به بهانه برگزاری ششمین جشنواره ملی اسباب‌بازی؛
لِک‌و‌لِک ایران در صنعت اسباب‌بازی
سعیده علیپور
می‌گویند بازی برای کودکان مانند کلام برای بزرگسالان؛ ابزاری برای بیان احساسات، آرزوها و خودشکافی‌های کودکانه آن‌هاست. حق بازی به عنوان یکی از اساسی‌ترین شرایط برای سلامتی کودکان محسوب می‌شود که حتی سازمان ملل متحد آن را به عنوان یک حق جهانی برای کودکان مطرح کرده است. این در حالی است که این حق نیازمند ابزاری است که از آن به عنوان اسباب‌بازی یاد می‌شود. ابزاری که شاید به آسانی در دسترس همه کودکان نباشد یا بسیاری ندانند که چطور آن را برای کودکان‌شان انتخاب یا از آن استفاده کنند.
نگاهی به آمار استفاده از اسباب‌بازی در ایران نشان می‌دهد، این دسترسی برای بسیاری از کودکان این سرزمین نیز چنان فراهم و آسان نیست. به طوری که به گفته محسن حموله، مدیرکل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای کانون پرورش فکر کودکان و نوجوانان، سرانه مصرف اسباب‌بازی در ایران چیزی حدود یک هفتم سرانه عمومی جهانی است. سرانه‌ای که برای کشوری با نزدیک به 20 میلیون کودک و نوجوان زیر 15 سال، رقم چشمگیری محسوب نمی‌شود.
این روزها اما روزهای پایانی جشنواره ملی اسباب‌بازی است. جشنواره‌ای که با هدف کمک به ساماندهی و رونق صنعت اسباب‌بازی از سال ۱۳۹۴ آغاز به کار کرد، هر چند امسال زیر سایه شیوع کرونا، مجازی برگزار شد، اما این امکان را در دسترس همه خانواده‌ها در سراسر کشور قرار داد تا ضمن بازدید از جشنواره از تخفیفات آن استفاده کنند، مشاوره بگیرند و در جریان آخرین اقلام بازار اسباب‌بازی آن هم از نوع ایرانی آن قرار بگیرند. هرچند برخی معتقدند، اسباب‌بازی‌های ارائه شده در این جشنواره چنان محدود بوده که بسیاری از کودکان با ذائقه‌ها و سلایق جدید را پوشش نمی‌دهد و کنجکاوی آنها را برنمی‌انگیزد.
حضور 140تولیدکننده داخلی با هزار و ۲۵۰ نوع اسباب‌بازی و عروسک
ششمین جشنواره ملی اسباب‌بازی در حالی فردا به کار خود پایان می‌دهد که در نمایشگاه امسال ۱۴۰ تولیدکننده داخلی اسباب‌بازی، هزار و ۲۵۰ نوع اسباب‌بازی و عروسک را برای فروش ارائه کردند. اگر شما هم میلی به بازدید از این جشنواره مجازی دارید می‌توانید با مراجعه به آدرس اینترنتی جشنواره ملی اسباب‌بازی به نشانی irantoyfestival.ir از محصولات و قیمت‌ها آگاه شوید و در صورت خرید اسباب‌بازی آن را رایگان تحویل بگیرید.
سادگی و سهوت دسترسی به سایت این جشنواره به آن امکان استفاده همزمان خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان را فراهم می‌کند تا از هر جای ایران یا حتی سایر نقاط دنیا از این محصولات ارائه شده در این جشنواره دیدن کنند.
صفحه اول این سایت در بخش «فروشگاه اسباب‌بازی» با یک گزینه ورود به فروشگاه امکان بازدید از انواع اسباب‌بازی‌ها که بر اساس مقطع سنی و نوع اسباب‌بازی دسته‌بندی شده را فراهم می‌کند.
همچنین گزینه دریافت مشاوره خرید برای پاسخ به سوالات مشتریان و اخذ راهنمایی قابل استفاده است. در همین حال همزمان کارشناسان حوزه اسباب‌بازی‌ها نیز به صورت رایگان به مراجعه‌کنندگان برای انتخاب و خرید بهتر مشاوره می‌دهند.
