هیچ‌کس نمی‌داند چرا ۱.۲ میلیون دز واکسن برکت از چرخه خارج شد
رونمایی می‌کنیم، اما تولید انبوه و تزریق، خیر!
ریحانه جولایی
«چرا واکسن کرونا تزریق نمی‌شود؟»، « چرا هر روز صدها نفر در کشور به خاطر کرونا جان می‌دهند اما مسئولان بی‌توجه‌اند؟»، «چرا از خارج از کشور واکسن تهیه نمی‌شود؟»، « چرا برای تزریق واکسن باید از کشور خارج شد؟»، « چرا یک کشور چند مورد واکسن رونمایی می‌کند اما به تزریق نمی‌رسد؟» و هزاران سؤال دیگر که هیچ‌کس به آن پاسخ نمی‌دهد.
این روزها یکی از مهم‌ترین موضوعات کشور واکسن کرونا است خصوصاً حالا که وارد پیک پنجم شده‌ایم. پیکی که به گفته بسیاری از پزشکان می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از سایر پیک‌ها باشد بااین‌حال هنوز هیچ خبری از تسریع روند واکسیناسیون نیست.
در بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی کشورهایی که چندان پیشرفته نیستند و در همین همسایگی خودمان هم قرار دارند واکسیناسیون عمومی با سرعت در حال انجام شدن است. بسیاری از کشورها برخی محدودیت‌ها را برداشته‌اند و زندگی تا حدی به روال عادی بازگشته اما در ایران همچنان از یک پیک به پیک دیگر می‌رویم و تنها کاری که مسئولان انجام می‌دهند، برنامه‌های رونمایی از واکسن‌های جدید است؛ واکسن‌هایی که معلوم نیست چه زمانی وارد چرخه تزریق می‌شوند.
هفت مدل واکسن داریم و هنوز مردم واکسینه نشده‌اند
در صفحات فضای مجازی در جمع‌های دوستانه و کار و صف‌های اتوبوس و تاکسی همه به دنبال زمان تزریق واکسن‌اند و سراغ واکسن‌های داخلی و خارجی را که مجوز مصرف گرفته‌اند، می‌گیرند. 22 روز از صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن کرونای ایرانی یعنی همان کووایران برکت می‌گذرد و هنوز از تحقق وعده تولید میلیونی و واکسیناسیون برای میلیون‌ها ایرانی، با این واکسن خبری نیست. حدوداً 9 روز پیش هم مجوز مصرف اضطراری واکسن پاستوکووک انستیتو پاستور به‌عنوان دومین واکسن کرونای تولید داخل صادر شد اما از زمان واکسیناسیون با این واکسن هم هیچ خبری نیست. حالا در کنار این ۲ واکسن مجوزدار، ۵ واکسن دیگر، مراحل آزمایش بالینی را می‌گذرانند، مثل کووپارس موسسه رازی که مرحله دوم را طی می‌کند، فخرا که در فاز دوم است و نورا که به‌تازگی مجوز آزمایش بالینی گرفته، سیناژن که واکسن مشترک ایران و استرالیاست و هنوز به مرحله تولید نرسیده و اکتوور، همان واکسن روسی اسپوتنیک‌وی که قرار است در ایران تولید شود. پرسش هم همین‌جاست که چرا با وجود تولید و آزمایش ۷ واکسن داخلی، تولید مشترک و خارجی در ایران، تنها کمی بیش از ۶ میلیون دوز واکسن تزریق‌شده است و با ورود به پیک پنجم، آمار مرگ‌ها صعودی است.
چند روز پیش علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، توضیحاتی درباره سرنوشت این واکسن‌ها داد. به گفته او، از شهریور حدود یک‌میلیون دوز واکسن اسپوتنیک‌وی، یک‌میلیون دوز واکسن پاستور (کوبایی-ایرانی) و ۷ میلیون دوز واکسن برکت در دسترس قرار خواهد گرفت. او گفت: ماهانه حداقل ۲ میلیون دوز واکسن هم وارد خواهد شد. با ورود این واکسن‌ها و با پایان واکسیناسیون سالمندان، معلمان، استادان دانشگاه، رانندگان تاکسی، خلبان‌ها، زندانیان و پادگان‌ها در اولویت واکسن قرار می‌گیرند.
