دغدغه نیمی از نمایندگان مجلس به‌زودی برطرف می‌شود
تغییر ساعت رسمی کشور اهم است یا فی‌الاهم؟!
ریحانه جولایی
نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را در دستور کار خود دارند که در صورت تصویب؛ از تغییر ساعت رسمی کشور ابتدای فروردین‌ماه هر سال جلوگیری می‌کند. جای سؤال است که این طرح که به عقیده برخی نمایندگان مجلس، اولویت کشور نیست چرا باید با این فوریت زمان مجلس را به خود اختصاص دهد؟ این موضوع بحث‌های کارشناسی متعددی را پیرامون خود به همراه داشته است که یکی از مهم‌ترین آنها، افزایش تقاضای برق به هنگام جلوگیری از تغییر ساعت رسمی کشور است.
احتمال 50 درصدی طرح تغییر رسمی ساعت کشور
اگرچه بارها درباره تغییر قانون تغییر رسمی کشور بحث شده اما محمود احمدی‌نژاد در سال اول دولتش اعلام کرد: «دولت، ساعت رسمی کشور را در سال ۱۳۸۵ جلو نمی‌کشد.» آن زمان مجلس با این اقدام مخالفت کرد. اما اکنون در اسفند ۱۴۰۰ مسئله تغییر ساعات رسمی دوباره در مجلس مطرح شده است.موافقان طرح در داخل کشور معتقدند، ایران با کمبود انرژی برق مواجه است و با توجه به شرایط آب‌وهوایی ایران و تعداد ماه‌های گرم سال، تغییر ساعت رسمی می‌تواند در کاهش مصرف انرژی تأثیر زیادی داشته باشد.
اما گزارش مرکز پژوهشهای مجلس در سال ۹۷ نشان داد طی سال‌های ۱۳۹۳تا ۱۳۹۷ با تغییر ساعت رسمی کشور، حدود ۵ درصد از کل انرژی الکتریکی مصرف‌شده صرفه‌جویی شده بود.
بااین‌حال چندی پیش ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون شوراهای مجلس خبر داد که تغییر ساعت در کشور لغو شده و بعد از آن هم این خبر تکذیب شد. حالا اما در جلسه روز گذشته مجلس رئیس کمیسیون اجتماعی اعلام کرد: کمیسیون اجتماعی با بحث و بررسی مفصلی که در ارتباط با این طرح داشت، در نهایت موافقت خود را با اجرای آن اعلام کرد. البته طبق صحبت‌های ولی اسماعیلی با توجه به مخالفت دولت با این طرح احتمال رأی‌آوری این طرح در مجلس، ۵۰ درصد برآورد می‌شود، به بیان دقیق‌تر احتمال رأی آوردن یا نیاوردن طرح برابر است.
او همچنین خاطرنشان کرد: از سوی دیگر آقای ابوترابی به‌عنوان طراح اصلی این طرح مطالعاتی را در ارتباط با مشکلات روحی و روانی تغییر ساعت رسمی به‌ویژه در فصل پاییز داشته است که نشان می‌دهد آمار بروز افسردگی در افراد در فصل پاییز به شکل فزاینده صعودی است. همچنین دلیل دیگری که کمیسیون بر مصوبه خود پافشاری کرده این است که هنوز ادله متقنی به‌ویژه در حوزه کاهش مصرف انرژی از سوی دولت ارائه نشده که اجرای طرح را توجیه‌پذیر کند.
البته لازم به ذکر است که مصوبه کمیسیون اجتماعی صرفاً مصوبه کمیسیون است و برای تصویب نهایی باید در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به رأی گذاشته شود و این مصوبه برای اجرا حتی در صورت رأی آوردن در صحن علنی نیاز به تایید شورای نگهبان دارد.
تغییر ساعت در جهان منسوخ شده؟
هر سال ساعت رسمی کشور دو بار تغییر می‌کند؛ یکی در ابتدای بهار و دیگری در اولین روز پاییز. حالا مجلس طرحی را در دستور کار دارد که در صورت تصویب نهایی، دیگر ساعت رسمی کشور تغییر نمی‌کند. اگر این طرح اجرا شود، دیگر اول فروردین‌ماه لازم نیست یک‌ساعت، ساعت‌ها را به جلو بکشیم و پایان نیمه نخست سال به عقب برگردانیم.
این تغییر یا عدم تغییر ساعت همیشه بحث و جنجال زیادی داشته اما چرا مجلس در پی تغییر ساعات رسمی کشور است؟ اخیراً ابوترابی درباره طرح تغییر ساعت رسمی کشور گفته بود قانون تغییر ساعت رسمی کشور در سال ۸۶ بر اساس طرح فرانسوی‌ها تصویب شد. در آن زمان فرانسوی‌ها با تغییر ساعت رسمی کشورشان قصد صرفه‌جویی در مصرف شمع و به حداقل رساندن کاهش اتلاف انرژی داشتند. برخی از کشورهای اروپایی هم معتقد بودند زود خوابیدن و سرکار رفتن موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود.
