استیضاح عین‌اللهی در مجلس کلید خورد
وزیر بهداشت اَبَرچالش‌های نظام درمان را نمی‌بیند؟
سعیده علیپور
دیروز در حالی بسیاری از خبرگزاری‌ها از استیضاح قریب‌الوقوع وزیر بهداشت خبر دادند که آمار‌های مرگ‌و‌میر ناشی از کرونا به پایین‌تر حد خود _22 نفر_طی بیش از یک سال و نیم گذشته رسیده بود. وضعیتی رو‌به‌راه که بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت دولت سیزدهم با ارائه آمار و ارقامی که حاشیه‌های زیادی هم دربرداشته، آن را ناشی از تمهیدات دولت متبوعش در واردات واکسن و واکسیناسیون می‌داند. با این حال در این مانور پیروزمندانه چیزهایی سر جای خودش نیست؛ سوء‌مدیریت‌هایی که برخی از آنها از دولت‌های گذشته برجای مانده و وزیر جدید هم _علی‌رغم امداد‌های غیبی_ برای رفعش چیزی در چنته ندارد.
در طرح استیضاحی که گفته شده تاکنون بیش از ۲۱ نفر از نمایندگان مجلس آن را امضا کرده‌اند هم به همین موارد اشاره شده است؛ به موضوعاتی چون عدم توزیع عادلانه اعتبارات پروژه‌های عمرانی، عدم برقراری عدالت در تأمین منابع و مهاجرت کادر درمان و چند مورد دیگر. مشکلاتی که این واقعیت را به یاد می‌آورد که نظام بهداشت و درمان کشور جز آسیب کرونا، با ده‌ها ابرچالش دیگر هم در سال‌های متمادی دست به گریبان بوده و نباید به بهانه کرونا و تهیه واکسن آنها را از یاد برد.
مخالفان وزیر چه می‌گویند؟
بیاید چشم‌هایمان را ببندیم و به دو سال قبل برگردیم. زمانی که هنوز ویروس کرونایی در کشور شیوع نداشت یا دستکم شیوعش رسانه‌ای نشده بود. طرح تحول سلامت نیمه‌کاره مانده و هزینه بالایی روی دست دولت گذاشته بود، کادر درمان نسبت به کمبود نیرو و کمبود حقوق گله داشتند، بسیاری در فکر مهاجرت بودند یا عطای کار را به لقایش بخشیده بودند، دانشجویان دستیاری از فشار کاری و دستمزد کم می‌نالیدند، طرح پزشک خانواده نیمه‌کاره مانده بود، بسیاری از بیماران ضمن مواجهه با کمبود پزشک متخصص در شهرستان‌های خود با مشکلات گرانی و تامین دارو هم دست و پنجه نرم می‌کردند؛ از بیماران تالاسمی و هموفیلی گرفته تا سرطان و دیگر بیماری‌های لاعلاج یا صعب‌العلاج دیگر. در حالی که سیاست‌های کلی وزارت بهداشت در شرایط بحران‌زده اقتصادی و تحریم به لزوم افزایش برنامه‌هایی برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های مزمنی مثل قند و فشار خون تاکید داشت، اقداماتی هم باید برای گسترش خدمات پزشکی صورت می‌گرفت و کادر درمان را برای حضور در شهرستان‌ها و مناطق محروم ترغیب می‌کرد. اما با ورود کرونا همه این مشکلات زیر فرش جارو شد و کرونا با همه تنه بزرگش فضای بهداشت و درمان کشور را پر کرد. در حالی که بسیاری امیدوار بودند که پس از چندی همچون کشورهای توسعه‌یافته با مدیریت بحران کرونا این مشکلات هم دوباره دیده و برای کم شدن از حجم‌شان کاری صورت گیرد، این اتفاق نیفتاد و اینک با کم شدن موج‌های ویرانگر کرونا، می‌شود صدای ناخوشایند آنها را هم شنید. صدایی که گویا بدتر و مهیب‌تر از گذشته هم شده است.
