اخبار ضدونقیض از مرگ ناگهانی/خودکشی سه رزیدنت طی ۱۰ روز
پایان تراژیک سرمایه‌های ملی
ریحانه جولایی
در چند روز اخیر خبرهایی از مرگ سریالی رزیدنت‌ها از سوی همکاران و دوستانشان در فضای مجازی پخش و رسانه‌ای شد. بنا بر اعلام برخی مسئولان و رسانه‌ها در طول 10 روز گذشته، سه دستیار پزشکی (رزیدنت) در بیمارستان خودکشی کرده‌اند که دانش‌آموخته دانشگاه علوم پزشکی بودند.
بااینکه خبرها بسیار تلخ و ناراحت‌کننده بود اما در این میان سؤال‌هایی در مورد چرایی مرگ آن‌ها مطرح شد ازجمله اینکه آیا این افراد از مواد مخدر استفاده می‌کنند؟ دلیل خودکشی‌ها تبعیض‌های شغلی بوده است یا خستگی کار و تضعیف روحیه؟
استیصال! استیصال!
علی نیکجو، متخصص روان‌پزشکی و روان‌درمانگر تحلیلی، اولین کسی بود که در توییتر خود خبر از خودکشی‌های سریالی رزیدنت‌ها داد. او در صفحه توییتر خود نوشت: «خودکشی سریالی رزیدنت‌ها فاجعه‌ای دردناک است. سرمایه‌های ملی این مملکت یا رفته‌اند، یا در گوشه‌ای مچاله شده‌اند یا با چنگ و دندان زندگی سخت‌تر از همیشه را تاب می‌آورند یا چنین تراژیک به زندگی خود خاتمه می‌دهند. مرگ این روزها دیگر کسب‌وکار ما نیست؛ خود زندگی ما شده است. استیصال! استیصال!» این توییتی بود که بعد از انتشار موجی از بازخوردها و نشست‌های اینترنتی پزشکان و پرستاران را در فضاهای کلاب هاوس و توییتر ایجاد کرد.
پزشکانی که در مورد این مرگ‌های به ادعای آن‌ها سریالی خبررسانی کرده‌اند، مدعی هستند که این کادر درمانی که تصمیم به مرگ خود می‌گیرند دو علت برای به آخر خط رسیدن دارند. علت اولیه که از سوی همین تیم پزشکی خبررسان اعلام شده است فشارهای کاری و اجحاف‌های حقوقی و مالی است و مورد دیگری که سازمان نظام پزشکی در خصوص صحت‌وسقم آن در حال بررسی است احتمال مصرف مواد مخدر از سوی این افراد است.
سابقه مصرف مواد مخدر میان برخی رزیدنت‌ها
دلیل خودکشی این افراد هنوز در دست بررسی است و تا لحظه نگارش این گزارش هنوز هیچ نهادی در رابطه با آن سخنی نگفته است. بااین‌حال برخی دیگر از مسئولان ذی‌ربط، علت مرگ این افراد را خستگی مفرط از کار بیش‌ازاندازه، سرطان، ایست قلبی و مصرف مواد مخدر را دلیل این اتفاق می‌دانند، اما به اعتقاد بسیاری، دلیل هرچه که هست (خودکشی یا مرگ براثر کار زیاد) یک دلیل دارد و آن فشار روحی و جسمی بر کادر درمانی است که بیش از یک سال با شیوع کرونا و چهار موج سهمگین دست‌وپنجه نرم می‌کند و هر بار به بهانه‌های مختلف مانند قراردادهای 89 روزه، عدم پرداخت مطالبات حداقلی، کار کردن در شیفت‌های پیاپی، دوری از خانواده و فرزند، کمبود شدید نیرو، هجوم مردم به بیمارستان‌ها و مرگ بیماران و... مشکلات روحی و جسمی آن‌ها تشدید شده است.
از سوی دیگر، یکی از موضوعاتی که در فضای مجازی به آن زیاد پرداخته شده مصرف مواد مخدر توسط دانشجویان پزشکی است. حسین کرمانپور، مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی ایران در رابطه با این موضوع گفته است خودکشی بر اثر استفاده از مواد مخدر تنها در حد یک فرضیه است و نیاز به کار و بررسی دقیق‌تر دارد. به گفته او مصرف مواد مخدر از سوی بعضی رزیدنت‌ها مسبوق به سابقه است ولی اینکه این افراد تحت تأثیر مصرف مخدر دست به این اقدام زده باشند باید با گفتگو با خانواده آن‌ها و آگاهی از نتیجه تحقیقات پزشکی قانونی، ثابت شود. ضمن اینکه آمار مصرف مواد مخدر در بین کادر درمان آن‌قدر بالا نیست که بگوییم این افراد که به شکل پشت سر هم جان‌باخته‌اند تحت‌تأثیر مخدر بوده‌اند. باید بررسی دقیق و علمی و تخصصی صورت گیرد.
مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی ایران: خودکشی بر اثر استفاده از مواد مخدر تنها در حد یک فرضیه است و نیاز به کار بررسی دقیق‌تر دارد. مصرف مواد مخدر از سوی بعضی رزیدنت‌ها مسبوق به سابقه است ولی باید با گفتمان با خانواده آن‌ها و آگاهی از نتیجه تحقیقات پزشکی قانونی، ثابت شود
سنگینی کار بر دوش رزیدنت‌های جوان
در این روزها برخی از کادر پزشکی دلیل خودکشی رزیدنت‌ها را ناشی از خستگی جسمی و روحی دانستند. بی‌توجهی به‌سلامت روحی دانشجویان پزشکی و کادر درمان در کنار سوءاستفاده از آنان به‌عنوان نیروی کار ارزان، فشار بسیار شدیدی بر آن‌ها وارد می‌آورد. دراین‌بین حتی گفته می‌شود به دلیل فشار بالای روحی بر این دستیاران، بسیاری از آنان در نیمه‌راه از دریافت شماره نظام پزشکی انصراف می‌دهند و ادامه تحصیل و کار را رها و مهاجرت می‌کنند. مرداد سال 98 و پیش از شیوع کرونا بود که رئیس سازمان نظام پزشکی اعلام کرد: ۴۵ هزار پزشک عمومی که پروانه کار نگرفته‌اند و این افراد یا بیکار هستند یا مهاجرت کرده‌اند.
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران معتقد است دلیل مرگ رزیدنت‌ها به‌واسطه کار زیاد و خستگی بوده است. به گفته او رزیدنت‌ها قشر مظلومی هستند که فعالیتشان زیر سایه پزشکان متخصص است. به‌نحوی‌که خدمات تخصصی در بیمارستان‌های دانشگاهی توسط این افراد ارائه می‌شود و درحالی‌که ساعت‌های کاری آن‌ها بسیار بالا است، درآمد اندکی دارند و صد در صد تعرفه عمل‌ها و معاینات پزشکی آن‌ها به‌حساب پزشکان متخصصی واریز می‌شود که هنگام کشیک در خانه تشریف دارند.
به عقیده شریفی مقدم ساعت‌های کاری بالا، فشار زیاد برای تکمیل آموزش‌ها و البته حقوق بسیار پایین بین 2 تا 3 میلیون تومان، آسیب‌های روانی بسیاری را برای رزیدنت‌ها به همراه دارد و همین مسئله بعضاً آن‌ها را به سمت مصرف مواد مخدر سوق می‌دهد. کما اینکه موارد بسیاری از مصرف مواد مخدر در میان این قشر مشاهده شده است.
او با بیان اینکه این افراد برای حمایت از حقوق خود متولی ندارند و از سوی سازمان نظام پزشکی نسبت به پزشکان متخصص تحت تبعیض قرار می‌گیرند، عنوان کرد: تحقیقات پزشکی باید در مورد علت اصلی مرگ‌های پشت سر هم رزیدنت‌ها باید انجام بگیرد و تا اعلام نهایی تحقیقات نمی‌توان به‌طور دقیق علت مرگ را بیان کرد، ولی می‌توان پیش‌بینی کرد که اوردوز مصرف مواد مخدر یا خودکشی می‌تواند علت مرگ این افراد باشد که علل رسیدن به این تصمیم پیش‌تر گفته شد.
احتمال تأثیر سندروم «کاروشی» در مرگ رزیدنت‌ها
شریفی مقدم اما در مورد مرگ رزیدنت‌ها به موضوع خستگی آن‌ها پرداخته است. او در این رابطه گفت: پیش از شیوع کرونا، در کادر درمان، به‌ویژه در پرستاران سندرم خستگی ناشی از کار زیاد وجود داشت و اگر اشتباه نکنم در سال 95 ما بالای 10 مورد مرگ پرستاران را تجربه کردیم که دچار مرگ ناگهانی می‌شدند. این سندرم «کاروشی» یا پدیده مرگ در اثر کار زیاد است. در آن زمان رئیس سازمان آقای دارابی بودند و من قائم‌مقام ایشان بودم، پس از اعلام هشدار ما به وزارت بهداشت، آن‌ها گفتند که سند بیاورید که این افراد سندرم کاروشی داشتند! اما پس از پنج سال آنچه حالا شاهد آن هستیم این است که تعداد مرگ ناگهانی در سال گذشته کم نبوده و این روال هرروز افزایش پیدا می‌کند. مرگ جوان 20ساله که بدون هیچ‌گونه بیماری زمینه‌ای چه دلیلی دارد؟ امروز آن را به کرونا ربط می‌دهند، ولی آن جوان رزیدنت رفته بخوابد و دیگر بیدار نشده و از این موارد چندین بار رخ داده است.
