پیش‌بینی همیشگی کارشناسان محیط‌زیست در خصوص گسترش گرد و غبار محقق شد
تکرار تجربه خوز ستان در تهران و ۱۲استان دیگر
سعیده علیپور
پیش‌بینی کارشناسان درست از آب درآمد. بالاخره گردوغباری که سال‌ها دامن خوزستان را گرفته بود و مردم را عاصی و طبیعت را به عصیان کشانده، روی کدر و زشتش را به پایتخت هم نشان داد. این وضعیت هرچند 12 استان دیگر کشور را هم درگیر کرده است، اما هوا در تهران بدتر از سایر شهرها گزارش شده است.
روز جمعه ۱۹ فروردین، توده گرد و غباری که از عراق وارد ایران شده، غرب و مرکز کشور را تحت تاثیر قرار داد و به گفته کارشناسان هواشناسی، طی دو روز آینده نیز پدیده غالب در بیشتر مناطق کشور وزش باد و ادامه خیزش گرد و خاک خواهد بود.
در حالی دیروز کیفیت هوای شهر تهران با شاخص ۴۹۰ در وضعیت خطرناک قرار داشت و توصیه شد تا افراد از فعالیت‌های خارج از منزل خودداری کنند؛ که بناست در جلسه اضطراری جمعه شب درباره تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات در استان تهران تعیین تکلیف شود.
این میزان آلودگی در حالی است که بر اساس شاخص کیفیت هوا در کشور، عدد صفر تا ۵۰ نشانه هوای پاک، عدد ۵۱ تا ۱۰۰ نشانه هوا قابل قبول یا سالم ، عدد ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، عدد ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها ، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک محسوب می‌شود. این در حالی است که هوای تهران با آلودگی شدید در وضعیت خطرناک قرار دارد و شاخص برخی مناطق حتی تا عدد ۵۰۰ هم گزارش شده است.
آلودگی هوای پایتخت اورژانس را به خیابان‌ها کشاند
دیروز سرپرست مرکز اورژانس تهران اعلام کرد: «به دلیل وضعیت خطرناک آلودگی هوای پایتخت تکنسین‌های این مرکز در میادین و خیابان‌های پر تردد مشغول خدمت‌رسانی هستند».
یحیی صالح طبری به ایرنا گفت: «وزش باد شدید همراه با گرد و خاک، آلودگی هوای پایتخت را در وضعیت اضطرار و خطرناک قرار داد که بی درنگ تکنسین‌های اورژانس در آماده باش کامل قرار گرفتند».
وی افزود: «اتوبوس آمبولانس‌های اورژانس در میادین تجریش، انقلاب، آزادی، امام حسین (ع)، امام خمینی(ره) مستقر و مشغول خدمت رسانی هستند».
سرپرست مرکز اورژانس تهران ادامه داد: «در این وضعیت هر گونه تردد برای تمامی افراد در فضای باز خطرناک است و از شهروندان می‌خواهیم تا عادی نشدن وضعیت در منازل بمانند».
به گفته وی، هم اکنون تکنسین‌های اورژانس آماده خدمت رسانی به شهروندان هستند به همین منظور از مردم درخواست داریم در صورت نیاز به سامانه ۱۱۵ تماس حاصل کنند.
در هنگام بروز گرد و خاک چه باید کرد؟
توصیه شده است که مردم در شرایط گرد و خاک از حضور در فضای باز اجتناب کنند، چون تنفس گرد و خاک معلق در هوا، سلامت افراد به ویژه بیماران تنفسی و قلبی را تهدید می‌کند.
به همین دلیل هم توصیه می‌شود که تا حد امکان از خروج غیرضروری از منزل و تردد بی‌مورد در معابر شهری خودداری شود.
بیماران قلبی، تنفسی و مبتلایان به آسم هم نباید در فضای باز فعالیت داشته باشند و تا حد امکان از حضور در سطح شهر خودداری کنند.
همچنین توصیه شده مردم در صورتی که مجبور به ترک خانه یا محل کار خود هستند، حتما ماسک بزنند تا هوای آلوده را تنفس نکنند؛ همچنین برای آسیب ندیدن چشمان، از عینک استفاده کنند.
در مواقع آلودگی هوا مصرف شیر، ماست کم‌چرب، میوه و سبزیجات تازه و مایعات را برای دفع سموم از بدن مفید بوده و توصیه شده که سیگار و قلیان مصرف نشود.
افراد در صورتی که با فردی مواجه شدند که دچار تنگی نفس و یا هرگونه ناراحتی قلبی عروقی شده به‌سرعت او را به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی یا بیمارستان برسانند.
دلیل آلودگی این روزها چیست؟
اما در این میان بسیاری این سوال را مطرح می‌کنند که دلیل گرد و غبارهایی که سال‌ها خوزستان را آزار داده و حال دامنه آن 13 استان کشور را در بر گرفته است از کجا سرچشمه می‌گیرد؟
پرسشی که محمد اصغری، کارشناس سازمان هواشناسی در پاسخ به آن می‌گوید: «دلیل آلودگی اخیر هوای ایران، چشمه‌های تولید گرد و خاک در شمال عراق و سوریه و عربستان است که ابتدا استان‌های مرزی از جمله کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، آذربایجان غربی را درگیر کرده است».
