۱۰ فوتی و ۴۵ دیالیزی، آمار غیرقطعی مسمومیت الکلی در بندرعباس
با وجود ممنوعیت‌ها به‌سلامتی مرگ می‌نوشند!
ریحانه جولایی
مهر 97، 43 نفر بر اثر مصرف مشروبات الکلی تقلبی فوت شدند.
اسفند 98، قربانیان مصرف مشروبات الکلی در خوزستان به 59 نفر رسید.
اسفند 98، 15 نفر بر اثر مصرف مشروبات الکلی در استان البرز جان باختند.
اردیبهشت 99، مرگ 101 نفر بر اثر مصرف نوشیدنی الکلی تقلبی در فارس.
این موارد تنها چند نمونه از خبرهای منتشر شده در رسانه‌هاست و برای کسب اطلاعات بیشتر از آمار قربانیان مصرف نوشیدنی‌های الکلی تقلبی کافی است «مسمومیت با الکل»یا ترکیبات مشابه را گوگل کنید. لینک‌های بی‌شماری که در این رابطه در صفحه مانیتور شما نمایان می‌شود بیانگر آن است که در ایران مصرف نوشیدنی‌های الکلی تقلبی بسیار بالاست و همواره قربانیان بسیاری می‌گیرد.
آماری از مشروبات الکلی دست‌ساز و تقلبی نداریم
بر اساس نتایج تحقیقاتی که حدوداً سه سال پیش سازمان بهداشت جهانی با موضوع مصرف الکل در تمام کشورهای دنیا منتشر کرد، میزان مصرف الکل در ایران قابل تأمل است و در بین 199 کشور، حائز رتبه 166 است. البته مسئولان و پژوهشگران داخلی در این مورد تردید نشان دادند و هیچ منبع و مأخذ داخلی آن را تأیید نکرد. در همین تحقیقات، آمار دیگری هم در مورد الکلی‌های ایران وجود داشت و در رتبه‌بندی کشورها بر اساس مصرف سنگین الکل، ایران رتبه نوزدهم را کسب کرده بود! در این گزارش آمده که هر فرد الکلی در ایران، سالانه 25 لیتر الکل مصرف می‌کند که این رقم دو برابر یک شهروند آمریکایی و حتی بیشتر از شهروندان روسی است که در جهان به مصرف بالای الکل مشهور هستند.
با اینکه مصرف الکل در ایران ممنوع است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده، اما درصد زیادی از مشروبات الکلی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. ضمن این که علاوه بر مشروبات قاچاق، افرادی در ایران مشروبات الکلی دست ساز و زیر پله‌ای هم تولید می‌کنند که هیچ آماری از آن‌ها در دست نیست. به همین دلیل در سال‌های اخیر دسترسی به الکل بسیار آسان شده است تا آنجا که در بسیاری از خانه‌ها شیشه‌های نوشیدنی الکلی به وفور وجود دارد و الکل پای ثابت بسیاری از مراسم و میهمانی‌های خانوادگی و دوستانه است.
همان‌طور که گفته شد یکی از راه‌های ورود مشروبات الکلی به ایران قاچاق از کشورهای همسایه است که با قیمت‌های بسیار بالا و گزاف تهیه می‌شود و معمولاً ویژه قشر مرفه جامعه است. مشروبات تقلبی هم بعضاً در فضای مجازی و سوپرمارکت‌های برخی شهرهای گردشگری نظیر مناطق شمالی یافت می‌شود که نتیجه مصرف آن مرگ و میر و نابینایی و تپش قلب و سکته قلبی است که اخبار مسمومیت و مرگ و میر ناشی از این امر در مقاطع مختلف به چشم می‌خورد. گروه سوم هم مشروبات دست‌ساز و ارزان قیمت‌تر هستند که در خانه‌ها تهیه می‌شوند که به ویژه دو گروه آخر، به شدت جان و سلامتی مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند و مصرف تفننی آن‌ها هم بعضاً کوری و تبعات جبران‌ناپذیر دیگر در پی دارد و همان‌گونه که اشاره شد در سال‌های اخیر، خبرهای زیادی از مرگ بر اثر مصرف مشروبات الکلی یا آسیب دیدن بخشی از بدن شنیده و خوانده‌ایم.
