشورهای همجوار برای برگزاری تورنمنتی با این ابعاد می‌نمود؛ این امید را در دل مسئولان داخلی کاشت که بخش اندکی از دلارهای فراوان مسافران خوشحال جام، به جیب ایران سُرانده‌ می‌شود. امیدی که البته در چندماهه‌ی اخیر منتهی به این جام، سوسویی زده و خاموش شد و از آن حجم بزرگش تنها کشتی کروزی ماند که می‌توانست میزبان تماشاچیان ایرانی جام در اسکله قطر باشد. اما همین مختصر سهم هم از ایران گرفته شد و حتی قرار نیست از دلارهای خودی هم چیزی به گردشگری ایران بماسد.

براساس اعلام دولت قطر، امکان پهلوگیری کشتی سانی و شناورهای مسافربری ایرانی در بنادر قطر برای میزبانی مسابقه‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ منتفی شد.

عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان این خبر گفت که «قرار بود مسافران جام جهانی فوتبال در قطر را به وسیله کشتی سانی جابه‌جا کنیم، اما دولت قطر به دلایل مشکلات داخلی خود امکان پهلودهی این کشتی و شناورهای ایرانی را نداد و مسئولان قطری از به وجود آمدن این شرایط و اینکه نمی‌توانند گردشگر دریایی جذب کنند، عذرخواهی کردند». این عذرخواهی در حالی است که کشورهای همسایه دیگر چون امارات و عربستان در همکاری تنگاتنگی با قطر، سهم اصلی اسکله‌ها را در اختیار خواهند داشت.

این ناکامی در حالی است که در ماه‌های اخیر علاوه‌بر ضرغامی، رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی هم بارها در خصوص امکان سفر دریایی برای حضور در مسابقات جام جهانی فوتبال سخن گفته بود.

هزینه کلان و سود سرشار میزبان

مسابقات جام جهانی هر چهار سال یکبار رقابت سختی را بین کشورها می‌طلبد. این دوره از مسابقات، علاوه بر قدرت نمایی ورزشی، نمایشی از حضور جمعیت زیاد گردشگران در دوره یکماهه در کشور میزبان است. میزبانی که قدرت مدیریت و توسعه‌یافتگی کشور میزبان را به رخ جهان می‌کشد. این موضوع آن هم در کشوری با مساحت بسیار کم و با جمعیتی که به سختی به 2 و نیم میلیون نفر می‌رسد البته موضوعی به مراتب با اهمیت‌تر هم هست‌.

خبرگزاری‌های رسمی گزارش داده‌اند که کشور قطر برای میزبانی این دوره از مسابقات چیزی حدود ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه عمرانی برای ساخت ورزشگاه‌های متعدد و محل اسکان و اقامت مهمانان و اردوی تیم‌ها و تفریح و گردش و خرید مسافران کرده است‌. هزینه کلانی که به اعتقاد کارشناسان گردشگری راه دوری نمی‌رود و با میزبانی از حدود یک‌و‌نیم میلیون مسافر از سراسر جهان نه تنها به جای قبلش برمی‌گردد که سود کلانی حدود ۲۰ میلیارد دلار را هم نصیب این کشور کوچک می‌کند.

این سودآوری در این دوره از بازی‌ها هر چند عدد بزرگی محسوب می‌شود، اما درآمدزایی از آن تنها به همین مقطع ختم نمی‌شود و می‌تواند آثار قابل توجهی در صنعت گردشگری این کشور در سالیان متمادی داشته باشد‌.

