ایران؛ نسل مریخی، نسل ونوسی
مجتبی لشکربلوکی
سال‌ها پیش روان‌شناسی معروف کتابی نوشت که جهانی شد: «مردان مریخی، زنان ونوسی»! اصل حرف او چنین بود: تفاوت‌های روانشناختی مردان و زنان به گونه‌ای است که انگار از دو سیاره متفاوت آمده‌اند. یکی از مریخ و دیگری از ونوس. شاید بتوان در مورد دو نسل در ایران تعمیم داد.
از 80 میلیونی که اکنون در ایران زندگی می‌کنند، بیش از ۵۰ میلیون، کمتر از ۴۰ سال‌شان است و کمتر از ۳۰ میلیون نفر بیش از 40 سال عمردارند و جالب این‌که ۹۹% (اگر نگویم ۱۰۰% مسئولان و مدیران ارشد کشور بالای 40 سال عمر دارند. کافیست به مجمع تشخیص مصلحت نظام، هیات دولت و ... نگاه کنید.
اگر بخواهم خیلی خیلی ساده سازی کنم. می‌گویم دو نسل اصلی داریم، زیر 40 ساله‌ها و بالای 40 ساله‌ها و چالش همین‌جاست. ترجیحات، خواسته‌ها، آرزوها و سبک زندگی نسل جدید (مریخی‌ها) با نسل قبلی (ونوسی‌ها) کاملا متفاوت است. دنیایی که ما در آن بزرگ شدیم یک‌دست نبود.
اما چیزی بود که همه ما را به هم پیوند می‌داد، حس رسالت سنگینی بود که در این دنیا داشتیم و سبب می‌شد تبعیض، ستم، نابرابری و استبداد را تحمل نکنیم. ما برای تحقق الگویی آرمانی از زندگی، پر بودیم از میل به ویرانی هر آن‌چه بود. پر از حس نفرت و کینه بودیم نسبت به هر آن‌چه بود. اساساً آشتی و سازش با آن‌چه بود را خیانت به آرمان‌ها می‌دانستیم.
نسل‌هایی که پس از ما آمدند، درست در نقطه مقابل ما قراردارند. آن‌ها می‌خواهند زندگی کنند. میل به زندگی، آنان را با هر آن‌چه هست در نسبت قرار می‌دهد. از زندگی موجود ناراضی‌اند، بسیار بسیار بیش از ما. اما آن‌را در ویرانی آن‌چه هست نمی‌جویند. آن‌ها آن‌چه آرزو دارند از قطعات موجود آن چه هست، دوباره خلق می‌کنند.
ما به کودکانی شبیه بودیم که عروسک اسباب‌بازی‌مان را می‌شکستیم، اما این‌ها اسباب بازی‌شان لگوست. ممکن است وضعیت موجود را در ذهن‌شان تخریب کنند، اما در جست‌وجوی آنند تا قطعات آن‌را در یک صورت‌بندی تازه، سامان مجدد دهند. آن‌ها به هزار شکل ممکن زندگی با همین قطعات می‌اندیشند. نسل من رو به انقراض است. اما برای نسل جدید بنبست ساخته است. آن بخشی از نسل من که در مناصب سیاسی و حاکمیتی نشسته، از مواهب مالی و رانتی بهرهمند است، اما مرتب، داروندار جهان را تحقیر و میل جوانان به زندگی را تقبیح می‌کند. به آنان راه نمی‌دهد، موقعیت‌های خود را به آنان واگذار نمی‌کند. آن بخش از نسل من اگر در قدرت نیست، نسل جدید را تحقیر می‌کند که چرا به اندازه کافی فداکار و شورشی نیست. چرا به هیزم تنور آتشین او تبدیل نمی‌شود. نسل جدید اگر احساس ناامیدی کند، ناشی از بن‌بستی است که ما برای او ساخته‌ایم و چه فاجعه‌ای است اگر فرزندان برای گشایش زندگی‌شان منتظر مرگ پدر بمانند.
تجویز برای ونوسی‌ها (بالای چهل سال)
اگر از هرکدام از سه منظر اخلاق، عدالت یا دموکراسی بنگریم، نه اخلاقی است و نه عادلانه و نه مردمی که بخواهیم نسل دیگر همانند ما بیندیشد و همانند ما زیست کند.
جهان تغییرکرده. زمان به پیش رفته و ترجیحات نسل جدید کاملا با ما متفاوت است. اگر نمی‌خواهیم فرزندان‌مان منتظر مرگ ما بمانند، باید سبک خود را تغییر دهیم. این نسل هوشمندتر از ما و خلاق‌تر از ماست. فراموش نکنیم که بسیاری از مدیران ارشد امروز زمانی که کمتر از 30 سال‌شان بود وزیر وکیل و امیر بودند و دولت و مجلس و میدان در دست آنان. تجویز برای مریخی ها (زیر 40 سال)
یکی از بزرگ‌ترین موانع رشد مریخی‌ها، ترس ونوسی‌ها از واگذاری امور به دست آنان است. این بدیهی است که هر چه سن بالاتر می‌رود محافظه‌کاری نیز بیشتر می‌شود.
بهترین استراتژی برای نسل جدید، تقویت توانمندی همزمان با اعتمادسازی است. آرام آرام باید تجربه کرد، خود را در عرصه‌های مختلف مانند سازمان مردم نهاد، شوراهای شهر و روستا، انجمن‌ها و تشکل‌های حرفه‌ای آزمود، نشان داد و تقویت کرد و اعتمادبخشی کرد که ما هستیم و می‌توانیم.
کمک کنیم ترس ونوسی‌ها به اعتماد و ناخشنودی مریخی‌ها به احترام تبدیل شود تا با آشتی میان دو نسل وضعیت بهتری رقم بزنیم.
دیدگاه تان را بنویسید