برگزاری آزمون بورسیه تحصیلی ترکیه در تهران و اعتراض ایران
موج مهاجرت به دبیرستانی‌ها رسید!
سعیده علیپور
این روزها درصد بالایی از ایرانی‌ها یا مهاجرند یا اقدام به مهاجرت کردهاند و یا در فکر آن هستند. وضعیت اقتصادی و اجتماعی هر چه نابسامان‌تر می‌شود، گروه‌ها و افراد بیشتری به فکر جلای وطن می‌افتند. هر چند این موج پیشتر در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های معتبر و نخبگان شکل گرفته بود، اما به نظر می‌رسد به تازگی حتی نوجوانان هم به سودای ادامه تحصیل در موسسات معتبر فرهنگی و مدارس بین‌المللی به مهاجرت گرایش پیدا کردهاند.
در روزهای اخیر خبری منتشر شد که یک موسسه فرهنگی ترکیه با برگزاری آزمون در تهران، دانش‌آموزان ایرانی را برای تحصیل در ترکیه بورسیه می‌کند.
خبرگزاری آناتولی ترکیه در این باره گزارش داد که بنیاد معارف و وزارت آموزش و پرورش ترکیه در چارچوب «بورسیه‌های بین‌المللی دانش‌آموزی» در تهران آزمونی را برگزار کرد که در آن دانش‌آموزان ایرانی خواستار تحصیل در مقطع دبیرستان در ترکیه شرکت داشتند.بر اساس این گزارش اغلب این دانش‌آموزان که از مناطق محروم و دورافتاده ایران برای شرکت در آزمون به تهران آمدند، برای تحصیل در دبیرستان‌های امام خطیب ترکیه که مجموعه‌ای مذهبی است، رقابت کردند.گفته شده است که این اقدام بدون اطلاع و مجوز ایران توسط موسسه «یونس امره» انجام شده است!
اعتراض آموزش و پرورش ایران
پس از برگزاری این آزمون البته وزارت آموزش و پرورش ایران نسبت به آن اعتراض کرد. مهدی فیاضی، رئیس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور در نامه‌ای به اداره کل کنسولی وزارت امور خارجه نوشته است: «نظر به اینکه هرگونه فعالیت آموزشی غیردولتی در داخل کشور مطابق قانون تاسیس مدارس و مراکز غیردولتی باید با اخذ مجوز قانونی از سازمان مدارس غیردولتی انجام شود؛ بر اساس اطلاعات واصله اخیراً برخی از موسسات خصوصی خارجی بدون اخذ مجوز قانونی برای فعالیت آموزشی نسبت به جذب و ثبت‌نام دانش‌آموزان ایرانی در مقاطع مختلف تحصیلی در مدارس کشورهای خارجی مبادرت کردهاند که این امر با منویات مقام معظم رهبری در خصوص جلوگیری از فعالیت موسسات و مراکز آموزشی داخل کشور که موجب مهاجرت جوانان ایرانی (مهاجرفرستی) به مدارس و دانشگاه خارجی می‌شوند مغایرت دارد.»
در این نامه با اشاره به فعالیت موسسه فرهنگی «یونس امره» آمده است: «این موسسه مبادرت به برگزاری امتحان برای بورسیه دانش‌آموزان در مدارس ترکیه کرده است و با اغوای دانش‌آموزان در اقصی نقاط ایران آنها را به تهران فراخوانده و از میان این دانش‌آموزان نخبه، مسابقه علمی برگزار کرده و نخبه‌ترین‌ها را برای ترکیه بورسیه می‌کند که معمولاً دانش‌آموزان ایرانی به دلیل اغوا به مالباخته تبدیل می‌شوند زیرا مدارس ترکیه و دانشگاه‌های ترکیه در مقطع لیسانس هیچ برتری بر مدارس و دانشگاه‌های ایرانی ندارند، اما تبلیغات یونس امره آنها را نهایتاً پس از مهاجرت به مالباخته تبدیل می‌کند. لذا مستدعی است موضوع به سفارت ترکیه منعکس و از آنها خواسته شود فعالیت اعزام دانش‌آموزان ایرانی به مدارس ترکیه از طریق موسسه یونس امره و بنیاد معارف متوقف شود و امتحانات اخیر به دانش‌آموزان و خانواده‌های ایرانی کان لم یکن اعلام شود و با هیچ یک از موسسات ایرانی دیگر در این گونه اعزام‌های بدون مجوز دانش‌آموزان ایرانی به مدارس ترکیه همکاری صورت نگیرد».
