ادامه دور باطل و بینتیجه «جمعآوری معتادان متجاهر»؛
زخمی که عفونی میشود
طرح پاکسازی معتادان متجاهر در محلههای آسیبخیز از سال ۹۷ اجرا و طی آن حدود ۷۰ هزار معتادمتجاهر و افراد ناهنجار از محلههایی چون مولوی، هرندی و شوش تهران جمع آوری شده؛ علاوه بر این با نگاهی به دیگر آمارهای ارائه شده مسئولان از جمله وجود ۲۰ هزار معتاد متجاهر در تهران و یا ۹۰۰۰ معتاد «رها شده» در پایتخت، به نظر میرسد موضوع ساماندهی معتادان متجاهر در دور باطلی گرفتار شده که باوجود مشخص بودن وظایف دستگاهها، هنوز مسیر برای متولیان امر روشن نیست.
به گزارش ایسنا، در ماده ۸۰ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه برای سازمان بهزیستی، شهرداری و نیروی انتظامی در حوزه مقابله با اعتیاد تکالیفی در نظر گرفته شده است، به گونهای که در بند ۳ این ماده قانونی آمده است که «از طریق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی) با همکاری شهرداریها نسبت به بهرهبرداری و تکمیل مراکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان متجاهر و بیخانمان و راهاندازی مراکز جامع توانمندسازی و صیانت اجتماعی برای معتادان بهبودیافته در استانها با رعایت احکام ماده (۷۰) این قانون اقدام کند. اداره این مراکز به عهده سازمان بهزیستی کشور یا شهرداریها حسب مورد با بهرهگیری از ظرفیت
سازمانهای مردمنهاد و بخش غیردولتی خواهد بود.»
همچنین نیروی انتظامی موظف است «پس از اخذ دستور قضائی نسبت به جمعآوری این معتادان و تحویل آنها به این مراکز اقدام کند. ترخیص این افراد از مراکز مورد نظر با تأیید سازمان بهزیستی و با هماهنگی نیروی انتظامی و مقام قضائی خواهد بود.»
براین اساس اردیبهشتماه سال جاری بود که پلیس از چرخه باطل معتادان متجاهر انتقاد کرد؛ به گونهای که سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ در بخشی از سخنان خود اظهار کرد «پلیس از سال ۹۷ که طرح پاکسازی معتادان متجاهر را در محلههای شوش، مولوی، هرندی به اجرا در آورده است حدود ۷۰ هزار معتاد متجاهر و افراد ناهنجار را از این محلهها جمع کرده، این در حالیست که تنها حدود ۲۰ هزار معتاد متجاهر در تهران وجود دارد.»
هرچند که در گذشته پاتوق این افراد آسیبدیده عموما محلههایی بهنام و شناخته شده همچون خاک سفید، دره فرحزاد، شوش، هرندی و ... بود و به راحتی کلونیهای معتادان و خانههای پلاک قرمز در محلات اینچنینی قابل مشاهده و رصد بود اما با اجرای طرحهای ضربتی و جمعآوری معتادان تحت عناوین مختلف از جمله ساماندهی، پاکسازی و ... شاهد پراکنده شدن معتادان در سطح شهرها، از زیرپلها و پارکها گرفته تا حاشیه شهرها حتی قبرستانها بودیم. طرحهایی که بنابر اذعان مسئولان وقت، رضایت ساکنان این محلات را در پی داشت چرا که اینگونه قیمت ملک آنها با پاک کردن صورت مسئله اعتیاد تا حدی بالا میرفت اما در عوض داد کارشناسان را در خصوص عواقب و هشدارهای پراکنده کردن معتادان در سطح شهرها و معضلاتش را بدنبال داشت.
یکی از هشدارهای کارشناسان در خصوص طرحهای پاکسازی، انتقال و پخش شدن معتادان در سایر محلات بود و این بار دیگر شمال شهر و جنوبشهر نداشت چراکه گشتی کوتاه در پارکها و خیابانها حاکی از این امر است؛ گویی که حضورشان اینبار از زیر پوست به پوستههای سطحی شهر و محلههای مختلف نفوذ کرده، انتقالی که این بار بیملاحظه از اینکه در کجای شهر و خیابان قرار دارند به صورتی آشکار در حال مصرف مواد مخدرند.
