وقتی سلبریتی‌ها روشنفکر می شوند!

آذر فخری، روزنامه‌نگار

مسئله این نیست که پوشیدن پالتویی از پوست روباه، صدای حامیان حیوانات و حیات وحش را درآورد. مسئله این نیست که در این ماجرا، پوست چند روباه کنده شده و با این کار چه صدمات جبران ناپذیری به اکوسیستم حیات وحش وارد شده. حتی مسئله این نیست که چنین کاری؛ نوعی ترویج فرهنگ مبتذل نوکیسه‌گی در جامعه معاصر ایرانی است. 

مسئله این است که درست در روزهای سالگرد زلزله کرمانشاه این دیار دوباره زلزله را تجربه کرد. در حالی‌که دیگر از سلبریتی‌های سلفی‌بگیر و هوچی‌گری‌های‌شان خبری نیست. سلبریتی‌هایی که سال گذشته در کمال امنیت و آرامش، به کرمانشاه و سرپل ذهاب رفتند و با خشنودی و خوشی در کنار آسیب‌دیدگان مات‌ومتحیر سلفی گرفتند، بعضی‌های‌شان شماره حساب دادند و گفتند واریز کنید که ما به داد این‌ها خواهیم رسید...داستان و عاقبت این شماره حساب‌ها و پول‌ها و به داد و درد دل این مردم رسیدن‌ها را نمی‌دانیم که دقیقا چه شد؛ این‌که سلبریتی‌های مردمی ما، بابت این تلاش‌های بی‌شائبه‌شان! به کجا و چه کسی گزارش دادند هم روشن نشد... اما امسال، در حوالی یک زلزله دیگر که خوش‌بختانه تلفات زیادی نداشت، چون سقفی بالای سر مردم نبود که بر سرشان آوار شود و جان‌شان را بگیرد، بانویی نیمچه سلبریتی، با پالتویی از پوست روباه در تصاویر و شبکه‌های گوناگون ظاهر شد: « ببینید چون من این‌را پوشیده‌ام، یعنی قشنگ است. یعنی شیک است. یعنی مد روز است؛ پس بیایید شما هم مثل من تازه به‌دوران رسیده، همراه شوید تا نوکیسه‌گی‌مان را به رخ مردمی بکشیم که کمرشان زیر بار فشارهای اقتصادی، بی‌کاری و فقر روزافزون خم شده است. و اصلا هم برای‌مان مهم نباشد که از قضا، نوکیسه‌گی ما درست ربط مستقیم دارد با تحولات خانمان‌برانداز اقتصادی این چند ماه، که موجب شد مردم از خانه و زندگی بیفتند، اما عده‌ای به سودهای بادآورده دست پیدا کنند. و همین عده اندک، این نیمچه سلبریتی را با پالتوی پوست روباه، این‌جا و آن‌جا نمایش می‌دهند تا تاییدی بر این بی‌فرهنگی و بی‌شعوری اجتماعی خود بگیرند.  

چه کسی این را انتخاب کرد؟!

بانوی شبه سلبریتی که پالتوی پوست روباه پوشیده، از قضا سفیر صنایع دستی هم هست، این را خیلی از ماها نمی‌دانستیم تا این که ایشان در یک مراسم جهانی صنایع دستی، با این پالتو از خودش رونمایی کرد. این هنرپیشه، بیش از یک سال است که سفیر صنایع دستی ماست، بی آن ‌که حرکت‌های خاصی از سوی وی در این زمینه دیده شود؛ جز همین یک شاهکار!

به گفته  پویا محمودیان، مدیرکل سابق صادرات صنایع دستی و معاون صنایع دستی حال حاضر کشور، این هنرپیشه، به عنوان سفیر میراث فرهنگی، انتخاب رییس وقت میراث فرهنگی بود بدون اطلاع معاون صنایع دستی. پیشنهاد دهندگان روی پوشیدن لباس سنتی توسط او در جشنواره‌های خارجی حساب کرده بودند. اگر موضوع فقط لباس پوشیدن بود که اسپانسر‌ها هم می‌توانستند لباس را تهیه کنند و بازیگر‌ها در مجامع جهانی بپوشند. تاثیرش را هم می‌گذاشت، اما نه به اندازه خودش. تا جایی هم که من می‌دانم (ندیده‌ام، اما شنیده‌ام) که این هنرپیشه ارتباط مردمی خوبی هم ندارد. ولی خب انتخاب شد و لوح تقدیر هم گرفت!