بی‌برنامگی وزیر بهداشت در حوزه‌های غیرکرونایی
کمال حسین‌پور، نماینده سردشت و پیرانشهر که طراح اصلی این استیضاح نیز هست، کمبود دارو، کمبود تجهیزات پزشکی، وضعیت بحرانی درمان و مشکلات جدی کادر درمان را علت این استیضاح می‌داند. او بر این باور است واکسیناسیون عمومی کرونا تنها یکی از وظایف وزیر بهداشت بوده که خوب انجام شده، اما این موفقیت نمی‌تواند و نباید دلیل یا توجیه ضعف عملکرد وزارت بهداشت در سایر حوزه‌ها شود، حوزه‌هایی که با سلامت و حتی جان مردم، سر و کار دارند. او وزیر بهداشت را در انجام ماموریت‌های قانونی در حوزه‌های غیرکرونایی، فاقد هرگونه برنامه‌ای می‌داند و می‌گوید، گزینه‌ای جز استیضاح نمانده است. در جلسه علنی یکشنبه 12 دی ماه، مجلس شورای اسلامی، او در تذکر شفاهی خود خطاب به وزیر بهداشت به همین نکات اشاره داشت و گفت: «آیا از وضعیت تاسفبار بیمارستان‌ها و بیماران مناطق محروم خبر دارید؟ شهرستان‌های محروم با کمبود شدید نیرو، پزشک متخصص و تجهیزات بیمارستانی مواجهند و در اکثر بیمارستان‌های این مناطق سرم و دارو که نیاز ابتدایی بیماران است، یافت نمی‌شود».
وی در ادامه افزود: «برنامه‌های وزارت بهداشت در زمینه بهداشت عمومی و ارتقای سطح آن بسیار ضعیف و ناکارآمد است، برنامه‌های ارائه شده توسط وزیر در زمان اخذ رأی اعتماد کنار گذاشته شده و اراده‌ای برای تحقق وعده‌ها در بدنه وزارتخانه دیده نمی‌شود. عدالت در توزیع اعتبارات صورت نمی‌گیرد و روند قابل اصلاح نیست. به دلیل ناتوانی وزیر بهداشت و مجموعه وزارتخانه، من و تعدادی از نمایندگان طرح استیضاح وی را تهیه کرده‌ایم و هم اکنون در کارتابل نمایندگان قرار دارد و به زودی تقدیم هیات رئیسه مجلس می‌شود تا بتوانیم تاثیری هر چند اندک در کاهش درد و رنج هموطنان خود در مراجعه به درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها داشته باشیم».
او همچنین در گفت‌و‌گویی با خبرآنلاین گفت: «خیلی‌ها معتقدند که طرح استیضاح زود انجام شده اما حوزه سلامت و وضعیت فعلی درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها چیزی نیست که بتوانیم برای خوب شدن آن صبر کنیم. عین‌الهی وزیر بهداشت است و برنامه‌هایی داشته و باید کم‌کم پیشرفتی در وضعیت می‌دیدیم و گزارش کار ارائه می‌داد اما هیچ کدام این اتفاقات رخ نداد. وزیر در این چندماه چه کاری انجام داده است؟ در بسیاری از شهرستان‌ها بعضی داروها اصلا وجود ندارد. در بسیاری از شهرهای محروم شبکه درمان برای هزینه‌ها جاری پولی در حساب ندارد».
نماینده موافق استیضاح وزیر بهداشت: «واکسیناسیون عمومی کرونا تنها یکی از وظایف وزیر بهداشت بوده است، اما نباید دلیل یا توجیه ضعف عملکرد وزارت بهداشت در سایر حوزه‌ها و سایر چالش‌های نظام درمان کشور باشد»
او با اشاره به اینکه بسیاری از شهرهای کشور با کمبود پزشک مواجه هستند می‌گوید: «تقسیم پزشکان متخصص در سطح شهرهای محروم به مدیریت مربوط است. وزیر مدیریت درستی نداشته است. در شهر سردشت دستگاه سی‌تی‌اسکن چندین ماه است که کنار حیاط بیمارستان افتاده است و حتی برنامه‌ای برای نصب آن وجود ندارد. مردم باید برای انجام یک سی‌تی‌اسکن به فاصله ۲۰۰ کیلومتری را تا شهرهای همجوار بروند. وضعیت دارو به شدت بحرانی است و کمبود دارو بیماری‌های خاص جدی است، به عنوان نمونه در سردشت ما بیماران شیمیایی داریم که برای تامین دارو مشکل دارند. یکی از دلایل استیضاح وضعیت فاجعه‌بار دارو است».
ابر بحران‌هایی از یاد رفته
اما در این میان بخشی از چالش‌های نظام بهداشت و درمان کشور به جلای وطن نیروهای آموزش‌دیده و حرفه‌ای معطوف می‌شود. آنطور که مقامات سازمان‌های نظام پرستاری و پزشکی می‌گویند میل به مهاجرت پرستاران و پزشکان افزایش یافته است. چندی پیش رئیس کل سابق سازمان نظام پزشکی درباره مهاجرت پزشکان گفت: «تحمل مشکلات راه و مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی شوق خدمت را زایل و میل به مهاجرت را افزایش داده است».
محمدرضا ظفرقندی با بیان اینکه آمار درخواست «گوداستندینگ» از سازمان نظام پزشکی، گویای آمار مهاجرت ناخوشایند و نگران‌کننده و همچنین نشانگر وجود شرایطی نامناسب است، ادامه داد: «به جای کتمان و پاک کردن صورت مساله باید برای آن چاره اندیشید. البته نگرش علمی و داشتن گوشی برای شنیدن نصایح مصلحان و کمی تحمل، چاره مناسب برای حفظ این سرمایه‌های گرانقدر ملت است».
اما تنها پزشکان نیستند که به رفتن از ایران فکر می‌کنند. شهریور سال جاری نیز یوسف رحیمی، عضو شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود: «آمار مهاجرت پرستاران افزایش یافت». آنطور که رحیمی گفته اصلی‌ترین دلایل مهاجرت پرستاران، حقوق و مزایای مناسب است.
بخشی از چالش‌های نظام بهداشت و درمان کشور به جلای وطن نیروهای آموزش دیده و حرفه‌ای معطوف می‌شود. به طوری که براساس آمارها میل به مهاجرت پرستاران و پزشکان افزایش یافته است
محمد شریفی مقدم، مدیرکل خانه پرستار ایران نیز درباره مهاجرت پرستاران گفته است: «در گذشته سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر گواهی مهاجرت از نظام پرستاری می‌گرفتند اما اکنون شاید بیش از ۱۵۰۰ نفر در سال اقدام به مهاجرت می‌کنند».
بازارِ نابسامانِ دارو
اما در کنار افزایش میل به رفتن کادر درمان، کمبود دارو و بحران افزایش قیمت آن ابر چالش دیگری است که نظام سلامت کشور را به خطر می‌اندازد. این روزها گزارش‌ها حاکی از این است که بیماران نسخه به دست از این داروخانه به آن داروخانه می‌روند برای یافتن مُسکن دردهایشان؛ آن هم نه تنها داروهای خارجی که وزیر بهداشت نسخه‌کردنش را از سوی پزشکان، مساوی درج نمره منفی در پرونده‌شان دکر کرده، که برخی داروهای ایرانی.
کمبود دارو و اختلال در زنجیره تامین دارو؛ هشداری که بارها و بارها از سوی متخصصان این حوزه داده شده بود و گویا حالا عیان شده است؛ به طوری که از کمبود بیش از ۱۰۰ قلمی دارو سخن به میان می‌آید.
این کمبودها در شرایطی است که نرخ «ارز» نیز موضوع چالش‌برانگیز این روزهای حوزه داروست.
در همین راستا دکتر علی فاطمی، نایب رییس انجمن داروسازان ایران، چندی پیش به ایسنا، درباره علت کمبود دارو در دارخانه‌ها، گفته بود: «در ۲۰ سال اخیر سابقه نداشت که تا این حد کمبود داروهای داخلی داشته باشیم. این موضوع مشکلات بسیاری ایجاد کرده است و شاید کمبود دارویی بالغ بر ۱۰۰ تا ۱۵۰ قلم باشد که اعم از وارداتی و تولید داخلی هستند».
حال در کنار این چالش‌ها، بحران بیمه درمانی، کمبود تجهیزات پزشکی و کمبود برنامه برای رصد بهداشتی جامعه و بحران غذایی دهک‌های پایین جامعه و هزار مورد ریز و درشت دیگر را هم باید افزود. مواردی که به ما یادآور می‌شود این روزها باید دیگر چالش‌های درمانی مردم را نیز در کنار بحران کرونا جدی گرفت و برای آن چاره‌ای اندیشید.
دیدگاه تان را بنویسید