دبیر کل خانه پرستار ایران: تحقیقات پزشکی باید در مورد علت اصلی مرگ‌های پشت سر هم رزیدنت‌ها باید انجام بگیرد و تا اعلام نهایی تحقیقات نمی‌توان به‌طور دقیق علت مرگ را بیان کرد، ولی می‌توان پیش‌بینی کرد که اوردوز مصرف مواد مخدر یا خودکشی می‌تواند علت مرگ این افراد باشد
او در ادامه افزود: مواجهه مکرر با مریض‌های بدحال و افرادی که به هر شکلی با مشکلات درد و بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و اگر یک دکمه در دستگاه آی سی یو یا یک دارو را دیر یا زود به او بدهید، تعهد شدید و تنش کار بالا ایجاد می‌کند. بحث دیگر کمبود کادر پرستاری است، ما در دنیا جزو کشورهای عقب‌افتاده در این زمینه هستیم و این سختی کار را بیشتر می‌کند. آقای نمکی می‌گویند ما در دنیا درمواردی متفاوت هستیم که یکی از تفاوت‌ها همین است! کار زیاد، خستگی مفرط جسمانی با خود می‌آورد و خستگی زیاد باعث مرگ و افسردگی می‌شود.
واکنش کاربران فضای مجازی به خودکشی‌ها
طبعاً کاربران در فضای مجازی هم به این موضوع واکنش‌های زیادی نشان داده‌اند. ازجمله الهام معادلی، یک پزشک دستیار تخصص زنان است که با هشتگ خودکشی در دوران رزیدنتی، چندین توییت اعتراض‌آمیز درباره شرایطی که منجر به خودکشی سه همکارش طی 10 روز گذشته شده، منتشر کرده است. او در بخشی از این توییت‌ها نوشته است: «انگار در چاهی افتاده بودم که اونقدر عمیق و سیاهه هیچ نوری از زندگی بهش راه نداره و هیچ طنابی منو به زندگی بیرون از چاه وصل نمی‌کنه... تنها فکرم سقوط با ماشین به ته دره بود.»
کاربر دیگری نوشته است: «۴۰ ساعت کشیک تک نفره میذارن برای رزیدنت تو بیمارستان فوق‌العاده شلوغ با حداقل حقوق و تهش میگن واااا این چرا خودشو کشت؟!... خودت بودی چیکار می‌کردی؟!» یا این توییت که مشکل را از ضعف سیستم آموزشی و بی‌توجهی به شرایط روحی پزشکان می‌داند: « بابا چرا هیچکی نمیخواد بفهمه؟ کسی که انقدر تونسته ۷ سال پزشکی و کشیک‌های مسخره انترنی و توهین و بی‌احترامی از پرستار و اتند و رزیدنت رو تحمل کنه ضعیف نیست. مشکل از سیستم آموزش که انقدر اذیت می‌کنه تا افسرده میشن.»
یکی دیگر از کاربران در این باره می‌گوید: «من با کرونا مستقیم در تماس نیستم توی بیمارستان ولی باز هم خسته‌ام. حس درموندگی و ناتوانی دارم. چه برسه به اون پرستار و رزیدنت بدبخت که یک سال و نیمه نفس هم نکشیدن.» در آخر اما مسئله خودکشی‌های سریالی کادر درمان موضوعی است که توقع می‌رود مسئولین حوزه به آن وارد شود. آن را بررسی و آسیب‌شناسی کنند و به راه‌حلی برای بهبود اوضاع پزشکان و پرستاران برسند. در این روزها که کادر درمان سینه سپر کرده‌اند و در خط مقدم مبارزه با کرونا ایستاده‌اند کمترین کار رسیدگی به این قشر است و وزارت بهداشت به‌صورت مستقیم در این رابطه مسئول است.
دیدگاه تان را بنویسید