 کیسه خالی ایران،

کیسه پر همسایگان

هر چند طی سالیان طولانی برگزاری جام جهانی همواره مهم بوده، اما این دوره، از آن نظر که در کشور بسیار کوچکی چون قطر برقرار است، حداقل برای همسایگانش از جمله ایران اهمیت قابل‌توجهی دارد‌. تا چند ماه پیش این همسایگی، در کنار حضور تیم ملی فوتبال ایران بسیاری را برای رفتن به این رویداد مهم جهانی جذاب قلقلک می‌داد، اما اتفاقات مختلف و اعتراضات داخلی از سویی و هزینه بالای سفر به این کشور همسایه با بالا رفتن قیمت دلار و حذف ایران در مشارکت برای میزبانی از مسافران جام از سوی دیگر؛ اغلب مشتاقان تماشای بازی‌های تیم ملی را هم از صرافت این سفر انداخت.

تا چند ماه پیش حضور تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی و همسایگی با کشور میزبان، بسیاری را برای رفتن به جام قلقلک می‌داد، اما اعتراضات داخلی و هزینه بالای سفر به این کشور همسایه اغلب مشتاقان را هم از صرافت انداخت

این در حالی بود که مرور اخبار اوایل سال نشان می‌داد مسئولان امیدهای فراوان داشته و وعده‌های زیادی برای درآمدزایی از این مسابقات در سر می‌پروراندند.

رویای این همکاری متقابل بین دو کشور ایران و قطر در خصوص جام جهانی ۲۰۲۲ از زمانی شکل گرفت که ابراهیم رئیسی، رییس جمهور اوایل امسال با امیر قطر گفت‌وگو کرد. در این دیدار مقرر شد که ایران در میزبانی جام جهانی قطر با این کشور عربی همکاری کند. در پی این توافق، سخنگوی دولت عنوان کرد که رئیس جمهوری به معاون اول خود دستور داده تا کارگروه ویژه‌ای برای هم افزایی و هماهنگی بیشتر دستگاه‌های دولتی به منظور استفاده بیشتر از ظرفیت‌های گردشگری و اقتصادی برگزاری جام جهانی فوتبال در قطر تشکیل شود.

بیستم فروردین‌ماه وزیر ورزش و جوانان در خصوص این همکاری گفت: «این تعاملات در کنار پررنگ کردن ظرفیت ورزشی کشور می‌تواند فرصتی برای تقویت دیگر موضوعات همچون گردشگری، حمل و نقل مسافر و ... باشد؛ با توجه به حضور هواداران جام جهانی در مناطق آزاد، می‌توانیم ظرفیت حمل و نقل عمومی به ویژه دریایی برای این فرصت پیش آمده را رونق دهیم».

حمید سجادی، تصریح کرد: «پیشنهاد دو شهر کیش و قشم برای میزبانی از هواداران جام جهانی می‌تواند به محکم شدن روابط دو کشور در تعاملات و ارتباطات ختم شود. شهرهای جنوبی کشور به ویژه جزیره زیبای کیش در بحث هتلینگ و خدماتی که به گردشگرها باید بدهیم، مجهزتر بوده و جلسات هماهنگی در قالب دیدار و گفت‌و گو شروع شده است».

حتی مسئولان گردشگری ارزش پایین پول ملی را عامل مثبتی در جذب هر چه بیشتر گردشگر جام جهانی دانستند.

در همان زمان سخنگوی وزارت خارجه نیز از شکل‌گیری کارگروهی زیر نظر معاون اول رئیس جمهوری با عضویت وزارت خارجه نیز عضو خبر داد و تاکید کرد که «ما سعی می‌کنیم در راستای دیپلماسی ورزشی هر کاری که لازم باشد را انجام دهیم».

از همان ابتدا که قطر به‌عنوان میزبان جام جهانی 2022 معرفی شد، بسیاری امید داشتند که میزبانی قطر، فرصتی برای ایران و رونق بازار گردشگری و راهی برای درآمد‌زایی کشور باشد، اما این بار هم توفیقی در حوزه درآمدزایی حاصل ایران نشد و مسئولان امر، در اغنای طرف‌های خارجی برای همکاری در این رویداد جهانی موفق نبودند

اما باز هم کفه دیپلماسی به نفع ایران حرکت نکرد و مسئولان در این امر هم توقیقی حاصل نکردند.