روز جمعه ۱۹ فروردین، توده گرد و غباری که از کشور عراق وارد ایران شده، غرب و مرکز کشور را تحت تاثیر قرار داد و تا دو روز آینده نیز پدیده غالب در بیشتر مناطق کشور وزش باد و ادامه خیزش گرد و خاک خواهد بود
او می‌افزاید: «جریانات غربی در لایه‌های بالایی جو به قدری قوی است که این گرد و خاک را جارو می‌کند». پس از استان‌های ذکر شده، استان‌های همدان، مرکزی، قم، البرز و تهران هم دیروز تحت تأثیر قرار گرفته است.
به گفته اصغری هر چقدر به سمت شمال غربی پیش می‌رویم این گرد و خاک تضعیف می‌شود.
این کارشناس هواشناسی با بیان اینکه دلیل تولید گرد و خاک در شمال عراق و کشورهای سوریه و عربستان هم کم‌بارشی در این مناطق است در خصوص احتمال تکرار آن هشدار می‌دهد و می‌افزاید: «اوج این گرد و خاک از فروردین تا مرداد خواهد بود و تا موقعی که این چشمه‌ها وجود داشته باشد گرد و خاک نیز خواهد بود». در این میان بر اساس گزارش سازمان هواشناسی و براساس تصاویر ماهواره‌ای منشاء گرد و خاک روزهای اخیر، کشور عراق بوده است.
در کنار این پدیده کارشناسان هشدار داده‌اند، با توجه به جریانات جنوبی در سواحل دریای خزر و بادهای جنوبی آتش‌سوزی در جنگل‌های شمالی مستعد خواهد بود و به همین دلیل به مسافران توصیه شده است تا برای جلوگیری از آتش‌سوزی جنگل‌ها از روشن کردن آتش خودداری کنند.
وقتی محیط‌زیست اولویت دولتمردان نیست
سال‌هاست که کارشناسان محیط‌زیست هشدار می‌دهند به علت از بین رفتن لایه‌های گیاهی و از بین بردن جنگل‌ها و درختان در استان‌های مرزی غربی ایران، توفان‌های شن و گرد و خاک به‌راحتی تا مرکز ایران نفوذ می‌کند و به دولت‌ها توصیه کرده‌اند سیاست‌هایی را برای جلوگیری از افزایش پدیده گردو خاک برای نجات خوزستان و پیشگیری از نفوذ آن به سایر مناطق کشور دنبال کنند، اما در سال‌های اخیر به دلیل پروژه‌های مختلف اقتصادی و شرایط اقتصادی نامناسب و نبود عزم جدی از سوی دولتمران به این توصیه‌ها توجه لازم نشد.
سال‌هاست که کارشناسان محیط‌زیست هشدار می‌دهند به علت از بین رفتن لایه‌های گیاهی و از بین بردن جنگل‌ها و درختان در استان‌های مرزی غربی ایران، توفان‌های شن و گرد و خاک به‌راحتی تا مرکز ایران نفوذ می‌کند؛ پیش‌بینی‌ای که محقق شد
در حالی که وزش باد شدید در فصل بهار در سال‌های اخیر زیاد اتفاق می‌افتاد، اما شاید این نخستین سالی است که شهروندان بسیاری از استان‌های کشور شاهد گرد و خاکی چنین غلیظ هستند. بهزاد شجاعی، پژوهشگر و کارشناس حوزه آلودگی هوا در این باره می‌گوید: «باد بهاری چیز جدیدی نیست، اما امسال کم آبی و خشکی بیشتر زمین باعث افزایش شاخص غبارناکی و درنتیجه خیزش بیشتر گرد و غبار شده است».
او با بیان اینکه المان‌های محیط‌زیست جدا از هم نیستند با انتقاد از وضعیت هواشناسی در کشور ادامه می‌دهد: «اتفاق امروز بار دیگر ناتوانی سازمان هواشناسی را در پیش‌بینی شرایط اضطرار آلودگی هوا نشان داد!تصور کنید اگر اخطار شرایط خطرناک (قهوه‌ای) پنج‌شنبه اعلام می‌شد برنامه ریزی مردم برای امروز چقدر فرق می‌کرد!».
دخالت ترکیه در بحران ریزگرد
اما در این میان برخی کشور ترکیه را عامل اصلی بحران ریزگردها، که گستره عظیمی از کشور را فرا گرفته و شروع بحرانیست که سلامت میلیون‌ها ایرانی را هدف گرفته، می‌دانند.
عضو انجمن علمی محیط‌زیست و توسعه پایدار ایران می‌گوید: «ترکیه با طرح GAP که شامل ۲۲ سد و ۱۳ نیروگاه بر روی سرشاخه‌های دجله و فرات است، عراق، سوریه و ایران را سرزمین‌های غیرقابل سکونت تبدیل خواهد کرد».
به گفته آرش ویسی، سد آتاتورک که ۷۵ درصد آب فرات را ذخیره می‌کند و با ظرفیت ۵۰میلیارد مترمکعب معادل ۶۵۰ سد ایران و معادل نیمی از ظرفیت تمام آب‌های ایران است و سد ایلیسو بیش از ده میلیارد متر مکعب نیز مانع ورود ۵۶ درصد آب دجله و متروکه کردن میلیون‌ها هکتار از اراضی کشاورزی عراق و سوریه می‌شود.
به نظر می‌رسد انفعال، ناآگاهی و عدم شناخت دولت‌های ما، از حقوق بین‌المللی و حق‌آبه و بی‌توجهی به محیط‌زیست در حوزه داخل و بین‌المللی باعث تهدید جدی اکوسیستم و سلامت مردم ما شده است.این در حالی است که با تداوم فصل تابستان شاهد بروز بحران‌های جدی‌تر در این حوزه هستیم و امنیت پایدار ما با مشکل جدی مواجه می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید