سعیده علیپور

دیروز در حالی مهلت ثبت‌نام برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری به پایان رسید که کمی بیش از یک ماه به برگزاری انتخابات 1400 باقی مانده است. انتخاباتی که  گرچه مهمترین واقعه سیاسی در کشور قلمداد می‌شود، اما هر بار حاشیه‌های آن از جدیت بی چون و چرایش می‌کاهد.

یکی با کت قرمز وارد می‌شود و فرد دیگری کفن‌پوش. زنی با موتورسیکلت و درجه‌دار بازنشسته‌ای با پلاک مخدوش. یکی خالکوبی‌هایش را نمایش می‌دهد و دیگری با هیات غول چراغ جادو. یکی گوش پاکن را نماد خود می‌داند و دیگری ریموت ماشین. خلاصه در کنار خیل سیاسیون اتو کشیده که احتمالا تریبون‌های زیادی در طول سال برای عرض اندام در اختیار دارند، هر ساله جماعتی هم که اصطلاحا پشمی به کلاه ندارند از این فرصت استفاده کرده و عرض‌اندامی می‌کنند. گرچه امسال به نظر می‌رسد شمار این افراد کمی هم به نسبت سال‌های گذشته بیشتر بوده و برای عده‌ای جای سوال شده است.

 در این میان هر چه عجیب و غریب‌تر؛ بهتر. هر چه پر سر و صدا‌تر و با ظاهری متفاوت‌تر؛ مستحقِ شات‌های بیشتر دوربین خبرنگاران. برخی این حضور را بازی و نمایشی مضحکی می‌دانند که نشانه نبود احزاب سیاسی است و گروهی نمادی از قابلیت نظام در مشارکت سیاسی اغلب مردم. برخی وهن‌برانگیز و گروهی آینه تمام‌نمای جامعه. هر چند همه آنها و البته اغلب همین نامزدهای عجیب و غریب به خوبی می‌دانند که این دولت مستعجل، پنج شش دقیقه‌ای بیشتر پا برجا نیست و پس از آن فرصت دیده‌شدن در اختیار ندارند.

مصوبه شورای نگهبان  و شبهات آن

هر چند اغلب سیاسیون دیروز را برای اعلام کاندیداتوری خود اعلام کردند، اما ثبت نام برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 از ساعت 8 صبح روز سه‌شنبه 21 اردیبهشت شروع و تا پایان وقت اداری دیروز ادامه داشت.

نام‌نویسی این دوره در حالی آغاز شد که در روزهای اخیر بحث‌های گسترده‌ای بر سر قوانین و شرایط افراد واجد شرایط برای نامزدی مطرح بود.

شورای نگهبان که وظیفه تعیین «رجل سیاسی» برای تایید داوطلبان پست ریاست جمهوری را به عهده دارد، در اتفاقی بی‌سابقه مصوبه‌ای را بدون تصویب مجلس به وزارت کشور ابلاغ کرده که براساس آن محدودیت‌هایی برای ثبت‌نام نامزدها در نظر گرفته می‌شد. طبق این مصوبه افراد برای ثبت نام در انتخابات ریاست‌جمهوری باید در محدوده سنی ۴۰ تا ۷۵ سال باشند، مدرک فوق لیسانس داشته و پیش از این سابقه چهار سال وزارت، استانداری یا شهرداری در شهرهایی با دست‌کم ۲ میلیون نفر جمعیت در کارنامه خود داشته باشند. این اقدام شورای نگهبان با اعتراض رئیس‌جمهوری هم مواجه شد. به طوری که حسن روحانی به وزارت کشور دستور داد که نه برخلاف اقدام شورای نگهبان که بر اساس قانون اساسی برای ثبت‌نام از نامزدها عمل کند. بر اساس آخرین گزارش‌های وزارت کشور چیزی حدود 400 نفر در این انتخابات ثبت‌نام کردند. عددی که به نظر می‌رسد به نسبت دوره‌های گذشته رشد قابل‌توجهی داشته و اغلب آنها را می‌توان چشم بسته رد صلاحیت کرد. کاندیداهایی با ظاهر و رفتار و گفتار عجیب و غریب. کاربری در توییتر در واکنشی طنز به حضور گسترده این افراد برای ثبت‌نام این دوره انتخابات نوشت: «بابام که از نسل دایی جان ناپلئونه معتقده که این کاندیداهای عجیب غریب رو میفرستن تا دلیل نظارت استصوابی روشن بشه».

برخی کاندیداهای عجیب و غریب‌ ثبت‌نام‌کننده در وزارت کشور را بازی و نمایشی مضحکی می‌دانند که نشانه نبود احزاب سیاسی است و گروهی نمادی از قابلیت نظام در مشارکت سیاسی اغلب مردم ارزیابی می‌کنند. برخی وهن‌برانگیز و گروهی آینه تمام‌نمای جامعه