آخرین کشتی امید هم به گل نشست

در این میان اما شناور بزرگ ایران به نام سانی که طبق وعده وزیر گردشگری قرار بود از هفته آینده جابه‌جایی مسافران جام جهانی را در مسیر قطر آغاز کند و آخرین امیدها برای مشارکت در میزبانی از انبوه گردشگران جام جهانی قطر بود هم بدل به یاس شد.

هر چند که گفته می‌شد این شناور مسافربری از مردادماه درحال تعمیر بوده تا  برای ارائه خدمات به گردشگران آماده شود، اما دولت قطر عذر این آخرین امید ایران را هم خواسته است.

پیش از این، مهدی فرمهینی فراهانی، سرپرست اداره کل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی  اطلاع داده بود که «قطر، بندر دوحه را به یکسری از کشتی‌های کروز اختصاص داده‌ که قرار است در این بندر پهلوگیری کنند و پیش‌بینی کردند که حدود ۱۲ هزار تخت در این کشتی‌ها قرار دهند تا مسافرانی که تماشاگر بازی‌ها هستند بتوانند در این هتل‌های دریایی پذیرش شوند. قرار بود کشتی‌های ما به بنادر «الرویس» و «الحمد» بروند که به‌علت بعد مسافتی که تا بندر دوحه دارند، الرویس حدود ۱۵۰ کیلومتر و حمد حدود ۲۵ کیلومتر از محل برگزاری مسابقات فاصله دارند، نهایتا قطر اعلام کرد اگر بخواهد کشتی‌های ایرانی را در این بنادر پهلو دهد، نمی‌تواند وسیله نقلیه‌ای برای انتقال مسافران به دوحه فراهم کند».

در این میان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشکل را نه از نحوه تعامل دولتمردان و دیپلماسی منطقه‌ای بلکه از طرف قطری دانست و گفت: «تنها تعداد محدودی از کشتی‌های بسیار بزرگ که در عمل هتل هستند، در آنجا پهلو می‌گیرند و مشکل اقامتی تماشاگران را حل می‌کنند. در دو هفته اخیر علیرغم هماهنگی‌های قبلی انجام شده (قطری‌ها) ‌اعلام کردند نمی‌توانند در این حوزه همکاری کنند».

تورهای نجومی برای جام جهانی 2022

اما در حالی که مسئولان در ایران رویای میزبانی در سر می‌پروراندند خبرها از ناکامی تورهای داخلی در جذب علاقه‌مندان ایرانی در داخل کشور برای حضور در مسابقات جام جهانی حکایت دارند. تورهایی که شکل ارزان قیمت دریایی آن منتفی و تنها امکان‌های هوایی با قیمت‌های نجومی  ۶۰۰ میلیونی و ۳۰۰ میلیون تومانی و ۲۰۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد.

براساس گزارش تجارت‌نیوز، «حدود سه ماه قبل برخی از آژانس‌های هواپیمایی تورهای جام جهانی قطر را با قیمت‌های نجومی به فروش گذاشته بودند. گرچه تصور می‌شد با نزدیک شدن به جام جهانی این قیمت‌ها بیشتر شود، اما این‌طور نشد. علت آن را هم باید در استقبال نکردن علاقه‌مندان ایرانی جست».

هرچند که از همان ابتدا که قطر به‌عنوان میزبان جام جهانی 2022 معرفی شد، بسیاری از مسئولان داخلی امید داشتند که میزبانی قطر، فرصتی برای ایران و رونق بازار گردشگری و راهی برای درآمد‌زایی کشور است، اما این بار هم توفیقی در حوزه درآمدزایی حاصل ایران نشد و مسئولان امر، نه تنها در اغنای طرف‌های خارجی برای همکاری در این رویداد جهانی موفق نبودند، که حتی برای فرستادن هواداران ایرانی برای تشویق تیم ملی  هم راه به جایی نبردند.