با اینکه مصرف الکل در ایران ممنوع است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده، اما درصد زیادی از مشروبات الکلی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. افزون بر این، افرادی در ایران مشروبات الکلی دست ساز، زیر پله‌ای و عموما آسیب‌زا تولید می‌کنند که هیچ آماری از آن‌ها در دست نیست
فاجعه بندرعباس، دست‌به‌نقدترین شاهد مثال
درهمین راستا دیروز اخبار تأسف‌باری از بندرعباس در خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت. در روزهای اخیر مصرف مشروبات الکلی تقلبی موجب مسمومیت افراد بسیاری در این شهر شده و تا لحظه نگارش این گزارش بنا به اعلام سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان 10 نفر در این رابطه فوت شده‌اند.
طبق گفته‌های فاطمه نوروزیان مجموعاً ۷۵ نفر بر اثر مسمومیت الکلی به بیمارستان مراجعه کردند که ۴۵ نفر دیالیز شدند و حال ۴ نفر از مسموم شدگان نیز وخیم گزارش شده است که به دستگاه ونتیلاتور متصل هستند.
البته روز گذشته رئیس‌کل دادگستری استان هرمزگان از شناسایی و دستگیری ۱۲ نفر از عوامل اصلی تهیه و توزیع مشروبات الکلی در بندرعباس خبر داد.
به گفته مجتبی قهرمانی، به دستور دادستان عمومی و انقلاب بندرعباس، پلیس اطلاعات و امنیت استان در عملیاتی غافلگیرانه چند مرکز بزرگ تهیه، نگهداری و فروش مشروبات الکلی دست ساز را در شهرستان بندرعباس شناسایی کرده که در بازرسی از این اماکن بیش از ۱۰ هزار لیتر مشروبات الکلی کشف و ضبط شده است.
این مقام قضایی تصریح کرد: با تلاش بی‌وقفه مأموران انتظامی شهرستان بندرعباس و بهره‌گیری از شیوه‌های پلیسی، ۲ نفر از خریداران الکل صنعتی به همراه ۲ نفر از تهیه‌کنندگان مشروبات الکلی دست ساز و ۸ نفر از توزیع‌کنندگان این مشروبات، پس از شناسایی و در یک عملیات ضربتی دستگیر شدند.
قهرمانی اضافه کرد: یک شرکت باربری که محموله‌های الکل صنعتی را به صورت غیرمجاز از یکی از استان‌های هم‌جوار به بندرعباس منتقل کرده نیز به دستور مقام قضایی پلمب شده است.
ممنوعیت کارساز است یا مشکل‌آفرین؟
هر چند تلفات ناشی از مسمومیت الکل تنها مختص ایران نیست ولی بسیاری، ریشه این معضل در ایران را آزاد نبودن الکل می‌دانند و معتقدند اگر مردم به الکل استاندارد دسترسی داشتند، میزان تلفات ناشی از مسمومیت الکل تقلبی نیز به مراتب کمتر می‌شد.
ممنوعیت فروش و استفاده از نوشیدنی‌های الکلی منجر به افزایش مصرف الکل‌های خانگی و غیرقانونی عمدتاً حاوی متانول شده است و مسمومیت با الکل را تبدیل به یک چالش بزرگ در ایران کرده است.
چندی پیش، رئیس سازمان امور اجتماعی ایران گفت سالانه بیش از پنج میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند. الکل‌های دست‌ساز اغلب حاوی متانول هستند. متانول یک الکل سمی است که به صورت صنعتی به عنوان آفت‌کش و یا منبع سوخت جایگزین استفاده می‌شود. این ماده به طور طبیعی در انسان، حیوانات و گیاهان نیز وجود دارد. غذاهایی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه، آب میوه‌ها، نوشیدنی‌های تخمیر شده و نوشابه‌های رژیمی حاوی آسپارتام منابع اصلی متانول در بدن انسان هستند.
بیشتر مسمومیت‌های ناشی از متانول در نتیجه مصرف نوشیدنی‌های آلوده به متانول یا حاوی متانول رخ می‌دهد. در محیط‌های صنعتی، استنشاق بخار متانول با غلظت بالا و جذب متانول از طریق پوست به اندازه مصرف خوراکی آن در ایجاد مسمومیت مؤثر است.