آیا توطئه‌ای در کار است؟
اما پس از آنکه در اقدامی کم سابقه سفارت ترکیه آزمون ورودی دبیرستان‌های دینی این کشور را در تهران برگزار کرد، برخی این اقدام را در راستای جذب فکری نوجوانان اهل تسنن و خطرناک ارزیابی کردند و حتی به گروه‌های تکفیری نسبت دادند.
در گزارشی که خبرگزاری آناتولی از شرکت‌کنندگان این آزمون منتشر کرد به نقل از عبدالعزیز پرنیان‌پور پدر یکی از دانش‌آموزان شرکت‌کننده در آزمون نوشت: «برای این آزمون از شهرستان ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان به تهران آمدیم. آمدیم تا فرزندانمان بورسیه بگیرند و تحصیلات خود را در ترکیه تکمیل کنند. ما می‌خواهیم فرزندانمان تحصیلات عالی خود را به پایان برسانند و به موفقیت برسند».
پس از برگزاری این آزمون برخی از سایت‌های خبری با اشاره به اینکه بیشتر دانش‌آموزان شرکت‌کننده در این آزمون از استان‌های شرقی کشور به ویژه از میان اهل سنت هستند، مدعی شدند که ترکیه برنامه دارد تا شعبه‌ای از مدارس تندروی دینی را همچون پاکستان راه‌اندازی کند و دستورات مذهبی ویژه‌ای را از طریق آنها گسترش دهد.
با این حال برخی هم می‌گویند؛ تحصیل افراد خارجی در مدارس به خصوص مدارس مذهبی در همه جای دنیا و حتی در ایران بسیار مرسوم است. حوزه‌های علمیه ایران نیز چند صد طلبه غیر ایرانی دارند که برخی از آنها هم اتفاقا از ترکیه هستند و نمی‌توان آن را در راستای پروژه توطئه بررسی کرد.
از سوی دیگر برخی هم معتقدند از آنجایی که اهل تسنن در ایران در حاشیه هستند و به امور مذهبی آنها در مدارس توجهی نمی‌شود، دور از ذهن نیست که گروه‌هایی از آنها تمایل داشته باشند تا به سایر کشورها مخصوصا کشورهای سنی‌نشین منطقه مهاجرت کنند.
به تازگی بنیاد معارف و وزارت آموزش و پرورش ترکیه در چارچوب «بورسیه‌های بین‌المللی دانش‌آموزی» در تهران آزمونی را برگزار کرد که در آن دانش‌آموزان ایرانی خواستار تحصیل در مقطع دبیرستان در ترکیه شرکت داشتند
موج مهاجرت پیشتر آغاز شده بود
اما تمایل دانش‌آموزان برای مهاجرت به سایر کشورها تنها به آزمون اخیر و اهل تسنن برنمی‌گردد و جستجوی ساده در اینترنت نشان می‌دهد که مدتی است تمایل فرستادن دانش‌آموزان و محصلان به کالج‌ها و مدارس معتبر سایر کشورها آغاز شده است.
شاید تصور کنید که مهاجرت کودکان زیر 18 سال امکان‌پذیر نیست ولی، کودکان در رده سنی بین 6 تا 18 سال هم می‌توانند مهاجرت کنند. بهترین راه مهاجرت برای کودکان این سن، مهاجرت از طریق تحصیل است.