علی رغم اجرای طرحهای جمعآوری معتادان متجاهر هنوز هم با این معضل اجتماعی روبرو هستیم، حضوری که با عادی شدن آن بیتفاوت روزانه از کنارشان میگذریم؛ دیگر نمیتوان انتظار پاک شدن شهرها از این دسته از بیماران را داشت. عواملی همچون مسایل اقتصادی و اجتماعی به عنوان انگیزههایی عنوان میشود که معتادان را به کلانشهرها میکشاند، موضوعاتی که در ادامه ضمن بررسی آنها، دلایل موفیقت و یا عدم موفقیت مانایی معتادان در درمان و همچنین وظایف دستگاهها در این رابطه بیان میشود.
چه کنیم تا معتاد به «معتاد متجاهر» تبدیل نشود؟
در این راستا مصطفی هادی زاده، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران با بیان اینکه درمان اعتیاد در کشور برعهده وزارت بهداشت و بخشی از این کار به سازمان بهزیستی واگذار شده است و وظیفه پلیس، جمعآوری معتادان متجاهر است، به ایسنا میگوید: براساس تبصره ۲ ماده ۱۵ قانون، تامین کلیه هزینههای درمان اعتیاد معتادان متجاهر بیبضاعت برعهده وزارت رفاه است، این در حالی است که این موضوع باید بیشتر مورد توجه قرار گرفته و انتظارات برآورده شود.
وی ادامه میدهد: از سوی دیگر نیز باید کاری کرد تا معتادان غیر متجاهر به متجاهر تبدیل نشوند؛ بدین نحو که معتادانی که به صورت داوطلبانه خدمات درمان اعتیاد دریافت میکنند، تحت پوشش بیمه قرار گیرند. البته اداره کل بیمه سلامت استان تهران در این راستا اعلام آمادگی کرده و همکاری لازم را دارد؛ لیکن به دلیل اینکه ۹۵ درصد مراکز درمان اعتیاد داوطلبانه بخش خصوصی هستند، از اینکه بیماران خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند کمتر استقبال می کنند، لذا ضرورت دارد دانشگاههای علوم پزشکی استان مراکز مذکور را ملزم به بیمه کردن بیماران کنند.
تهران برای معتادان جاذبه دارد
به گزارش ایسنا، هادی زاده در پاسخ به این سوال که آیا معتادان متجاهری هستند که به دلیل شرایط و جاذبه پایتخت از شهرهای دیگر به تهران میآیند؟ میگوید: همانطور که تهران به عنوان پایتخت برای بسیاری از افراد جاذبه دارد، برای معتادان نیز دارای جاذبه است.
وی با بیان اینکه تشخیص معتاد متجاهر به لحاظ قانونی با مقام قضایی است، اما مقام قضایی میتواند از کارشناس برای این تشخیص کمک گیرد، تاکید میکند: نمیتوان همه افرادی که در سطح خیابان در وضعیت نامناسبی قرار دارند را معتاد متجاهر دانست. زمانی که افراد در طرحهای ساماندهی معتادان متجاهر جمعآوری میشوند، براساس بررسیهای بهعمل آمده نیمی از این معتادان فاقد سکونتگاه در تهران هستند.
هادی زاده میافزاید: وقتی فرد معتادی روی پلههای سقوط اعتیاد قرار می گیرد، به جایی میرسد که در محله و منطقههای کوچک شناخته میشود. آنها به دلیل عدم اعتماد جامعه محلی و بعضا برای حفظ آبروی خانواده مجبور به ترک محله زندگی خود و وارد شهرهای بزرگ مانند تهران میشوند.