به گفته ابوترابی مطالعات اروپایی‌ها نشان داد نه‌تنها اجرای قانون تغییر ساعت رسمی منجر به بهبود شاخص‌های اقتصادی آنها نشده بلکه تبعات فرهنگی، اجتماعی و فیزیولوژی داشته. به همین دلیل قانون تغییر ساعت رسمی سال ۲۰۱۹ در اروپا منسوخ شد. ما هم در مطالعات خود به این نتیجه رسیدیم که اجرای قانون تغییر ساعت رسمی کشور باعث به‌هم خوردن سیستم بدن شده و تبعات روحی و روانی برای مردم به همراه دارد برای همین باید زمان مانند گذشته ثابت باشد.
مرکز پژوهشهای مجلس: اجرای طرح تغییر ساعت نقش بسزایی در کاهش مصرف انرژی برق دارد. تغییر ساعت رسمی کشور در صرفه‌جویی مصرف انرژی برق کشور مؤثر است و این تأثیر بین ۳-۱ درصد متغیر است. در کاهش پیک مصرف برق کشور نیز این تأثیر بین ۵/۱-۱ درصد پیش‌بینی‌شده است
مخالفت مرکز پژوهشهای مجلس با ثابت ماندن ساعت رسمی
مرکز پژوهشهای مجلس اما با ثابت ماندن ساعت رسمی کشور مخالفت کرده است. دفتر مطالعات پژوهشهای زیربنایی و امور تولیدی مرکز پژوهشهای مجلس، طی گزارشی با نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور مخالفت کرد.در این گزارش آمده که صرفه‌جویی در مصرف انرژی اصلی‌ترین انگیزه برای اجرای طرح تغییر ساعت در کشورها بوده است. اما در سال‌های اخیر، آثار سوء تغییر ساعت بر سلامتی افراد جامعه در برخی از کشورهای اروپایی موجب شده تداوم اجرای این طرح با تردید مواجه شود.در این گزارش تصریح شده است: درواقع در سال‌های اخیر به دلیل افزایش اهمیت سلامتی افراد جامعه نسبت به صرفه‌جویی انرژی، موجب شده برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا گرایش به سمت توقف اجرای طرح تغییر ساعت داشته باشند گرچه هنوز هم به اجرای آن مبادرت می‌ورزند. تنظیم فعالیت افراد آن جوامع با زمان محلی؛ علت اثرگذاری بر سلامتی افراد (تغییر ساعت بیداری و خواب) در این جوامع اعلام شده است. این درحالی است که در کشورهای اسلامی نظیر ایران، تنظیم فعالیت‌های افراد علاوه بر زمان محلی با زمان خورشیدی نیز تنظیم می‌شود.در این گزارش ذکرشده که در مردادماه 1386 با توجه به بررسی‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی و موضوع صرفه‌جویی انرژی، قانون تغییر ساعت رسمی کشور تصویب شد. در سال 1397، بازاندیشی برای عدم اجرای تغییر ساعت، در برخی کشورهای اتحادیه اروپا موضوع آثار منفی آن بر ساعات فیزیولوژیک در اروپا و آمریکا رسانه‌ای شد. در حال حاضر، یک‌چهارم از کشورهای دنیا که در نیمکره شمالی زمین واقع هستند به تغییر ساعت مبادرت می‌ورزند. در ایران اسلامی، انجام فرایض دینی، مبتنی بر تغییرات طلوع و غروب آفتاب است. فارغ از مسائل صرفه‌جویی انرژی، زمان‌بندی آغاز فعالیت‌های روزانه افراد به اوقات شرعی نزدیک‌تر است. پزشکان و اطبا معتقدند، بهترین زمان تنفس صبحگاهی بر اساس ساعات فیزیولوژیک ساعت 4 و بهینه‌ترین زمان آغاز فعالیت روزانه ساعت ۸-۷ صبح است.در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده که به نظر می‌رسد، آسیب مترتب ناشی از تغییر ساعت در ایران به گستره‌ای که در کشورهای اروپایی مطرح است، نباشد. از سوی دیگر، اجرای طرح تغییر ساعت نقش بسزایی در کاهش مصرف انرژی برق دارد. تغییر ساعت رسمی کشور در صرفه‌جویی مصرف انرژی برق کشور مؤثر است و این تأثیر بین ۳-۱ درصد متغیر است. در کاهش پیک مصرف برق کشور نیز این تأثیر بین ۵/۱-۱ درصد پیش‌بینی‌شده است.