ابزار جدید گوگل نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی مفهومی انتزاعی نیست
نمایش ۳۷ سال فاجعه دریاچه ارومیه در ۱۳ ثانیه
سعیده علیپور
ویدئو تنها 13 ثانیه است. اما در همین 13 ثانیه هم می‌توان به وضوح دید که چگونه از وسعت و عمق دریاچه ارومیه کم می‌شود. در ویدئوی کوتاهی که به تازگی گوگل ارث(Google Earth) از وضعیت دریاچه ارومیه در 37 سال اخیر منتشر کرده است، وضعیت این دریاچه شور و بزرگ کشور به صورت فاجعه‌باری به رخ کشیده شده است.
البته تنها دریاچه ارومیه زیر این ذره‌بین نبوده است، بلکه ابزار جدید گوگل که روز پنجشنبه ۲۶ فروردین بهره‌برداری شد، نقشه سه بعدی نقاط مختلف جهان را در پی تغییرات اقلیمی زمین بر لایه‌های یخبندان، سواحل و سایر نقاط جهان با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای چهار دهه اخیر گردآوری کرده و به صورت ویدئو در اختیار کاربرانش قرار داده است.
گوگل می‌گوید که هدف این طرح پیچیده که در همکاری با چند نهاد دولتی از جمله ناسا و سازمان فضایی اروپا تکمیل شده است کمک به جمعیت کثیر کاربران این ابزار برای درک بهتر پیامدهای واقعی تغییرات اقلیمی است که از نگاه بسیاری یک مفهوم مجرد و انتزاعی تلقی می‌شود.
دریاچه ارومیه در تیررس
ایران چند سالی است که با پدیده تغییرات اقلیمی و خشکسالی به صورت جدی دست و پنجه نرم می‌کند. از خشک شدن چندین تالاب در مناطق مختلف کشور گرفته تا کم آبی و خشک شدن تعدادی از رودخانه‌ها و مرگ برخی اکوسیستم‌های طبیعی. در این میان خشک شدن دریاچه ارومیه در چند دهه اخیر یکی از موضوعات مهم افکار عمومی ایرانیان به‌ویژه در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی بوده است. مردم در این منطقه به دلیل آلودگی‌های هوایی ناشی از نمک به جا مانده از مناطق خشک شده دریاچه با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و در این میان دولت نیز با کمک سازمان‌های بین‌المللی طرح‌های مختلفی را برای نجات جان این دریاچه بزرگ به اجرا درآورده است. هر چند برخی این تلاش‌ها را در مقابل وسعت تغییرات اقلیمی کُند می‌دانند.
تغییرات دریاچه ارومیه در ویدئوی اخیر گوگل ارث گرچه خبر جدیدی نیست، اما خلاصه‌ای تصویری است از آنچه طی سال ۱۹۸۴میلادی برابر با ۱۳۶۳شمسی تا ۲۰۲۰ میلادی برابر با ۱۳۹۹شمسی بر این دریاچه رفته است.
کافی است عبارت دریاچه ارومیه را وارد بخش جستجوی «تایم لپس» در جستجوگر گوگل ارث کنید تا تغییرات این دریاچه را از ۱۹۸4 تا ۲۰۲۰ ببینید. عکس‌های دریاچه ارومیه در این بازه زمانی نشان می‌دهد که خشک شدن این دریاچه از سال ۲۰۰۸ سرعتی باورنکردنی به خود گرفته است.
در کنار تصاویر تغییرات دریاچه ارومیه تخریب محیط زیست با هدف ویلاسازی در شهر رامسر در شمال کشور نیز، موردی است که داده‌های «تایم لپس» به وضوح نشان می‌دهد که چطور از سال ۱۹۸4 تاکنون تخریب جنگل‌های اطراف شهر رامسر افزایش یافته و پوشش سبز جای خود را به ویلاها داده است.