چه افرادی به سمت تجاهر به اعتیاد میروند؟
سعید صفاتیان، مدیرکل اسبق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر و کارشناس حوزه درمان اعتیاد به ایسنا میگوید: از میان معتادان همیشه تعدادی معتاد متجاهر میشوند؛ عواملی مانند سوء مصرف بیش از حد، طرد شدن از سوی خانواده و جامعه، مشکلات اجتماعی مثل از دست دادن کار یا طلاق و اختلالات شخصیتی، عواملی هستند که افراد را به سمت تجاهر میبرند. زمانی که افراد از خانه جدا میشوند دیگر چیزی برایشان اهمیتی ندارد و فقط یک دست لباس دارند و به تبع آن این افراد برای درآمدزایی هم مجبور به خرید و فروش مواد و زنان معتاد متجاهر مجبور به روابط خارج از عرف میشوند.
گشتی کوتاه در پارکها و خیابانها حاکی از این است که حضور معتادان متجاهر اینبار از زیر پوست به پوستههای سطحی شهر و محلههای مختلف نفوذ کرده، انتقالی که این بار بیملاحظه از اینکه در کجای شهر و خیابان قرار دارند به صورتی آشکار در حال مصرف مواد مخدرند
البته این کارشناس حوزه مبارزه با مواد مخدر درباره علت افزایش حضور معتادان متجاهر در سطح شهر نیز اینگونه توضیح میدهد: از سال ۸۵ به قبل معتادان متجاهر نمود نداشتند، ولی مسائل اقتصادی و تورم موجب افزایش تعداد معتادان متجاهر در سطح شهر شد؛ هرچه مشکلات اقتصادی در جامعه بیشتر باشد معتاد متجاهر نیز بیشتر خواهد شد و بالطبع جرم در آن منطقه نیز بیشتر خواهد شد.
و اما راهکار برای ساماندهی معتادان متجاهر
وی با بیان اینکه اکنون در بسیاری از مناطق تهران میتوان معتادان متجاهر را در سطح شهر دید، گفت: ضعف در اجرای طرحها و ضعف در دیدگاهها و مدیریتها و همچنین مسائل اقتصادی و اجتماعی بر این وضعیت اثر گذاشته است. راهکار برای ساماندهی معتادان متجاهر این است که تیم برنامهریزی در حوزه مواد مخدر نباید تیم نظامی باشد، بلکه این تیم باید از افراد متخصص جامعهشناس، روانشناس و درمانگر باشد.
اگر مراکز کاهش آسیب
اثربخش بودند، چرا این تعداد معتاد متجاهر داریم؟
این درحالیست که سردار اسکندر مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفتوگو با ایسنا، درخصوص برخی اظهارات کارشناسان که با نگهداری معتادان متجاهر در مراکز ماده ۱۶ مخالفت دارند و معتقدند که مراکز کاهش آسیب اثرگذاری بیشتری دارد، بیان کرد: قانون برتر از همه نگاهها است. در قانون گفته شده است کسی که معتاد شده است باید خود را درمان کند. معتادان داوطلب به این مراکز میآیند اما تجاهر به اعتیاد و مصرف در منظر مردم موضوع دیگری است که در حوزه ماده ۱۶ قانون است. به گزارش ایسنا، هرچند که مسئله اعتیاد و به طور خاص معتادان متجاهر تنها مختص کشورمان نبوده و معضلی جهان شمول است، اما نگرشسنجیهای ملی که توسط دستگاههای مختلف انجام شده نشان میدهد که در کنار «گرانی» و «بیکاری»، نگرانی از «اعتیاد» جزو بالاترین نگرانی مردم است. جراحت اعتیاد بر پیکره جامعه کهنه شده و بار اقتصادی و اجتماعی را تحمیل میکند. دیگر وقت آن رسیده که دستگاهها و متولیان امر براساس اطلاعات و دادههای موجود از وضعیت اعتیاد و معتادان، برای آینده حوزه مواد مخدر و اعتیاد تصمیمی عاجل بگیرند تا این زخم عفونی نشود.
دیدگاه تان را بنویسید