محمودیان با تاسف چنین ادامه می‌دهد که حالا« سفیر صنایع دستی» ما نه تنها لباس سنتی با سوزن‌دوزی‌های زنان بلوچ را در مجامع جهانی نمی‌پوشد، که پالتو پوست روباه تبلیغ می‌کند. شاید باید بگوییم، شانس آوردیم «سفیر محیط زیست» نشد! هر چند تقصیر این هنرپیشه نیست که به‌عنوان سفیر صنایع دستی انتخاب شده، تقصیرماست که نمی‌دانیم از انتخاب‌های‌مان چه می‌خواهیم! درنهایت من نمی‌دانم این پالتو پوست روباه، واقعی‌ست یا مصنوعی! هرچند عکس‌ها و توضیحاتی که در سایت فروشگاه وجود دارد از طبیعی بودن پوست روباه و خرگوش استفاده شده در لباس‌ها خبر می‌دهد، اما با توجه به جایگاه و تاثیرگذاری‌اش، تبلیغ پالتو پوست حیوانی، اشتباه بزرگی است برای این فرد؛ چه واقعی باشد چه مصنوعی، پیام تلخش را می‌رساند! چه برسد به این‌که سفیر صنایع دستی هم باشد!

سفیر ما، سفیر آن‌ها!

اسماعیل کهرم، فعال محیط‌زیست و استاد دانشگاه، می‌گوید: خیلی متاسفم که شاهد چنین رفتاری از سوی سلبریتی‌ها هستیم. چنین رفتاری نشان می‌دهد که آن‌ها باید سواد محیط زیستی خود را بالا ببرند. وی افزود: لئوناردو دی کاپریو هنرپیشه معروف آمریکایی، چندی قبل اطلاعاتی درباره دریاچه ارومیه داد و این موضوع برای من که سال‌هاست در زمینه محیط زیست فعالیت می‌کنم، بسیار جالب بود؛ زیرا نشانگر مطالعه کامل او در این زمینه است و چه خوب می‌شود اگرهنرمندان ما هم اطلاعات خود را در زمینه محیط زیست افزایش دهند. وی تاکید کرد: این قبیل ژست‌ها، حتی پوشیدن پوست‌های مصنوعی  از سال‌ها قبل بین هنرپیشه‌ها و شخصیت‌ها منسوخ شده است، الیزابت تیلور 40 سال پیش پالتوی پوست به تن می‌کرد اما بعد از آن دیگر استفاده از چنین لباس‌هایی بسیار کمرنگ شد.

کهرم ادامه داد: یک هوادار محیط زیست در انگلیس که در یکی از میهمانی‌های کاخ سلطنتی این کشور شرکت کرده بود، تعریف می‌کرد پس از ورود یک زن هنرپیشه با پالتوی پوست به تن، جلو رفتم و گفتم من طرفدار شما هستم، اما آیا شما همیشه پالتوی دست دوم می‌پوشید؟ منظور آن شخص این بود که پوست حیوان متعلق به همان حیوان است و نباید تصاحب شود. کهرم می‌گوید در دنیای امروز استفاده از پوشاک تولید شده از پوست حیوانات شانیت خود را از دست داده است؛ فردی که پالتوی پوست می‌پوشد نشان می‌دهد که نمی‌داند در دنیا چه می‌گذرد. وی گفت: البته حیواناتی مانند فیل هم قربانی عاج خود می‌شوند. مثلا بودایی‌ها چرخ مقدسی دارند که آن‌را برای نیایش می‌چرخانند و پایه آن باید از جنس عاج باشد، به دالایی لاما گفتم استفاده از عاج را متوقف کند زیرا همان درخواست عاج موجب کشتار فیل‌ها در آفریقا می‌شود.

کهرم افزود: یا مثلا شاید در خانه بعضی  از ما ایرانی‌ها مجسمه‌های هندی ساخته شده از عاج وجود داشته باشد در حالی که ساختن آن‎ها به نابودی حیات یک جاندار تمام می‌شود.

بی سوادی و نادانی، همین!

کهرم می‌گوید: استفاده از پوست برای لباس و یا عاج برای تزیینات نشانه بی‎سوادی، نادانی و بی‌اطلاعی از امور است، هنرمندان الگوی جوانان هستند، بنابراین باید مراقب رفتارهای خود باشند. اقشاری که الگو و یا سلبریتی هستند و مورد تاسی و تقلید قرار می‌گیرند، باید سطح دانش و آگاهی خود را بالا ببرند، چون تاثیر زیادی در جامعه دارند.