چشمان‌مان را باز کنیم
می‌گویند یک زمین بیشتر نداریم و اگر آن را از دست دهیم، بشر از حیز انتفاع ساقط خواهد شد. هرچند وضعیت زمین و به طور کلی محیط زیست جهان نشان می‌دهد که مفهوم این جمله را درک نکرده‌ایم، از بین رفتن جنگل‌ها، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری، وقوع سیل و توفان‌های بزرگ، خشکسالی‌های پیاپی و گاهی ترسالی‌های غیرقابل کنترل، بخشی از نتایج درک نکردن این جمله است.
تغییرات اقلیمی چالش اصلی بشر در قرن اخیر است. پدیده‌ای که که باز هم انسان متهم ردیف اول آن است. به نظر دانشمندان این پدیده یکی از ۱۰ عامل اصلی است که می‌تواند حیات انسان را در معرض خطر قرار دهد به طوری که در سال‌های اخیر تغییرات آب و هوایی و گرمایش جهانی صدمات جبران‌ناپذیری را به برخی کشورهای وارد کرده است.
گرمایش جهانی یا تغییر اقلیم، چالش‌های زیادی برای حیات انسان رقم زده به طوری که کارشناسان معتقدند با ادامه این روند تا سال ۲۰۲۵ نیاز آبی جهان در بخش کشاورزی ۱.۳، صنعت ۱.۵ و شرب ۱.۸ برابر می‌شود؛ این تاثیر در ایران نیز بسیار محسوس است زیرا ایران در زمره ۱۱ کشور اول جهان از نظر انتشار گازهای گلخانه‌ای است که تبعات زیادی از جمله افزایش کانون‌های گرد و غبار را به همراه داشته است.
چندی پیش بود که سازمان ملل، گزارشی در زمینه جلوگیری از تغییرات اقلیمی اعلام کرد. بر اساس این گزارش از میان ۵۷ کشور در سراسر جهان، ایالات متحده، عربستان سعودی و ایران بدترین عملکرد را داشتند
این در حالی است که به نظر می‌رسد در ایران نه دولت‌مردان و نه مردم چندان موضوع تغییرات اقلیمی را مهم نمی‌دانند و آن را در اولویت مطالبات یا برنامه‌های خود قرار نمی‌دهند.
چندی پیش بود که سازمان ملل، گزارشی در زمینه جلوگیری از تغییرات اقلیمی اعلام کرد. براساس این گزارش از میان ۵۷ کشور در سراسر جهان، ایالات متحده، عربستان سعودی و ایران بدترین عملکرد را داشتند.
این گزارش که از سال ۲۰۰۵ و به طور سالانه توسط سه مؤسسه پژوهشی در زمینه محیط زیست و تغییرات جوی زمین تهیه می‌شود شاخص میزان تولید گازهای آلاینده در ۵۷ کشور جهان را بررسی می‌کند.
در بخشی از این گزارش گفته شده است: «یک بار دیگر عملکرد آمریکا فاجعه‌بار است. آمریکا در سال پایانی ریاست جمهوری دونالد ترامپ برای دومین سال پیاپی در پایین‌ترین مقام و حتی پس از عربستان سعودی قرار دارد».
ایران نیز که هفتمین تولیدکننده بزرگ گازهای گلخانه‌ای در جهان است در این گزارش در قعر جدول عملکرد مبارزه با گرمایش زمین جای داشت.
پیشتر حتی محمد مُجابی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست ایران، گفته است که روند افزایش دما در ایران از میانگین جهانی بالاتر است.
در همین باره محمدمهدی میرزایی قمی، رئیس مرکز هوا و اقلیم سازمان محیط زیست می‌گوید: «ایران در کنار فرسودگی زیرساخت‌ها و اسراف در مصرف سرانه انرژی، به‌خاطر کمبود سرمایه‌گذاری و فناوری، بخش اعظمی از گازی را که همراه نفت از میادین نفتی تولید می‌شود نیز بدون هیچ استفاده‌ای در مشعل‌ها می‌سوزاند».