در جمع‌بندی این گزارش آمده که با توجه به بررسی کارشناسی آثار اجرای قانون تغییر ساعت رسمی کشور به‌ویژه بر میزان صرفه‌جویی مصرف انرژی و ساعت پیک بار برق و با توجه به توضیحات مندرج در این گزارش پیشنهاد می‌شود، کماکان این قانون همچون سنوات گذشته اجرا شود. به دلیل توجیه‌پذیری و مستند بودن نتایج پژوهشهای مطالعه آثار تغییر ساعت رسمی کشور و با توجه به اهمیت جایگاه صرفه‌جویی انرژی و تنظیم فعالیت‌های اجتماعی با توجه به اوقات شرعی، پیشنهاد می‌شود که این قانون کمافی‌السابق در کشور اجرا شود و بنابراین تصویب طرح پیشنهاد نمی‌شود.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را در دستور کار خود دارند که در صورت تصویب؛ از تغییر ساعت رسمی کشور ابتدای فروردین‌ماه هر سال جلوگیری می‌کند. جای سؤال است که این طرح که به عقیده برخی نمایندگان مجلس، اولویت کشور نیست چرا باید با این فوریت زمان مجلس را به خود اختصاص دهد؟
پیامدهای جلوگیری از تغییر ساعت
مسئله افزایش فعالیت در ساعات روشنایی روز و ایجاد زمینه استراحت در ساعات شب به دلیل تغییر ساعت رسمی در ابتدای فروردین‌ماه سبب می‌شود تا نیاز مشترکان به انرژی برق به‌خصوص در ساعات اوج بار بیشتر از گذشته شود. بر اساس گفته‌های سخنگوی صنعت برق، تغییر ساعت رسمی کشور در ابتدای فروردین‌ماه حدود ۲ درصد در اوج مصرف و 4 درصد در مصرف انرژی تأثیر دارد.از سوی دیگر بر مبنای بررسی‌های علمی انجام‌شده بر روی منحنی بار 24 ساعته کل کشور، طی سال‌های 1393 تا 1400 به‌طور متوسط حدود 4 درصد از مصرف برق در 6 ماه نخست سال از محل اجرای طرح تغییر ساعت صرفه‌جویی شده است که معادل 106 میلیارد کیلووات ساعت در طول 7 سال اخیر است، انرژی صرفه‌جویی شده ناشی از این طرح به‌طور متوسط سالانه بالغ‌بر 1.4 میلیارد دلار بوده است.به استناد نظرات کارشناسان، افزایش اوج بار نتیجه مستقیم تصویب طرح جلوگیری از تغییر ساعت است و این مسئله در سالی که ناترازی برق نزدیک به 15 هزار مگاوات برآورد می‌شود، می‌تواند ضربه عظیمی به تأمین برق وارد کرده و زمین افزایش ناترازی نزدیک به 1.5 هزار مگاواتی را ایجاد کند و انرژی معادل کل انرژی تولیدشده توسط نیروگاه‌های برقابی کشور را در خود ببلعد.بر اساس گزاره‌های عنوان‌شده، به نظر می‌رسد در سالی که تقاضای برق کشور به رکورد جدید دست پیدا می‌کند، حرکت به‌سوی تصویب قوانینی که زمینه تشدید مصرف برق را ایجاد خواهد کرد، نباید در دستور کار قرارگرفته و تداوم قانون تغییر ساعت درمجموع به نفع فضای کشور است.در این شرایط به نظر می‌رسد، حتی اگر بخواهیم بر مبنای استدلالات اجتماعی از تغییر ساعت رسمی جلوگیری کنیم، باید این مسئله را به سال‌هایی موکول کنیم که تراز تولید و مصرف برق تراز متعادلی است. به عبارت دیگر اجرای این طرح در سال جاری می‌تواند زمینه خاموشی را مهیا کرده که بار روانی بیشتری از تغییر ساعت به جامعه وارد خواهد کرد.
موضوعات مهم‌تری برای بررسی وجود دارد
در آخر اینکه طرح‌های بسیار دیگری هم هستند که نسبت به تغییر ساعت اولویت رسیدگی و بررسی بیشتری دارند. نمایندگان مجلس جا دارد به‌جای رسیدگی به طرح‌هایی که در گذشته هم مطرح شده‌اند و نتیجه‌ای نداشتند و تحقیق بر میزان افسردگی در فصول مختلف سال به فکر موضوعات اساسی‌تر باشند چراکه موضوع افسردگی و بی‌انگیزه بودن مردم یک کشور تنها با تغییر یک ساعت حل نخواهد شد و بسیار ریشه‌دارتر است.
دیدگاه تان را بنویسید