خبر خوش خودکفایی در تولید واکسن بر چه مبنا بود؟
۲۵ خرداد بود که وزیر بهداشت، صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن برکت را به‌عنوان خبر خوش در خودکفایی در تولید واکسن و واکسیناسیون اعلام کرد. حالا بیش از ۲۰ روز از صدور این مجوز می‌گذرد و جز ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار دوز واکسن برکت که تحویل وزارت بهداشت شد، هنوز تولید انبوهی صورت نگرفته است و تزریق واکسن هم شروع نشده.
اواخر خرداد رضا مظهری، مدیر اجرایی مطالعات بالینی واکسن تولیدی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) گفت که روند تولید این واکسن مناسب است و از ابتدای خرداد، ۳ میلیون دوز واکسن تولید می‌شود و از تیر هم با راه‌اندازی خط تولید جدید، ماهانه ۱۱ میلیون دوز واکسن تولید خواهد شد. 14 روز دیگر، تیرماه تمام می‌شود و هنوز، واکسیناسیون با این واکسن آغاز نشده و هنوز وعده قبلی محقق نشده است. البته روز یکشنبه، مصطفی سیدهاشمی، معاون هماهنگی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) اعلام کرد تا پاییز ۴۰ میلیون دوز واکسن از سوی این شرکت، تولید می‌شود. او از تحویل ۲۵۰ هزار دوز واکسن به وزارت بهداشت هم خبر داد و گفت تا پانزدهم تیر، این تعداد به 1.5 میلیون دوز می‌رسد. تا پایان تیر هم آن را به ۳ تا ۴ میلیون می‌رسانند.
واکسن برکت در چه مرحله‌ای است؟
واکسن برکت در چه مرحله‌ای است؟ چرا باوجود صدور مجوز اضطراری به‌صورت انبوه و طبق وعده‌ها، تولید و توزیع نمی‌شود؟ حسن جلیلی، مدیر پروژه واکسن کووایران برکت، در پاسخ به این پرسش‌ها و همچنین درباره دلایل ایجاد وقفه در توزیع واکسن و تحویل انبوه آن گفته است: زمانی که بچ محصول واکسن تولید می‌شود، ۱۶ روز طول می‌کشد تا آماده تحویل و تزریق عمومی شود؛ چراکه ضرورت دارد تمام محصولات فرایندهای کنترل کیفی را طی کنند. ما پیش از صدور مجوز مصرف اضطراری، تولید واکسن داشتیم اما قبل از صدور مجوز، واکسن تولیدشده کد اصالت نداشته و ثبت رجیستری هم در وزارت بهداشت نشده است. ما تا پیش‌ازاین تاریخ واکسن‌ها را با برچسب کلینیکال ترایال تولید می‌کردیم. پس‌ازآن هم، بعد از دریافت مجوز، زمانی حدود یک هفته نیاز است تا فرایند ثبت در مراجع ذی‌صلاح وزارت بهداشت و گرفتن کد اصالت طی شود. بنابراین یک وقفه کوتاه‌مدت هم پس از صدور مجوز داریم. بر اساس اعلام جلیلی، تأخیر یک هفته تا ۱۰ روز به این دلیل اتفاق افتاد و این موضوع شامل حال محصولات از پیش‌تولید شده هم شد. پس از صدور مجوز در نخستین مرحله، ۲۱۷ هزار دوز واکسن تحویل وزارت بهداشت شد و بعدازآن که بچ‌های دیگر واکسن فرآیندهای کنترل کیفی را سپری کردند این عدد به ۴۰۰ هزار دوز رسید. دیگر واکسن‌ها هم در حال طی‌کردن همین مسیر هستند و به‌زودی در دسترس قرار خواهند گرفت.
دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا: درباره شرایط احراز ایمنی، کارایی و اصل بودن واکسن کرونایی که کشورهای همسایه به هم‌وطنان تزریق می‌کنند نمی‌توان نظر داد چون پروسه تایید واکسن و اخذ مجوز مصرف در این کشور را نمی‌دانیم
جلیلی وعده می‌دهد این وقفه در تولید و توزیع واکسن در مدت کوتاهی روی ریل منظمی قرار گیرد و بچ‌های واکسن یکی پس از دیگری در مرحله کنترل کیفی و تحویل به وزارت بهداشت قرار خواهند گرفت.
چرا واکسن‌ها از چرخه خارج می‌شوند؟
حالا با همه این‌ها مدتی است صحبت‌هایی در رابطه با خروج 1.2 میلیون دز واکسن برکت در مرحله پر کردن ویال‌ها دچار مشکل شده و از چرخه خارج‌شده است. حجت نیکی‌ملکی، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی ستاد اجرایی فرمان امام، تقریباً 23 روز پیش در توییتر خبر داده بود که نزدیک به ۴ میلیون واکسن دز کرونای برکت تولیدشده است ولی چند روز پیش خبر داد که دو میلیون و 50 دز واکسن تولیدشده است. دیروز مینو محرز، محقق اصلی پروژه و مسئول تیم نظارت بر فاز مطالعات بالینی واکسن کوو ایران برکت اما از دلیل این میزان واکسن خارج‌شده از چرخه اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: در جریان این موضوع نیستم و تقریباً چنین اتفاقی در مورد واکسن جانسون هم افتاده بود که گاهی ممکن است یک آلودگی ایجاد شود که مجبور شوند آن‌ها را از چرخه خارج کنند، اگر هم این اتفاق افتاده باشد، برای خیلی وقت پیش‌ها بوده است.
شک و شبهه‌هایی در مورد دریافت واکسن در ارمنستان
وعده مسئولان درباره تولید و توزیع واکسن عملی نشد. بسیاری از افرادی که بیماری‌هایی نظر ام‌اس یا دیابت داشتند سرگردان مانده‌اند و هنوز واکسن به آن‌ها تزریق نشده است. در این میان بازار تورهای خارجی فقط برای تزریق واکسن در کشور داغ شده است. در روزهای اخیر ارمنستان و ترکیه به بهشت مشتاقان تزریق واکسن کرونا تبدیل‌شده است. عکسی از یکی از متصدیان واکسن در ارمنستان با در دست داشتن تعداد زیادی پاسپورت ایرانی در شبکه‌های مجازی واکنش‌های زیادی به همراه داشت. بسیاری از هزینه‌هایی که برای زدن واکسن به جیب دولت می‌رود نوشتند و عده‌ای دیگر این کار را بسیار حقیر دانستند که چرا باید برای زدن واکسن به کشوری دیگر برویم. حالا هم سفیر ارمنستان شروط جدیدی برای افرادی که از ایران می‌روند تا واکسن کرونا دریافت کنند وضع کرده است.
۲۵ خرداد بود که وزیر بهداشت، صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن برکت را به‌عنوان خبر خوش در خودکفایی در تولید واکسن و واکسیناسیون اعلام کرد. حالا بیش از ۲۰ روز از صدور این مجوز می‌گذرد و جز ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار دوز واکسن برکت که تحویل وزارت بهداشت شد، هنوز تولید انبوهی صورت نگرفته است
به گفته سفیر این کشور توریست‌هایی که برای دریافت واکسن به این کشور می‌آید حداقل باید 10 روز در این کشور اقامت داشته باشند.