او ادامه می‌دهد: «تبعات تغییرات اقلیمی در سطح جهان، به صورت یکسانی مشاهده نخواهد شد. منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، بیشترین خسارات و صدمات اقتصادی را از گرمایش جهانی مشاهده خواهند کرد در حالی‌که کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی کمترین خسارات را خواهند دید».
ابزار جدید گوگل، نقشه سه بعدی نقاط مختلف جهان را در پی تغییرات اقلیمی زمین با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای چهار دهه اخیر گردآوری کرده و به صورت ویدئو در اختیار کاربرانش قرار داده است
میرزایی قمی در رابطه با موضوع تغییر اقلیم در ایران ادامه می‌دهد: «شواهدی، چون افزایش متوسط دما در کشور، کاهش بارش‌ها، افزایش تعدد و شدت حوادث زیست‌محیطی شدید مانند سیل و خشکسالی در کشور نشان‌دهنده بروز روزافزون آثار گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در کشور است. مطالعات گسترده زیست‌محیطی نشان‌دهنده آن است که آسیب‌پذیری ایران از تغییرات اقلیمی بیش از متوسط جهان است. شواهدی، چون افزایش توالی بروز حوادث شدید زیست‌محیطی مانند امواج حرارتی روزهای بسیار گرم در جنوب شرق کشور و روزهای بسیار سرد در شمال غرب کشور از نشانه‌های اثرگذاری تغییر اقلیم در ایران است».
اهمیت توضیح تغییرات اقلیمی به مردم
شاید در این میان آنچه بیش از هر چیز از اهمیت زیادی برخوردار باشد توضیح اهمیت تغییرات اقلیمی برای مردم عادی است. قدمی که گوگل به صورت عملی آن را با افزودن قابلیت جدید در گوگل ارث برداشت.
ناتالی ماهووالد، استاد محیط زیست در دانشگاه کورنل در ایالت نیویورک معتقد است که این ابزار جدید به هدف خود خواهد رسید.
او پس از مشاهده ابزار جدید گوگل ارث به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «واقعا خارق‌العاده است. توضیح پیامدهای تغییرات جوی زمین برای مردم عادی به دلیل ابعاد وسیع و روند کند این تغییرات همیشه کار دشواری است. حدس می‌زنم که این نرم‌افزار کوچک بر دیدگاه بسیاری از مردم در مورد ابعاد و تاثیر فعالیت‌های بشر روی محیط زیست تاثیر خواهد گذاشت».
این اولین بار نیست که از تصاویر ماهواره‌ای که در سال‌های مختلف ضبط شده است برای نشان دادن پیامدهای تغییرات اقلیمی روی طبیعت نقاط مختلف جهان استفاده می‌شود. اما اولین مجموعه از تصاویر ماهواره‌ای با هدف نشان دادن تغییرات اقلیمی در نرم‌افزارهای پرطرفدار مثل گوگل ارث قابل دسترسی نبود و تمرکز اصلی آن‌ها روی ذوب شدن لایه‌های یخبندان بود. نرم‌افزار گوگل ارث را می‌توان در اکثر سه میلیارد تلفن همراه که امروزه در جهان وجود دارد پیاده کرد.
شرکت گوگل می‌گوید با توسعه و پیشرفت این ابزار جدید کاربران خواهند توانست تصاویر هر نقطه‌ای را که جستجو می‌کنند در مقاطع زمانی گوناگون مشاهده کنند. این ابزار جدید در عین حال مجهز به یک ضمیمه «حکایت‌گر» است که جزئیات تغییرات اقلیمی در ۸۰۰ نقطه مشخص از جهان را در شکل ویدئوهای دو بعدی و یا سه بعدی توضیح می‌دهد.
دیدگاه تان را بنویسید