مدارس بین‌المللی زیادی در سراسر دنیا وجود دارند که شرایط خوبی را برای تحصیل دانش‌آموزان فراهم می‌کنند. در این میان مدارس بین‌المللی در کشورهای کانادا، آلمان، ترکیه و ... بهترین میزبان برای این رده سنی هستند.با داغ شدن موج مهاجرت در ایران، هر چند گاهی کودکان و نوجوانان برای ادامه تحصیل به تنهایی به کشور دیگری برای تحصیل فرستاده می‌شوند، اما در ایران خانواده‌ها تمایل دارند که خود هم در کنار فرزندانشان باشند. به همین دلیل بخشی از موج مهاجرت‌ها در بین خانواده‌ها، مهاجرت برای ادامه تحصیل فرزندان و تضمین آینده آنهاست. خانواده‌های بسیاری به دلیل بی‌ثباتی وضعیت اقتصادی در ایران نگران وضعیت فرزندان و آینده آنها هستند و به همین دلیل تن به ترک وطن می‌دهند.
تحصیل افراد خارجی در مدارس به خصوص مدارس مذهبی در همه جای دنیا و حتی در ایران بسیار مرسوم است. حوزه‌های علمیه ایران نیز چند صد طلبه غیرایرانی دارند که اتفاقا برخی از آنها اهل ترکیه هستند و نمی‌توان آن را توطئه دانست
میل روز افزون مهاجرت
چندی پیش خبرآنلاین با بررسی آمار اداره گذرنامه جمهوری اسلامی، از رتبه ۱۹ ایران در «دانشجوفرستی» به دیگر کشورها و افزایش بیش از دو برابری جمعیت ایرانیان مهاجر طی ۳۰ سال اخیر خبر داد.
این تحلیل آماری در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا مرداد ۱۳۹۹ و روی «دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌آموزی»، «مشمولان بنیاد نخبگان» و افراد «حائز رتبه‌های یک تا هزار» آزمون سراسری در داخل کشور صورت گرفته است.
در میان گروه‌های مورد بررسی، المپیادی‌ها با ۳۷.۲ درصد، مشمولان بنیاد نخبگان با ۲۵.۵ درصد و رتبه‌های یک تا هزار آزمون سراسری کنکور با ۱۵.۴ درصد، بیشترین درصد ایرانیان مقیم خارج را به خود اختصاص داده‌اند.
این گزارش حاکی است تغییر رتبه «دانشجوفرستی» ایران در بازه زمانی ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ از رتبه ۲۹ در جهان به رتبه ۱۱، طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ به رتبه ۱۹ جهان کاهش یافته که کماکان رتبه بالایی است.
سالنامه مهاجرتی سال ۱۴۰۰ با اشاره به جدول وضعیت ماندگاری، خروج و بازگشت برگزیدگان کنکور و المپیادی‌ها، از «رغبت به ماندگاری» آنها در خارج از کشور خبر داده است.
در این گزارش همچنین آمده است که شمار مهاجران ایرانی در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۱.۸ میلیون نفر رسید.
جمعیت مهاجر ایرانی در دنیا در سال ۱۹۹۰ میلادی، ۸۲۰ هزار نفر بود که با توجه به آمار سال ۲۰۲۰، حاکی از ۲.۲ برابر شدن طی ۳۰ سال گذشته است.
جمعیت دقیق ایرانیان خارج از کشور اعلام نشده، اما تازه‌ترین آمار‌های «رصدخانه مهاجرت ایران» می‌گوید در حال حاضر حدود چهار میلیون و ۴۰۰ هزار ایرانی در کشورهای مختلف جهان زندگی می‌کنند.
پیش از این مقام‌های وزارت خارجه، آمار ایرانیان ساکن کشورهای دیگر را شش میلیون نفر برآورد کرده بودند.
گزارش‌ها حاکی است مهاجرت در گروه نخبگان دانشگاهی در ایران، در سال‌های اخیر به سطح متوسط جامعه و حتی افرادی با مهارت‌های کاری و نه تحصیلی رسیده است.
پیش از این نیز گزارش‌هایی از افزایش قابل توجه مهاجرت پرستاران و رسیدن موج مهاجرت در ایران به کارگران ماهر رشته‌هایی چون کابینت‌سازی و لوله‌کشی و ... منتشر شده بود، اما اینک به نظر می‌رسد با سخت‌تر شدن شرایط زندگی در کشور، موج مهاجرت خانواده‌ها برای تغییر در شیوه تحصیل و تضمین تحصیلی فرزندانشان هم به دلایل مهاجرت اضافه شده است.
دیدگاه تان را بنویسید