برخلاف اتانول که مصرف خوراکی دارد، متانول در بدن انسان تبدیل به فرمیک اسید می‌شود؛ ماده‌ای که در نیش مورچه یافت می‌شود. حجم بالای فرمیک اسید منجر به مشکلات گردش خون، آسیب کبدی و در برخی موارد آسیب عصبی، نابینایی دائمی و نارسایی کلیه و حتی مرگ می‌شود.
دیروز اخبار تأسف‌باری از بندرعباس در خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت. در روزهای اخیر مصرف مشروبات الکلی تقلبی موجب مسمومیت افراد بسیاری در این شهر شده و تا لحظه نگارش این گزارش بنا به اعلام سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان 10 نفر در این رابطه فوت شده‌اند
سطح بالای ۵۰۰ میلی‌گرم در لیتر متانول در خون در صورت عدم رسیدگی مسمومیت ایجاد می‌کند. فرآیند مسمومیت با متانول، آرام صورت می‌گیرد. در چند ساعت اول پس از مصرف متانول، فرد دچار احساس خواب آلودگی و بی‌ثباتی می‌شود. در نهایت این علائم به سردرد، استفراغ، شکم درد و سرگیجه می‌انجامد و برخی نیز احساس تنگی نفس و حتی تشنج را تجربه می‌کنند. اکثر قربانیان به دلیل محدودیت‌ها و ترس از مجازات‌هایی که در قانون برای مصرف نوشیدنی‌های الکلی در نظر گرفته شده با تأخیر قابل‌توجهی به دنبال مراقبت‌های پزشکی می‌روند و همین موضوع به بالا رفتن عوارض و مرگ ناشی از مصرف متانول کمک می‌کند.
ممنوعیت‌ها تأثیری در بازدارندگی ندارند
همان‌طور که در گزارش اشاره شد ممنوعیت مشروبات الکلی در ایران باعث شده تا بسیاری به مصرف نوشیدنی‌های الکلی ارزان و مرگ‌آور تمایل نشان دهند. بدیهی است که منظور نگارنده ترویج شرب خمر و اعلام مباح بودن آن نیست، بلکه تأکید بر این است که این ممنوعیت و بگیر و ببندها تأثیری در بازدارندگی ندارند.
در 40 سال اخیر که مصرف مشروبات الکلی در ایران ممنوع شده است سالانه بیشمار محموله‌های قاچاق مشروبات الکلی توسط نیروی انتظامی ضبط و امحا شده و توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان دستگیر می‌شوند، اما مشکل همچنان باقی است. با یک نگاه اجمالی به جامعه می‌توانیم به این نتیجه برسیم که برچسب ممنوعیت مانعی ایجاد نمی‌کند چه‌بسا امر ممنوعه مورد اقبال مردم قرار می‌گیرد و مشروبات الکلی هم از این قاعده مستثنا نیستند.
روانشناسان معتقدند هر آنچه مصرف آن به هر دلیل برای افراد منع می‌شود علاقه‌ای را در افراد ایجاد می‌کند که در برخی موارد بیش از زمانی است که استفاده آن ممنوع نشده بود. پیشنهاد این گروه از روانشناسان این است که به جای ممنوع کردن مواردی که بار روانی زیادی دارند باید با فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی از مضرات و آموزش‌های قدم به قدم مردم را از مصرف ممنوعه‌ها دور کنیم. اگر افراد یک جامعه با علم به مضر بودن یک موضوع آن را به‌تدریج کم و ترک کنند تأثیر بیشتری ایجاد می‌شود تا اینکه به عنوان یک موضوع ممنوعه به صورت یک باره هرگونه مصرف منع شود. ممنوعیت الکل در ایران مثال خوبی برای این نظریه است. در این مورد البته قوانین شرع هم می‌تواند به کمک فرهنگ‌سازی بیایید و دولت‌ها به جای برخوردهای قهری بهتر است با فرهنگ‌سازی مضرات مصرف این دست نوشیدنی‌ها را به مردم یادآور شوند و بر نسل جوانی که هنوز سابقه و تجربه استفاده از این نوشیدنی‌ها را ندارند تمرکز کنند، چرا که فرهنگ‌سازی برای افرادی که تجربه استفاده را دارند سخت‌تر است.
دیدگاه تان را بنویسید