برگزارکنندگان نمایشگاه امیدوارند با این جشواره که برای ششمین سال پیاپی برگزار می‌شود، علاقه‌مندان به ایده‌پردازی در حوزه اسباب‌بازی را به فعالیت وادارد، سرمایه‌گذاران را به این حوزه جلب کند و مردم را ترغیب کند کمی بیشتر اسباب‌بازی بخرند. آن هم از نوع ایرانی. هر چند در این میان خریداران از تنوع و کیفیت محصولات ایرانی راضی نیستند و بسیاری هم به دلیل گرانی اسباب‌بازی خارجی قید آن را می‌زنند. دلایل عمده‌ای که برخی از کارشناسان آن را دلیل مصرف کمتر اسباب‌بازی در ایران می‌دانند.
سرانه مصرف اسباب‌بازی در جهان
سرانه مصرف اسباب‌بازی در هر کشور برابر با میزان خرید اسباب‌بازی در آن کشور است که تقسیم بر تعداد کودکان آن کشور (بین ۰ تا ۱۶ سال) می‌شود. بر اساس بررسی‌ها کشور استرالیا بیشترین سرانه مصرف اسباب‌بازی را دارد که برابر ۵۰۰ دلار به ازای هر کودک است.
بعد از آن بریتانیا و آمریکا با اختلاف کمی حضور دارند. هر چند اطلاعات آماری رسمی در خصوص میزان مصرف اسباب‌بازی در ایران وجود ندارد ولی به صورت تخمینی می‌توان برای ۱۸ میلیون کودک زیر ۱۶ سال ۱۷ دلار سرانه مصرف را در نظر گرفت.
در ترکیه، کشوری که هم جمعیت با ایران است، سرانه مصرف محصولات اسباب‌بازی ۷۰ دلار است، این بدین معناست که احتیاج است نقش اسباب‌بازی بیشتر در جامعه ایرانی بازآفرینی شود و به اسباب‌بازی‌های نگاه لوکس و لاکچری و صرفاً سرگرم‌کننده نداشته باشند باید به این امر واقف باشند که اسباب‌بازی کالای فرهنگی و ارزش‌آفرین است که هویت کودکان جامعه را می‌سازد و شکل می‌دهد.
نه تنها درآمد حاصل از فروش اسباب‌بازی در کشور به شدت کم است که تولیدکنندگان داخلی چندان اهل ریسک و سرمایه‌گذاری در این حوزه نیستند و به ساخت اقلامی با پیچیدگی‌های بسیار کم اکتفا می‌کنند
در زمینه تولید اسباب‌بازی ضعف‌هایی داریم
در حالی‌که اسباب‌بازی در تمام جهان یکی از صنعت‌های پردرآمد است، در کشور ما این صنعت به شکل جهانی و واقعی خود وجود ندارد. هر چند که در سال‌های اخیر گام‌هایی برای محدودیت واردات اسباب‌بازی برداشته شده و این موضوع باعث شده است تولیدکننده داخلی به فکر تولید و طراحی و افزایش تیراژ خود بیافتد یا اینکه آن‌هایی که در این عرصه حضور نداشتند، علاقه‌مند به این کار شوند، اما وقتی به تولیدات داخلی در مقایسه با تولیدات خارجی به ویژه چین نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم نه تنها درآمد حاصل از فروش اسباب‌بازی در کشور به شدت کم است که تولیدکنندگان داخلی چندان هم اهل ریسک و سرمایه‌گذاری در این حوزه نیستند و به ساخت اقلامی با پیچیدگی‌های بسیار کمتر اکتفا می‌کنند.
شاید نگاهی به اقلام ارائه شده اسباب‌بازی در رده‌های مختلف سنی در جشنواره اخیر اسباب‌بازی شاهد این مدعی باشد.
در این باره محمد حسین فرجو، عضو کمیسیون ثبت و صدور مجوز اسباب‌بازی می‌گوید: «در زمینه تولید اسباب‌بازی ضعف‌هایی داریم برای مثال ما تولیدکننده‌ای در ایران نداریم که اسباب‌بازی‌ای تولید کرده باشد که سیستم رادیو کنترل داشته باشد. ماشین کنترلی، هواپیما، هلی‌کوپترها یا انواع و اقسام اسباب‌بازی‌هایی که از راه دور کنترل شوند و پرواز کنند را به دلیل سازوکار پیچیده و هزینه‌بری که دارد در ایران تولید نمی‌کنند».