البته در این موضوع هم حرف‌وحدیث‌ها زیاد است. پزشکان می‌گویند باید به این واکسیناسیون در کشوری کوچک چون ارمنستان شک کرد. به گفته آن‌ها مگر یک کشور چه قدر سهمیه واکسن دارد که بتواند به این حجم از مسافران کشورهای همسایه هم واکسن تزریق کند؟ به گفته عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا بر اساس آمار موجود مردم ارمنستان چندان استقبالی از واکسیناسیون در کشورشان نکردند؛ از طرفی از همه جای دنیا برای تزریق واکسن به کشورهای همسایه ما ازجمله ارمنستان سفر نمی‌کنند؛ زیرا برخی کشورها حتی مازاد بر نیازشان واکسن دارند و شرایط ارمنستان هم به‌گونه‌ای نیست که در حال تزریق واکسن به یک جمعیت چندمیلیونی باشد و واکسن خیلی زیادی داشته باشد. او درباره شرایط احراز ایمنی، کارایی و اصل بودن واکسن کرونایی که کشورهای همسایه به هم‌وطنان تزریق می‌کنند، گفته است: دراین‌باره نمی‌توان نظر داد چون پروسه تائید واکسن و اخذ مجوز مصرف در این کشور را نمی‌دانیم. متأسفانه همیشه برای دارو و واکسن، موضوع تقلبی بودن مطرح است و مردمی که انتخاب می‌کنند از روش‌های غیرمعمول واکسن دریافت کنند باید این موضوع را در نظر بگیرند. عابدینی تأکید کرد: موضوع هزینه بالای سفر از یک‌سو و خطر جابه‌جایی بیماری کرونا از طریق جمعیت از سوی دیگر وجود دارد. از طرف دیگر ما نمی‌دانیم چه واکسنی به این افراد تزریق می‌شود، آیا زنجیره سرد تأمین می‌شود، میزان تزریق به چه شکل است و.... چون ما نظارتی بر این روند نداریم طبیعتاً نمی‌توانیم تزریق واکسن در کشوری دیگر را تائید کنیم.
لااقل به وعده‌هایتان عمل کنید!
کلام آخر؛ ۲۶ اردیبهشت وزیر بهداشت وعده داد ۱۴ میلیون نفر تا یک ماه آینده، یعنی اواخر خرداد و اوایل تیرماه، واکسن کرونا تزریق می‌کنند. حالا و در لحظه نگارش این گزارش که 16 تیرماه است و بر اساس اعلام این وزارتخانه، مجموع واکسن تزریق‌شده، ۶ میلیون و ۴۷۶ هزار و ۳۲۰ دوز است. اما این بار اولی نبود که سعید نمکی، وعده داد و محقق نشد. ۲ روز بعدازآن تاریخ، یعنی ۲۸ اردیبهشت او اعلام کرد که میزان واکسیناسیون به‌زودی، روزانه به ۵۰۰ هزار دوز می‌رسد. او همچنین گفته بود که تا پایان خرداد، جمعیت بالای ۶۰ سال کشور و بیماران مبتلابه سرطان واکسینه می‌شوند و ۸۷ درصد مرگ‌های کرونایی در این گروه سنی مهار می‌شود. این در حالی است که آخرین آمار واکسیناسیون نشان می‌دهد تزریق روزانه تنها ۲۴ هزار و ۳۷۵ دوز بوده است؛ درحالی‌که روز قبل از آن، دزهای تزریق‌شده روزانه ۱۲۷ هزار و ۲۳۸ بوده است. میزان مرگ‌ومیرها هم نسبت به‌روزهای قبل افزایش قابل‌توجهی داشته است. سازندگان واکسن برکت می‌گویند واکسیناسیون بر عهده وزارت بهداشت است و مسئولان این وزارتخانه هرروز اعداد و تاریخ جدیدی از آغاز واکسیناسیون عمومی و میزان دزهای تولیدشده در آینده می‌دهند.
تمام این موارد باعث شده است تا مردم اعتماد خود را نسبت به وعده‌های مسئولان از دست بدهند. یک سال و نیم است مردم روی زندگی عادی را ندیده‌اند. خسته‌اند و می‌خواهند هرچه زودتر این شرایط به پایان برسد. بهتر است مسئولان به‌جای وعده دادن‌های بی‌ثمر هرچه زودتر فکری برای تولید و واردات هم‌زمان واکسن کرونا کنند تا شاید در این وانفسای اقتصادی و اجتماعی، کورسوی امیدی برای مردم ایران ایجاد شود.
دیدگاه تان را بنویسید