مروری بر عجیب و غریب‌های این دوره

روز سه‌شنبه هفته قبل با شروع ثبت نام کاندیدا‌های سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، مانند دوره‌های قبل در کنار سیاستمداران، افرادی با ظاهر و البته وعده‌های شگفت! برای رئیس‌جمهور شدن ثبت‌نام کردند. با چهره برخی از این افرادِ ناشناس، آشنا شوید: داوطلبی که با پیراهن نمایش سیاه بازی آمده بود، با هدف بالابردن سرانه خنده در کشور، وارد عرصه انتخابات شد. داوطلبی جوان که خود را کارمند جهاد و کشاورزی معرفی کرد؛ دلیل مشکلات کنونی کشور را بی‌مشکل بودن جوانان اطراف مسئولان دانست. دختری ۲۱ ساله که با لباس محلی به تالار وزارت کشور آمده بود، هدف حضور خود را بیان مشکلات دامدارها و عشایر اعلام کرد. فردی که با صورت و مو و لباس رنگ شده خود را غول چراغ جادو می‌دانست، برای ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری، وارد وزارت کشور شد. یکی از داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری با نماد گوش پاک کن برای ثبت نام به وزارت کشور مراجعه کرد. همزمان با نام‌نویسی مصطفی تاج‌زاده، کاندیدای اصلاح‌طلب که بازتاب زیادی داشت، بخشی از سالن اصلی ستاد انتخابات کشور شاهد درگیری لفظی داوطلبی با پوشش محلی و لهجه کُردی با حراست و نیرو‌های انتظامی مستقر در آن بود که بر استفاده از فرصت گفتگو با خبرنگاران برای بیان سخنانش تأکید و اصرار می‌کرد و صدای بگومگویش با مسئولان ستاد انتخابات توجه نمایندگان برخی رسانه‌ها و حتی مصطفی تاج‌زاده را هم به خود جلب کرد.

بر اساس آخرین گزارش‌های وزارت کشور چیزی حدود 400 نفر در این انتخابات ثبت‌نام کردند. عددی که به نظر می‌رسد به نسبت دوره‌های گذشته رشد قابل توجهی داشته و اغلب چشم بسته رد صلاحیت خواهند شد

او پس از این بحث و جدل چند دقیقه‌ای در همان سالن اصلی ستاد انتخابات مقابل دوربین جمعی از اصحاب رسانه قرار گرفت و تاکید کرد: «من هم شیعه‌ام و هم سنی. من همان‌قدر به ولایت فقیه اعتقاد دارم که شورای نگهبان به آن معتقد است. کسی نمی‌تواند من را به خاطر مذهبم از ورود به انتخابات منع کند» یکی از افرادی هم که برای ثبت نام در انتخابات به خیابان فاطمی آمده بود، به دلیل نوع آرایش موها و بستن کروات سوژه رسانه‌ها شد. یکی از بازنشستگان نیروی انتظامی که قصد داشت در انتخابات ثبت نام کند، پس از توقف خودرو خود مقابل در شماره ۵ وزارت کشور حاشیه آفرید. این در حالی بود که وقتی، کادر نیروی انتظامی به خودروی وی پیرو عدم توقف در مقابل در وزارت کشور تذکر داد، یکی از نیروهای ناجا متوجه شد که پلاک این خودرو مخدوش شده است که این مسئله برای این داوطلب دردسر آفرید. وی در همین زمینه به خبرنگاران گفت که خودرو در مالکیت وی نبوده است.

یک پسربچه ۱۰ ساله  هم با لباس پاسداری برای دادن پیامی از سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به مسئولان به وزارت کشور آمد.  فردی با ظاهری کفن پوش، قرآن و عصا به دست و ماسکی از پرچم ایران به صورت، برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری وارد وزارت کشور شد. این شخص گفت که آمده است کشور را از مشکلات نجات دهد. فردی روحانی که اعلام کرد شش زن و ۱۸ فرزند دارد هم خود را کاندیدای ریاست جمهوری کرد. حضور عجیب یک زن با لباس و کلاه موتورسواری برای ثبت نام در انتخابات هم نظرها را به خود جلب کرد. این در حالی است که در ایران، زنان نمی‌توانند گواهی‌نامه موتورسواری بگیرند. در پی ثبت‌نام از داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری، خیرالله حاجی زاده، نظامی سابق کاندیدای انتخابات ۱۴۰۰ شد. او چهار دوره ردصلاحیت شده و برای پنجمین بار ثبت نام کرد. او گفت اگر این بار ردصلاحیت شود با تانک می‌رود جلوی شورای نگهبان!

 ناراحت‌کننده‌تر از این هم هست

در این میان برخی این کاندیدا‌های عجیب و غریب را ناراحت‌کننده می‌دانند و معتقدند حضور چنین کسانی بیشتر به سخره گرفتن نظام انتخاباتی در ایران و وهن‌آمیز است. آنها مصوبه اخیر شورای نگهبان را که منتقدان زیادی داشته قدمی درراستای برطرف کردن این نقیصه ارزیابی می‌دانند. اما برخی نظر دیگری دارند. عباس عبدی روزنامه‌نگار این حضورهای طنزآمیز را ناراحت‌کننده نمی‌داند و معتقد است چیز دیگری در این انتخابات می‌تواند ناراحت‌کننده باشد. او در یادداشتی این طور نوشت: «همه می‌دانند که این افراد برای حضور به عنوان کاندیدای واقعی نیامده‌اند، هم خودشان و هم مردم می‌دانند که اینها جنبه طنز دارند. حضور نمادین آنان فرصت است و نه تهدید. مردم نیز برمبنای این حضور این افراد، انتخابات را قضاوت نمی‌کنند. آنان برمبنای رفتارهای واقعی نهادها، انتخابات را قضاوت کنند».   او در بخشی از این یادداشت که در روزنامه اعتماد منتشر شده، می‌گوید: «باید تاکید کرد که بخش ناراحت‌کننده انتخابات حضور این افراد شوخ و غیرجدی و البته بی‌زیان نیست. مشکل اصلی ناراحت‌کننده بودن نام‌نویسی‌ افراد به ظاهر جدی است که هیچ چیز مفیدی برای ارایه ندارند و جدی جدی هم می‌خواهند بروند پاستور و اتفاقا هم یک‌بار رفتند و مملکت را به ذلت و خاک سیاه کشاندند».

به اعتقاد او اینکه آقایان اتوکشیده با کت و شلوار دامادی بدون هیچ حضور سیاسی مفید عازم وزارت کشور می‌شوند از هر چیز ناراحت‌کننده‌تر است.