وی توضیح داد: «یکی دیگر از علت‌هایی که تولیدکنندگان ما احتیاط می‌کنند، میزان سرمایه‌گذاری برای تولید و تیراژ پایین آنها است. گاهی میزان تولید یک محصول در کشورهای اروپایی و چین حتی به اندازه پیش‌تولید آنها برای بررسی کیفیت هم نیست. تولیدکننده ما ممکن است گاهی از یک محصول فقط ۵ هزار عدد تولید کند، درصورتی‌که در کشورهای دیگر این عدد میلیونی است. در ایران هر اسباب‌بازی‌ای که قرار است تولید شود، اولین هزینه آن مربوط به هزینه‌های مواد اولیه و قالب آن است که گاهی از ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون متغیر و این برای تولیدکننده‌ها بسیار سنگین است».
عضو کمیسیون ثبت طرح و صدور مجوز اسباب‌بازی گفت: «با وجود همه مشکلات و با توجه به تلاش تولیدکنندگان و طراحان، افق تولید اسباب‌بازی روبه رشد و تعالی است و امیدواریم که رشته تولید اسباب‌بازی که ۱3 سال پیش مجوز آن از وزارت علوم گرفته شد ولی کلاس‌های آن تشکیل نشده است، بالاخره آغاز به کار کند و ما بتوانیم به صورت آکادمیک و علمی بازار کاری را برای علاقه‌مندان به این حوزه و رشته فراهم و با تربیت نیروی انسانی این خلا را در این زمینه پر کنیم».
ششمین جشنواره ملی اسباب‌بازی در حالی فردا به کار خود پایان می‌دهد که در نمایشگاه امسال ۱۴۰ تولیدکننده داخلی اسباب‌بازی، هزار و ۲۵۰ نوع اسباب‌بازی و عروسک را برای فروش ارائه کردند
چرایی جدی گرفته نشدن صنعت اسباب‌بازی در کشور
از سوی دیگر محسن حموله، مدیرکل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای کانون پرورش فکر کودکان و نوجوانان و دبیر برگزاری ششمین جشنواره اسباب‌بازی هم در خصوص چرایی جدی گرفته نشدن صنعت اسباب‌بازی در کشورمان می‌گوید: «طراحی اسباب‌بازی، تیراژ کم تولید، نبود نیروی متخصص در حوزه اسباب‌بازی در مقاطع دانشگاهی و نبود اتحادیه مستقل برای این صنعت از جمله مسائلی است که تولید اسباب‌بازی در ایران را با مشکل روبرو کرده است.»
او به سایت دیدارنیوز می‌گوید: «در حال حاضر اتحادیه اسباب‌بازی ایرانی، اتحادیه نایلون و پلاستیک است و اتحادیه اسباب‌بازی‌های وارداتی اتحادیه خرازی‌ها است. این دوگانگی اتحادیه‌ها و اینکه بعضی از اسباب‌بازی‌ها مشمول این اتحادیه‌ها نمی‌شوند، در حوزه اسباب‌بازی دردسر‌هایی را ایجاد کرده است».
حموله ادامه می‌دهد: «اکثر اسباب‌بازی‌های ایرانی الگو گرفته از اسباب‌بازی‌های خارجی است بر همین اساس باید در حوزه طراحی و شناسایی جوانان مستعد در حوزه طراحی کار کنیم».
اسباب‌بازی یک مقوله فرهنگی است نه یک کالای لوکس و تجملاتی
دبیر ششمین جشنواره اسباب‌بازی در ادامه با بیان اینکه کانون پرورش فکری کودک و نوجوان سه دوره است که رویدادی را با هدف شناسایی جوانان خلاق در حوزه طراحی اسباب‌بازی برگزار می‌کند، می‌گوید: «مسئولین باید به اسباب‌بازی به عنوان یک مقوله فرهنگی نگاه کنند نه صرفا به‌عنوان یک کالای لوکس و تجملاتی».
اما در این میان آنچه برگزاری این جشنواره را با انتقادات جدی مواجه کرده بی‌توجهی به موضوع بازی‌های رایانه‌ای است که این روزها بیشترین توفیق را در میان کودکان و نوجوانان دارد و جای آن در این جشنواره خالی بوده است.
دیدگاه تان را بنویسید